Waar kun je als jonge, net afgestudeerde kunstenaar terecht om jouw werk te exposeren? Hoe maak je jouw werk zichtbaar voor het grote publiek? Dat vraagt flink wat creativiteit en doorzettingsvermogen. ,,Gewoon zelf aan de slag met je idee. Alleen of met een paar geestverwanten”, zegt kunstenaar Noortje Haegens uit eigen ervaring.
Geschreven door: Annelies Wijnen
Een passende expositieplek
Buiten de gebaande paden op zoek naar mogelijkheden om jouw werk als kunstenaar te tonen valt niet altijd mee. Het is belangrijk om te weten wat jouw manier van werken is. Voor de een is dat een leegstaand pand midden in de stad en voor de ander is dat misschien buiten in een park tussen de bomen.
,,Toen ik afstudeerde in 2011 waren er net fikse bezuinigingen in de culturele sector doorgevoerd”, weet Noortje Haegens. ,,Alles wat voor ons als jong kunstenaar interessant was, ging dicht en er was geen budget. Een grote groep studiegenoten stopte er meteen mee en zocht ander werk. Maar dat wilde ik niet laten gebeuren.”
Sindsdien zijn er diverse initiatieven genomen buiten de gebaande paden. Zo ontwikkelde het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch een kunstroute door de gangen van het ziekenhuis, bekend onder de naam Boulevard. Kunst als ‘Healing environment’ zorgde bij de patiënten voor afleiding en troost en dat werd zeer gewaardeerd. Het kunstprogramma is erg succesvol inmiddels. Voor enkele beginnend kunstenaars biedt de kunstcommissie de mogelijkheid om jaarlijks in de zomerperiode hier te exposeren. Daarvoor zijn een aantal panelen gereserveerd.
Werk van Noortje Haegens in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch
,,Zelf was ik ook zeer geïnteresseerd in het tentoonstellen van mijn werk in de gezondheidszorg”, zegt Haegens. ,,Uiteindelijk heb ik via Voordekunst mijn video-installatie kunnen realiseren en die heeft gedraaid in het Amphia Ziekenhuis in Breda.” Voordekunst is een platform voor crowdfunding in de creatieve sector dat het ondernemerschap bij creatieve ondernemers en culturele instellingen stimuleert. Daarnaast vergroten zij het maatschappelijk draagvlak op het gebied van kunst en cultuur. Zij werkt regelmatig samen met net afgestudeerden van St. Joost School of Art & Design.
Verder raakte Haegens gefascineerd door de relatie van religie met haar werk. ,,Ik kwam terecht bij de crypte in de Lutherse Kerk in Breda. Via theoloog Niels van der Toom kwam ik tot een mooi concept dat ik uiteindelijk in 2014 heb uitgevoerd met collega en oud-studiegenoot Sarah van der Lijn en twee toenmalige studenten Jorieke Rottier en Charlotte Besuijen. Dat werd de tentoonstelling ‘Augenblick’.”
Werkperiode en tentoonstelling als kunstproject
Maar ook St. Joost School of Art & Design (Breda en Den Bosch) heeft niet stilgezeten. Sinds vorig jaar kunnen net afgestudeerde kunstenaars samen met ervaren collega’s meedoen aan een project. De academie organiseert samen met het Stedelijk Museum Breda en de Van GoghGalerie in de StadsGalerij in Breda een speciaal kunstproject. Onder de titel BIJ/NA gaan drie jonge net afgestudeerde kunstenaars in samenwerking met drie alumni aan de slag.
,,Dit project is een manier om invulling te geven aan het ‘zwarte gat’ waar jonge net afgestudeerde kunstenaars in dreigen te vallen”, zegt Ron Dirven, projectleider bij het Stedelijk Museum Breda en conservator/directeur van het Vincent van GoghHuis in Zundert. ,,Kunstenaars die gaan afstuderen kunnen zich hiervoor aanmelden. We kiezen er drie uit en zij kiezen ieder een alumni om mee samen te werken in dit project. De grote en ruwe ruimte in de StadsGalerij nodigt uit om de fantasie te prikkelen. Het project wordt afgesloten met een korte presentatie en expositie.” Dit initiatief wordt grotendeels in natura ondersteund door de deelnemende organisaties. Verder ontvangen zij onder meer subsidie vanuit de gemeente Breda en via het Mondriaan Fonds.
,,Voor het programma van De Fabriek in Eindhoven, waarin het werkproces van de kunstenaar centraal staat, maken we geen onderscheid hoe lang iemand afgestudeerd is van een academie”, zegt Koen Dijkman. ,,Voor ons is het belangrijker hoe de kunstenaar werkt, waarom, de inhoud van het werk en het werk zelf dan hoelang iemand bezig is als kunstenaar.” Ook zij nemen deel aan een programma met St. Joost, waarbij vierdejaars studenten een werkperiode met tentoonstelling wordt aangeboden.
Kunstproject BIJ/NA, Kelly Christogiannis | Fotograaf: Joost van der Velden
De openbare ruimte
Vanaf maart volgend jaar programmeert Stichting KOP Breda de kunstvitrines op het centraal station in Breda met werk van jonge kunstenaars tot vijf jaar na hun afstuderen. ,,We richten ons daarnaast op (tijdelijke) presentaties in de openbare ruimte”, aldus Meike Veldhuijsen. ,,We creëren kunstopdrachten binnen onze projecten.” Dat kan uit eigen initiatief, samen met coproducenten en door partnerschappen met opdrachtgevers uit het bedrijfsleven/ (semi)overheid.
De Bosch Parade is een voorbeeld van zo’n coproducent. ,,Onze kunstenaars tonen hun werk dan tijdens het jaarlijks theaterevenement in de binnenstad van Den Bosch.” In het geval van partnerschap met een opdrachtgever worden de resultaten getoond op een locatie van de betreffende opdrachtgever. Bijvoorbeeld een kantoorpand.
Dankzij bijbaantjes in de culturele sector kon Haegens voorzien in haar eerste levensbehoeften. ,,Alles wat ik verdiende met de kunst stopte ik weer terug in de kunst. Ik heb in die jaren vooral geleerd: ‘Durf te vragen.’ Als je iets ziet waarvan je denkt dat past bij mij, ga er achteraan. Organiseer het zelf of met enkele kunstenaars. Zie je een leeg winkelpand dat mogelijk interessant is voor een project van jou? Schrijf de gemeente aan en vraag of er mogelijkheden zijn om daar te exposeren.”
Annelies Wijnen
Tekstschrijver, communicatieadviseur en journalist
