De leefwereld van jongeren verandert razendsnel, zeker online. Nieuwe trends, stijlen en jongerenculturen ontstaan in een oogwenk en verspreidden in de afgelopen tien jaar vooral via sociale media. Het is binnen het onderwijs soms lastig om bij te blijven waar jongeren zich mee bezighouden. Cultuureducatie biedt kansen om aan te sluiten op de leefwereld van jongeren. In de professionele leergemeenschap (PLG) Art & Fashion ging Kunstloc Brabant – samen met enkele professionals op het gebied cultuur, onderwijs en inclusie – op ontdekkingsreis in de wereld van mode en online jongerencultuur.
In dit artikel duiken we in het fenomeen van aesthetics en -cores; —online stijlen waarmee jongeren hun identiteit vormgeven. Wat betekenen deze trends en hoe kun je ze inzetten om cultuureducatie eigentijdser en relevanter te maken?
Wat was de aanleiding van de PLG Art & Fashion?
Kansengelijkheid is één van de thema’s binnen het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK). Een groot containerbegrip, en Kunstloc krijgt vanuit het werkveld dan ook regelmatig de vraag: Hoe kunnen we hier concreet mee aan de slag? Samen met het werkveld wilden we handvatten hiervoor ontwikkelen. Dat deden we in een professionele leergemeenschap: een vorm van co-creatie waarbij een groep samen kennis ontwikkelt door middel van actieonderzoek in hun eigen werkpraktijk. Vanaf 2023 zette Kunstloc Brabant twee PLG’s op om kennis te ontwikkelen over de relatie tussen kansengelijkheid en cultuureducatie.
Illustratie: Tosca van der Weerden
De eerste PLG Kansengelijkheid Primair Onderwijs ontwikkelde in 2023 het lespakket ‘Bij mij thuis’, aansluitend bij het thema van de Kinderboekenweek van dat jaar. In dit pakket stond het ‘huis’ symbool voor de leerling zelf: je thuis voelen in je eigen lijf. Een van de onderdelen was een poster van een huis met verschillende kamers. We kregen leuke reacties op het lespakket, maar er werd ook een opvallend gemis gesignaleerd: de kledingkast – een object dat in vrijwel ieder huis te vinden is. Juist kleding kan immers bijdragen aan het je thuis voelen in je eigen lichaam; een belangrijk element binnen de persoonsvorming. Dit vormde het startpunt voor een nieuwe PLG, gericht op het voortgezet onderwijs, waar de focus lag op mode, kleding en het online fenomeen van aesthetics en -cores.
Wat zijn aesthetics en -cores?
In de online leefwereld van jongeren duiken termen op als Barbiecore, Mob Wife Aesthetic, Cottagecore of Goblincore. Deze zogenaamde aesthetics of -cores zijn visuele en culturele stijlen die jongeren gebruiken om hun identiteit te verkennen en uit te drukken. Jongeren gebruiken deze stijlen om zich te onderscheiden, ergens bij te horen of juist te experimenteren met wie ze (willen) zijn. Deze stijlen ontstaan vaak op socialmedia platforms als TikTok, Pinterest en Instagram, waar beeldcultuur en zelfrepresentatie centraal staan.
Een aesthetic is meer dan een modegril: het is een samenhangend visueel en thematisch geheel dat zich uit in kleding, muziek, interieur, make-up en gedrag. Denk aan Barbiecore, dat draait om hypervrouwelijkheid, roze tinten en nostalgie naar de jaren 2000. Of Mob Wife Aesthetic, waarin glamour, kracht en een tikkeltje drama samenkomen. Aesthetics of -cores zijn dus de hedendaagse versies van wat vroeger subculturen werden genoemd zoals Grunge, Alto, Hippies of Skaters. Een belangrijk verschil is dat deze stromingen zich tegenwoordig grotendeels in de onlinewereld afspelen.
Voor het onderwijs biedt dit fenomeen kansen. Het sluit aan bij thema’s als identiteit, beeldtaal, mode, popcultuur en maatschappelijke trends. Door aesthetics te betrekken in cultuureducatie, kunnen jongeren hun eigen leefwereld herkennen in de les en ontstaat er ruimte voor reflectie en expressie.
