Zonder publiek wordt het draagvlak voor kunst en cultuur wel erg klein. Zonder publiek zijn we als sector in feite helemaal nergens. Feit is wel dat het publiek voor kunst en cultuur verandert. Het publiek is te verleiden, maar we moeten er soms iets harder voor werken, omdat de keuze reuze is. We kunnen meer met ons publiek dan we denken. Maar we kunnen er misschien wel veel meer mee dan we denken. De zoektocht naar publiek voor kunst en cultuur is zo oud als het vak zelf, maar omdat de samenleving verandert, omdat de positie van kunst en cultuur in de samenleving verandert en omdat het publiek zelf verandert, moeten we opnieuw kijken naar wie ons publiek is en wat het voor ons kan betekenen. Op zoek naar draagvlak dus. Jenneke Harings, adviseur bkkc, zocht samen met haar collega's naar inspirerende artikelen, filmpjes, blogs, podcasts over publiek, die kunnen helpen met het nadenken over deze kwestie.
Geschreven door Jenneke Harings
1 VSB Fonds Online Publieksbinding
Door meer publieksinkomsten krijgen instellingen een steviger financiële basis en zijn ze minder afhankelijk van subsidies. Het genereren van herhaalbezoek door publieksbinding kan daar een belangrijke rol bij spelen. Het spoorde VSB Fonds aan om een onderzoek naar online publieksbinding te doen. Parktheater Eindhoven deed mee aan deze pilot. Tijdens de werkconferentie publiek* zal Hedwig Heeremans (VSB Fonds) meer over de pilot vertellen.
> Lees de belangrijkste bevindingen en conclusies uit de pilot publieksbinding.
> Bekijk het filmpje waarin deelnemers aan de pilot Online Publieksbinding vertellen wat deze gebracht heeft.
2 We Are Public
Een van de succesvolste startups in kunst en cultuur: een abonnement voor cultuuroptimisten die elke dag van avontuurlijk aanbod kunnen genieten. 'De concurrent van Theater A is niet Theater B, maar de bank, thuis', aldus Jon Heemsbergen in een interview met cultuurmarketing. Eerder leerden we al dat het cultuurabonnement voor de Schouwburg Amsterdam maar liefst 67% nieuw publiek heeft opgeleverd in het eerste jaar. We Are Public komt in het voorjaar van 2017 naar Brabant!
> Lees hier het interview met Jon Heemsbergen
> Bekijk de website van We Are Public
3 Rotterdam Festivals
Hoe ziet mijn publiek er uit? Hoe beleven zij hun bezoek? Wat kun je doen om bestaand publiek te behouden? En welke groepen blijven er nu nog weg? Hoe kun je (nog) niet-bezoekers bereiken en verleiden tot een bezoek? Welke partners in de stad zijn geschikt voor mijn culturele instelling als het gaat om (nieuw) publieksbereik? Publieksonderzoek kan een antwoord geven op bovenstaande vragen en het daarmee bereiken van een groot en divers publiek. Rotterdam Festivals verzamelt deze informatie voor alle Rotterdamse festivals, die er op hun beurt weer iets mee kunnen doen op het gebied van marketing, programmering of anderszins.
> Bekijk de pagina's van Rotterdam Festivals over publieksonderzoek
4 Big data
Nieuwe technologieën zorgen natuurlijk voor nieuwe manieren van data verzamelen. Véél informatie verzamelen. In een museum gebeurt het, vaak zonder dat je het weet, door de museum-app. Op evenementen worden op veel verschillende manieren data verzameld: door het gebruik van social media, betalingen via polsbandjes met een RFID chip, een app, een website en online ticket verkoop.
