Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

In Brabant dragen verschillende culturele initiatieven bij aan het mentale welzijn van jongeren. Drie opvallende projecten zijn The Clash in Roosendaal, Kunstbende Brabant en Het Creatieve Lichaam van MU Hybrid Art House in Eindhoven. Deze projecten bieden jongeren onder andere een platform om hun talenten te ontdekken en zichzelf uit te drukken.

Door Elmay Claassen

Creativiteit en eigenaarschap als krachtbron

The Clash van CultuurCompaan in Roosendaal is helemaal gericht op het stimuleren van creativiteit en persoonlijke groei bij jongeren. Er worden verschillende projecten en activiteiten aangeboden, van muziek en kunst tot dans en nog veel meer. Projectleider Lieke van Pruijssen vertelt: “We hebben The Clash opgezet met een focus op ontmoeting en uitwisseling tussen jongeren aan de hand van cultuur. Jongeren spelen een centrale rol in de projecten. Ze komen zelf met ideeën en wij kijken hoe we die kunnen ondersteunen. Of dat nu een financieel steuntje, coaching, of iets anders is. Bij The Clash leren jongeren niet alleen nieuwe vaardigheden, maar voelen ze zich ook verantwoordelijk en trots.”

The Clash heeft al een aantal mooie projecten op de been gebracht, zoals de Clash Cup, een eendaags voetbalkunsttoernooi, en het horrorhuis De Familie Demood, dat nu in de maak is. “We hangen niet per se een cultuurlabel aan onze projecten. Het gaat erom dat het initiatieven zijn die jongeren aanspreken. Elk project trekt weer een andere groep jongeren aan, waardoor we een divers publiek samenbrengen en ze een platform bieden om zichzelf uit te drukken,” legt Lieke uit.

Mentale gezondheid komt vooral tussen de bedrijven door ter sprake. “We vragen niet actief naar mentale klachten, maar houden wel een oogje in het zeil,” zegt Lieke. “Voor veel jongeren is cultuur een manier om hun gevoelens en ervaringen te uiten in woorden, geluid en vorm. Het is niet alleen een uitlaatklep, maar ook een manier om contact te maken met anderen. Als het even niet lekker gaat, vinden ze hier een betekenisvolle plek en gelijkgestemden,” voegt Lieke toe.

Wij vroegen de jongeren van project De Familie Demood, The Clash, wat kunst en cultuur voor hen betekent.

Identiteitsontwikkeling en zelfexpressie

Kunstbende Noord-Brabant biedt jongeren de kans om hun artistieke talenten te ontdekken. De jaarlijkse wedstrijd is het meest bekende onderdeel, maar ze bieden ook het hele jaar door workshops en individuele coaching aan. “Wij bieden jongeren een plek waar identiteitsontwikkeling en mentaal welzijn een grote rol spelen,” zegt Hanna van Dis, projectleider van Kunstbende Brabant.

Jongeren gebruiken kunst vaak om hun ervaringen en gevoelens te uiten. Hanna legt uit: “Thema’s zoals pesten, eenzaamheid en mentale uitdagingen komen vaak terug in hun werk. Kunst maken en persoonlijke verhalen delen helpt jongeren om zichzelf beter te begrijpen. We creëren een veilige omgeving waar ze zichzelf kunnen zijn en hun eigen stem kunnen vinden. Dit versterkt hun gevoel van eigenwaarde en draagt bij aan hun mentale welzijn.”

Mooie voorbeelden hiervan zijn de verhalen van Evie, die poëzie schrijft over onder andere somberheid, en Mees, die zijn ervaringen met prestatiedruk en schooluitval verwerkt in zijn kunstwerken. Hanna: “Dit zijn enorm krachtige voorbeelden van hoe kunst kan dienen als een vorm van zelfexpressie. Bovendien biedt het andere jongeren steun, omdat het hen laat zien dat ze niet alleen staan.”

Evie draagt haar werk voor, Fotograaf: Lisanne Bemelmans

Kunst als middel voor zelfreflectie

MU Hybrid Art House in Eindhoven onderzoekt met jongeren wat kunst allemaal kan zijn. Het project Het Creatieve Lichaam kijkt naar hoe ons lichaam in de digitale wereld kan worden gebruikt, met speciale aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren. “Samen met jongeren en kunstenaars ontwerpen we tools, interventies of workshops,” zegt Harm Hofmans, hoofd educatie. “Jongeren zoeken hun eigen weg. Wij laten ze zien wat kunst en cultuur voor hen kunnen betekenen en hoe ze daar de rest van hun leven voordeel uit kunnen halen.”

Bij Het Creatieve Lichaam krijgen jongeren de kans om na te denken over thema’s zoals kwetsbaarheid en prestatiedruk. Harm: “We geven ze een stem in het gesprek over mentale gezondheid en het helpt hen om hun eigen gevoelens beter te begrijpen en te delen met leeftijdsgenoten die soortgelijke ervaringen hebben.”

Ik ben uniek bankje, Beeld: MU

De samenwerking met kunstenaars voegt nog een extra dimensie toe. “We gebruiken kunst om moeilijke onderwerpen over mentale gezondheid visueel te maken en te bespreken,” zegt Hofmans. “Bijvoorbeeld, in een workshop hebben studenten hun eigen binnenwereld laten zien met installaties en video’s. Dit helpt hen om hun gevoelens op een visuele manier te begrijpen en te delen.”