Fotograaf: Kesha Felipa
Aan de slag met aesthetics in de klas
Ben je benieuwd hoe je deze (online) stijlen kunt inzetten in jouw lespraktijk? Download dan hieronder het nieuwe lespakket “Wie denk je wel dat je bent”. Dit lespakket is speciaal is ontwikkeld om jongeren op het V(S)O te laten reflecteren op beeldcultuur, identiteit en stijl, en biedt concrete, speelse opdrachten en handvatten om in gesprek te gaan over aesthetics, mode, jongerenculturen, visuele cultuur en hun betekenis. Ook geeft het aandacht aan wat er belangrijk is om thuis te voelen in kleding en in je lijf. Zo breng je kunstonderwijs dichter bij de leefwereld van jongeren—en geef je ruimte aan hun creativiteit en zelfexpressie.
Het lespakket bestaat uit een docentenhandleiding en een kaartenset.
In de docentenhandleiding vind je de lesopzet van drie verschillende vormen van Wie denk je wel dat je bent: een fysieke, digitale en technische vorm. Voor ieder lesomgeving is er dus een variant aanwezig.
De kaartenset bestaat uit Fashion Flashkaarten, opdrachten en vragenkaarten. De Fashion Flashkaarten zijn kaarten met woorden uit en rondom de onlinewereld van de aesthetics en -cores. Leerlingen gebruiken deze kaarten om outfits te creëren. Door middel van de vragenkaarten kunnen leerlingen met elkaar in gesprek om de persoon achter de gecreëerde outfit van hun groepje (en die van andere groepjes uit hun klas) beter te leren kennen.
Lespakket Wie denk je wel dat je bent
Kaartenset
Werkmethode van de PLG Art en Fashion
De PLG Art & Fashion zijn vier keer bijeengekomen tussen januari 2024 en april 2024. Vervolgens hebben een aantal leden onderdelen van de methode doorontwikkeld door dit te testen in hun werkpraktijk. In voorjaar 2025 zijn alle experimenten samengebracht en bruikbaar gemaakt voor het onderwijs in het bovenstaande lespakket.
Leden in de PLG Kansengelijkheid 2024
- Halima Özen (oprichter van Inclusiefabriek en Diversiteit & inclusie expert)
- Jenny Janssens (Filosoof)
- Eline Ceelen (textielkunstenaar, kunsteducator en educatief medewerker Textielmuseum)
- Deniz Fehmi Demirezen (kunsteducator)
- Paul van de Waterlaat (oprichter Zwermers en performatief kunstenaar)
- Manoah Salampessy (Educatie & Publieksverbreding bij Het Noordbrabants Museum)
- Monique Koolen (Kunstloc Brabant adviseur Cultuureducatie)
- Kesha Felipa (Kunstloc Brabant adviseur Cultuureducatie)
Deelnemen aan de leergemeenschap?
Het werken met professionele leergemeenschappen waarbij we kennis hebben gedeeld en ervaringen hebben opgedaan, heeft het team Cultuureducatie van Kunstloc Brabant veel energie gegeven. Graag zetten wij deze manier van werken voort! In CmK 4 periode (2025 – 2029) gaan wij aan de slag in meerdere PLG’s met verschillende focuspunten. In najaar 2025 starten de twee eerste leergemeenschappen van deze nieuwe CmK periode, namelijk de PLG mbo en de PLG gespecialiseerd onderwijs. In 2026 volgen nog enkele PLG’s, onder meer rondom meerstemmigheid en culturele ontwikkeling.
Fotograaf: Kesha Felipa
Wil je meer weten?
Wil je meer weten over dit lespakket of over de werkwijze van de PLG? Neem contact met me op.
Tijdens de netwerkbijeenkomst op maandag 29 september wordt het lesmateriaal gedemonstreerd en uitgedeeld. De bijeenkomst is voor intermediairs en docenten werkzaam in het voortgezet onderwijs. Meld je aan voor deze bijeenkomst als je hierbij aanwezig wil zijn.