> Lees 'hoe algoritmes het cultuuraanbod bepalen'
> Bekijk het interview met Dennis Doeland, data-analist en marketeer in de dance sector
5 Vriendenverenigingen
Emma Johnson onderzocht in haar scriptie de geschiedenis en ontwikkelingen van vriendenkringen en het overheidsbeleid op het gebied van kunst en cultuur. Centrale vraag in haar scriptie is welke rol vrienden kunnen spelen in de zoektocht van culturele instellingen naar nieuwe financiële middelen? Aan de hand van drie case-studies (Het Gelders Orkest, het Stedelijk Museum en Museum het Valkhof) bestudeerde Johnson hoe musea omgaan met de huidige bezuinigingen en hoe ze particuliere gevers door middel van diverse tegenprestaties aan zich weten te binden.
6 Rijksmuseum
In gesprekken over het vinden van nieuw publiek, het op de kaart zetten van een organisatie, gaat het vaak over het Rijksmuseum. En over Wim Pijbes. Algemene opvatting is dat hij het heel goed heeft gedaan. In deze TEDtalk stelt Wim Pijbes dat het vrijgeven van beeldmateriaal zorgt voor communityvorming en hoe de democratisering van de manier van tonen uiteindelijk leidt tot meer bezoek. Community-leden zijn digitale ambassadeurs.
> Bekijk de TEDtalk van Wim Pijbes
7 The participatory museum
Nina Simon schreef 'The Participatory Museum' waarin ze beschrijft hoe publieksbinding tot stand komt door participatieprojecten. Volgens Simon zou een intensieve publiekswerking de drijvende kracht van elk museum moeten zijn. Een echt participatief museum wordt zo een plaats waar bezoekers 'inhoud kunnen creren, delen en met anderen in contact kunnen komen over die inhoud.'
> Lees de rode draden uit en een commentaar op dit boek
> Bekijk een interview met Nina Simon over het engageren van publieksgroepen door het opzetten van participatieprojecten
8 Superspecifieke doelgroepen
Eerder verscheen op Mestmag.nl al een artikel over het bedienen van superspecifieke doelgroepen. Leuk om in dit verband nog eens terug te lezen!
9 Geïnteresseerd in toneel
Het aantal bezoekers aan gesubsidieerd toneel is al jaren relatief stabiel. Toch is er een groot potentieel aan mogelijke bezoekers. Zo zegt 51 procent van de Nederlanders in principe in toneel geïnteresseerd te zijn, maar gaat uiteindelijk slechts 17 procent wel eens naar toneelvoorstellingen. De belangrijkste redenen waarom bezoekers niet gaan, zijn het veronderstelde risico iets te zien wat niet bij hen past, het gebrek aan herkenbare (cultureel diverse) verhalen en een gebrek aan urgentie om een kaartje te kopen.
> Lees 'Over het voetlicht', het recente rapport van de VSCD
10 The art of impact
Maatschappelijk draagvlak voor kunst en cultuur kan gevonden worden door kunst en cultuur middenin de maatschappij te plaatsen. The art of impact, het investeringsprogramma van OCW voor dit soort projecten, speelt daar op in. In dit kader een interessant voorbeeld: hedendaagse kunstinstelling TENT Rotterdam werkt samen met het Rotterdamse Zomercarnaval, en creëert zo een gemeenschappelijk en multidisciplinair kader voor jonge makers en publiek. Op deze manier wordt een grensoverschrijdend participatiemodel verkend, waarin de ruimtes en tradities van de hedendaagse kunstinstelling verknoopt worden met die van het Caraïbische carnaval.
> Lees hier meer over 'On the other side of reality'
Nog meer?
Kun je er geen genoeg van krijgen? Een prima plek om te verdwalen in dit onderwerp is de online bibliotheek van de Boekmanstichting. Vul dingen in als 'draagvlak', 'publiek', 'consument' en je bent úren zoet. Klik hier voor de online bibliotheek van de Boekmanstichting
* Op 4 november organiseert bkkc een werkconferentie over dit onderwerp. Er zijn, voor culturele organisaties en instellingen, nog enkele plekken vrij. Lees hier meer. Overigens schreef Jenneke Harings ook een kort blog over deze thematiek.
Jenneke Harings
zelfstandig ondernemer kunst, cultuur & cultuurbeleid| &jnnk | voorzitter commissie letteren Raad voor Cultuur | commissielid GROEI gemeente Nijmegen