Een ander belangrijk deel van het project is het bevorderen van sociale contacten en vriendschappen. “Jongeren leren elkaar beter kennen door samen aan projecten te werken, wat leidt tot vriendschappen en een groter netwerk,” legt Hofmans uit. “Dit sociale contact is heel belangrijk voor hun mentale welzijn. Ze stappen uit hun eigen bubbel en zien ook hoe anderen naar de wereld kijken.”

Waarde van cultuur over Brabantse jongeren

Jongeren tussen 16 en 29 jaar zijn actiever in kunst, cultuur en erfgoed, en willen er vaker (meer) geld aan besteden. Ze waarderen het cultuuraanbod wel lager dan oudere leeftijdsgroepen. Bij jongeren lijkt het bezoeken, beoefenen en ondersteunen van kunst en erfgoed meer verweven in hun dagelijkse leven, naast werk, school, sport en andere activiteiten.  

Bijna 92% van de Brabantse jongeren geeft aan culturele activiteiten te beoefenen: in alle disciplines geven jongeren veel vaker aan dit gedaan te hebben dan de oudere leeftijdsgroepen. 

 

Bezoek 

Jongeren geven meer dan de oudere generaties aan dat cultuurbezoek een belangrijk onderdeel is van hun leven. Ook bezoeken jongeren vaker culturele activiteiten, al is het verschil met de andere generaties hier minder groot dan bij beoefening.  

Het totale cultuuraanbod wordt door jongeren lager dan gemiddeld beoordeeld. Jongeren beoordelen het totale cultuuraanbod in Brabant met een 7.1, het gemiddelde van alle leeftijdsgroepen samen is een 7,4. Ook de zichtbaarheid van het cultuuraanbod wordt door jongeren lager dan gemiddeld beoordeeld.  

 

Voorzieningen 

Jongeren gebruiken andere voorzieningen voor cultuurbeoefening dan 65-plussers. Zo maken de jongeren vaker dan andere leeftijdscategorieën gebruik van een centrum voor de kunsten, theater, sportaccommodatie, kerk, moskee of ander geloofsgebouw, café, schoolgebouw, dansschool, ruimte of woning van iemand anders en de eigen woonruimte. Ouderen (65-plussers) maken daarentegen vaker gebruik van een buurthuis, verenigingsgebouw en verzorgingshuis. 

Duik dieper de data in

Mentale gezondheid van jongeren

In deze serie staat de mentale gezondheid van jongeren centraal, met speciale aandacht voor de rol van kunst en cultuur. Eerder publiceerden we een artikel waarin we jongerenwerkers rondom dit thema aan het woord lieten. Bekijk ook eens onze kennispagina over dit onderwerp. 

Kunstloc Brabant organiseert op donderdag 6 februari 2025 een netwerkbijeenkomst over ‘Toegang tot cultuur voor jongeren’. Houd de agenda in de gaten voor meer informatie. 

Agenda

Kunst en gezondheid bij jongeren

Impressie Carefull netwerkbijeenkomst in Roosendaal

Het Carefull netwerk is er voor mensen die werken op het snijvlak van kunst, zorg en welzijn om elkaar te inspireren en samenwerkingen tot stand te brengen.

5 december 2024
Impressie Carefull netwerkbijeenkomst in Roosendaal

Jongeren en mentaal welzijn: 3 culturele initiatieven uitgelicht

Hoe The Clash, Kunstbende Brabant en Het Creatieve Lichaam van MU Hybrid Art House bijdragen aan positieve gezondheid bij jongeren.

11 november 2024
Jongeren en mentaal welzijn: 3 culturele initiatieven uitgelicht

Kansen en uitdagingen voor jonge ontwerpers: zelfvertrouwen en grip op werkproces

Wat kunnen we doen aan te veel stress in het creatieve proces?

11 november 2024
Kansen en uitdagingen voor jonge ontwerpers: zelfvertrouwen en grip op werkproces

Jonge ontwerpers en mentaal welzijn: ‘Duidelijke keuzes maken helpt’

Ontwerpers worden vaker betrokken bij grote vraagstukken in de maatschappij. Daarmee nemen stress en prestatiedruk ook toe.

14 oktober 2024
Jonge ontwerpers en mentaal welzijn: ‘Duidelijke keuzes maken helpt’

Cultuur als sleutel tot mentaal welzijn: jongerenwerkers aan het woord

Kunstloc Brabant sprak met jongerenwerkers David, Chiara en Dirk over hoe zij de kracht van cultuur hebben ontdekt en deze inzetten in hun werk.

30 september 2024
Cultuur als sleutel tot mentaal welzijn: jongerenwerkers aan het woord

Jongeren bereiken met poëzie: “Niks stoffigs aan”

Met haar literair platform v.v. EIGENBELANG en als hoofdprogrammeur van Pier15, zet Liek van Egmond zich in voor de cultuur in Breda.

16 juli 2024
Jongeren bereiken met poëzie: “Niks stoffigs aan”

Pauzepunt, een creatief oplaadpunt voor jongeren

Een plek waar jongeren creatief bezig kunnen zijn en sociaal-emotionele ondersteuning krijgen.

21 mei 2024
Pauzepunt, een creatief oplaadpunt voor jongeren

Poppodium Phoenix 'voor en door jongeren'

Poppodium Phoenix in Breda wil jongeren zelfvertrouwen geven en kansen bieden door middel van muziek.

30 april 2024
Poppodium Phoenix 'voor en door jongeren'