“Good practices” oftewel goede voorbeelden vanuit de praktijk – we horen ze graag. In de hoop dat ze inspireren, inzicht geven en aanknopingspunten bieden voor ons eigen werk. Soms vertellen ze precies datgene waarnaar we zoeken. Maar soms blijft er een gevoel hangen dat er iets ontbreekt – alsof je nét niet tot de kern bent gekomen. Hoe kunnen we het leren uit deze verhalen verdiepen? Hoe haal je daar zelf de essentie uit?
Tijdens een terugkombijeenkomst voor oud-deelnemers van de Art of Hosting training experimenteerden we hiermee via een Collective Story Harvest: een werkvorm waarbij je door heel gericht te luisteren naar praktijkverhalen met elkaar tot meer wijsheid en diepere inzichten komt.
Collective Story Harvest
We wilden meer inzicht krijgen in wat het betekent om ‘beoefenaar’ te zijn van the Art of Hosting en in wat een participatieve bijeenkomst betekenisvol maakt. Vier deelnemers deelden in kleine groepjes hun praktijkverhalen over participatieve bijeenkomsten die zij hadden vormgegeven vanuit het Art of Hosting gedachtegoed.
Elke luisteraar – ook wel wisdom catcher genoemd – luisterde met een scherp oor naar een specifiek thema dat ons kon helpen de centrale vraag te verdiepen. Wat hoor je over leiderschap, wat hoor je over relaties en wat hoor je over de omgeving en de impact die het heeft gemaakt? Men luisterde naar het verhaal zonder de verteller te onderbreken, om pas na afloop terug te geven wat er over het thema was gehoord.
Vervolgens vormden we nieuwe groepen, ditmaal op basis van de luisterthema’s. Binnen deze thematische groepen bundelden de wisdom catchers hun inzichten, trokken ze gezamenlijke conclusies en deelden deze vervolgens plenair met de hele groep. Zo ontstond een rijk palet aan perspectieven op wat participatief werken werkelijk betekent in de praktijk.
Welke lessen leerden we?
Uit de vier gedeelde praktijkverhalen haalden we samen waardevolle lessen over leiderschap, relaties, impact, omstandigheden en de beoefening van Art of Hosting. Deze inzichten helpen ons bij het ontwerpen van betekenisvolle participatieve bijeenkomsten:
- Leiderschap binnen participatieve sessies betekent ánderen de ruimte geven
Het is de kunst om als leider de groep te laten spreken. Daarvoor moet je een goede en veilige sfeer weten te creëren. ‘Weten waar je bent’ – wie je doelgroep is – is daarbij essentieel. Om goed leiding te kunnen geven in co-creatie moet je vooraf goed voorbereiden en een structuur opzetten, en in het moment juist vertrouwen op het proces.
- Een gedeeld verlangen staat aan de basis van een goede samenwerking
Alleen als je een gezamenlijk verlangen en een gezamenlijk doel hebt, dat intrinsiek gevoeld wordt door iedereen, kun je echt gelijkwaardig samenwerken. Blijf bovendien investeren in de relatie van de groep door óók aandacht te besteden aan de niet-tastbare opbrengsten. Denk vooraf na over welke immateriële oogst je wilt bereiken, hoe je dat wilt doen en maak ‘m zichtbaar door deze expliciet te benoemen tijdens het ‘oogsten’.
- Impact wordt vooral zichtbaar in de verbinding(en) die je creëert
Verbinding ontstaat op meerdere lagen: met het thema of de vraag, met elkaar, met jezelf, en met de rol die je inneemt binnen de groep. Oprechte aandacht, voor de groep en voor elkaar, heeft impact op het groepsproces: er is een gevoel van eigenaarschap binnen de groep en er ontstaat een sterke, positieve energie – een ‘yes!’-gevoel. Ook het koesteren van de kleine opbrengsten, zowel tastbaar als niet-tastbaar, helpt verbinding te creëren en maakt impact zichtbaar.
- Besteed aandacht aan het creëren van de juiste (helpende) omstandigheden
Hoewel het vanzelfsprekend lijkt, wordt de invloed van omstandigheden op het proces van samenwerking vaak onderschat. Veel omstandigheden kun je naar je hand zetten met een grondige voorbereiding: Formuleer een sterke startvraag (liefst gekoppeld aan een concrete uitdaging), bepaal de gewenste oogst (tastbaar én niet-tastbaar), betrek álle relevante stakeholders en richt het proces bewust in. Dit vraagt tijd en aandacht, maar betaalt zich terug in de uitvoering. Vergeet ook de fysieke ruimte niet – een prettige en passende omgeving beïnvloedt de groepsenergie en maakt dat deelname voelt als een cadeautje.
Als ‘beoefenaar’ van Art of Hosting – oftewel ‘leidinggeven’ aan een participatief proces – betekent dit aandacht hebben voor gelijkwaardigheid, authenticiteit, het creëren van ruimte (zowel letterlijk als figuurlijk) en inzetten op verbinding in de groep. Daarvoor is het essentieel jezelf de tijd en ruimte te gunnen om het proces zorgvuldig vorm te geven vanuit de opbrengst (zowel tastbaar als niet-tastbaar) die je nastreeft.
Ervaringen van de verhalenvertellers en luisteraars
Voor de deelnemers aan deze terugkommiddag was Collective Story Harvest een nieuwe werkvorm. Behalve het delen van de belangrijkste inzichten hebben we plenair ook de ervaringen van zowel de verhalenvertellers als de luisteraars uitgewisseld.
Verhalenvertellers
De verhalenvertellers waren vooraf gevraagd een verhaal voor te bereiden. Om hun verhaal te kunnen delen, voelden zij de noodzaak dit eerst voor zichzelf te structureren. Dat proces alleen al leverde nieuwe inzichten op. De terugkoppeling van de luisteraars zorgde vervolgens voor nóg meer bewustwording van het eigen handelen. De vertellers vonden het ook prettig dat de luisterthema’s pas bekend werden gemaakt bij de start van de werkvorm. Dit gaf ruimte om echt hun eigen verhaal te vertellen, zonder bewust vooraf ‘antwoorden’ in te bouwen. Dat maakte het des te verrassender om te horen wat luisteraars tussen de regels door hadden opgepikt. Tot slot werd het als zeer waardevol ervaren om vijftien minuten lang te mogen spreken en je eigen verhaal te mogen vertellen – met intentie en zonder interruptie.
Luisteraars
Ook voor de luisteraars was het een nieuwe ervaring om zo gericht te luisteren naar één specifiek thema. Ze gaven aan dat dit een effectieve manier was om in korte tijd samen veel te leren: door je aandacht te richten op één onderwerp, hoor je ineens veel meer. Tegelijkertijd bleek het soms uitdagend: het is niet eenvoudig om je te blijven concentreren op één aspect als er zoveel andere interessante dingen in het verhaal voorbij komen. En lukt het wél om scherp te focussen, dan kan het frustrerend zijn wanneer het verhaal even niet over ‘jouw’ onderwerp gaat. Toch zagen de luisteraars veel waarde in deze manier van kennisdelen en leren: “Dit ga ik zéker zelf ook toepassen in mijn eigen werk!”
Met dank aan alle deelnemers voor het ontdekken en samenbrengen van al deze inzichten.
Meer weten?
Wil je iets weten over Art of Hosting of het organiseren en begeleiden van participatieve sessies? Neem gerust contact met mij op!
