Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

In Ecodorp Boekel komt elke twee maanden een wisselende kunstenaar te wonen. Het dorp is een vereniging van burgers die een bijzondere woonwijk van 36 klimaatadaptieve en - positieve huurwoningen maakt. In oktober 2020 verhuizen de eerste bewoners erheen. Het dorp werkt aan de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Daarbij stelden ze een Kunstplan op voor een Artist in Residence-plek (die in 2021 komt) en ontwierpen kunstenaars bijzondere boomhutten voor hen. Voorzitter Ad Vlems over het Ecodorp, de rol van de Artist in Residence en kunstenaars bij het behalen van de SDG’s.

Geschreven door: Simone Vos

“We laten kunstenaars graag meedenken over de Sustainable Development Goals. Er zijn steeds meer kunstenaars die maatschappelijk betrokken zijn en met hun werk oplossingen bieden”, vertelt Ad. De doelen moeten in 2030 leiden tot een einde aan armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. “We hebben een hoge ambitie en willen als mensheid een positieve impact op de aarde hebben. Zo verbouwen we ons eigen voedsel, vangen we regenwater op om onze wc’s mee door te spoelen en wasmachines te laten draaien. We dragen bij aan een duurzame wereld en hebben een lange termijn visie”, zegt Ad.

Kunstenaars als oplossing voor de SDG’s

“In de afgelopen 150 jaar is onze samenleving helemaal verkeerd bezig geweest. Bouwen, brandstofverbruik, voedsel verbouwen; we deden dat niet duurzaam. Wij doen dat anders”, zegt Ad. “Kunstenaars bedenken out of the box oplossingen. Ze focussen op het nieuwe, het innovatieve. Juist als je buiten de sector staat, zoals een kunstenaar, kom je op nieuwe ideeën. We willen kunstenaars aantrekken die op het gebied van de 17 SDG’s oplossingen hebben. Ze gebruiken duurzame materialen, zoals afval van planten, om daaraan te werken.”

Kunstenaars bedenken out of the box oplossingen. Ad Vlems

Ecodorp Boekel en kunst

In 2008 richtte Ad met zijn vrouw een vereniging op die inzet op duurzamer leven. Tien jaar geleden ontstond het idee voor Ecodorp Boekel. Ad gaf een presentatie aan de gemeente Boekel over hun plannen. Naast de 36 woningen, wilden ze twee boomhutten laten maken, die middenin het bouwproject staan. Maar, die boomhutten moesten niet zomaar hutten worden, vond kunstexpert Jos Wilbrink (voormalig bkkc’er). Hij was bij de presentatie en adviseerde Ad ze door kunstenaars te laten ontwerpen. “De boomhutten zijn beeldbepalend. Dat moest echt iets moois worden. Jos dacht met ons mee”, vertelt Ad.

Kunstenplan

Met Jos stelde Ad een Kunstplan op, waarin de boomhutten opgenomen zijn, maar ook aandacht is voor kennisdeling en cultuureducatie. En: de Artist in Residence (AiR), een idee van Mariska van Zutven, docent fotografie aan Fontys Academie Beeldende Vorming & Avans+. “Mariska was bij de presentatie in 2013. Ze is zelf opgegroeid in Boekel en geeft haar leerlingen mee dat in het dorp nog normen en waarden van vroeger heersen. Er is een sterke sociale binding; mensen staan voor elkaar klaar en zijn geen praters, maar doeners. Toen Boekel 700 jaar bestond, was 10% van de bevolking vrijwilliger geweest in één van de activiteiten om het te vieren. Voor kunstenaars met een maatschappelijke visie, zijn de betrokken burgers de kwasten waarmee ze hun kunstwerk maken.”

Voor kunstenaars met een maatschappelijke visie, zijn de betrokken burgers de kwasten waarmee ze hun kunstwerk maken. Ad Vlems

De boomhutten

“Voor het ontwerp van de hutten hebben we twee kunstenaars gevraagd: Ben Raaijman en Jeroen Doorenweerd. Ben heeft een ‘stamboom’ ontworpen, waardoor de boomhut eruit ziet als een boom, met een wenteltrap tot in de top van de boom. Jeroen ontwierp een boomhut in de vorm van een paalwoning. Daarbij gebruikt hij oude technieken zoals el fresco (pigment met specie) en krijgt de woning een roodbruine kleur. We noemen ‘m de Wijstwoning, naar de kleur van wijst (roodbruin) uit de omgeving en de woning.

De boomhutten

Kunstenaars uit Europa

“Dit project wordt heel interessant voor kunstenaars uit Europa. Wanneer ze bij ons werk maken, vertalen we dat in de 25 talen van de EU-landen en stellen dat beschikbaar. Zo kan een kunstenaar uit Polen werken, want die kan alles in zijn eigen taal doen. Kunstenaars moeten wel open source werken. Dat betekent dat hun idee overal op de wereld gekopieerd mag worden en het niet te lokaal is. Ze maken een stappenplan met uitleg en foto’s, zodat het makkelijk uit te werken is. Uiteraard gaat de eer altijd naar de kunstenaar.” “We richten ons op de vier focuslanden die Air Platform Brabant heeft uitgezocht. We sluiten graag aan op hun netwerk, want zij hebben al veel verbindingen met kunstenaars over de hele wereld. Daarnaast zijn we naar bijeenkomsten van Kunstloc over de Proeftuin Internationalisering geweest en hebben we daar subsidie aangevraagd om mensen vanuit het buitenland naar Brabant trekken”, vertelt Ad.

Het Ecodorp en de woningen

“Iedereen is mede-eigenaar van alles binnen het dorp. We bouwen hier sociale huurwoningen; dertig gewone en zes mantelzorghuizen. In die mantelzorgwoningen mag je wonen als je zelf een mantelzorger hebt, maar ook als je die niet hebt. Dan zorgen wij ervoor dat je die zorg toch krijgt”, zegt Ad. “De Ecodorpers maken voor een deel hun eigen huizen en de boomhutten. Daarnaast hebben we een aannemer en zijn we zelf onderaannemer en opdrachtgever. Ook komen vrijwilligers van over de hele wereld helpen.”

Areal foto Boekel Ecovillage, juli 2020
De Ecodorpers maken voor een deel hun eigen huizen en de boomhutten. Ad Vlems

Kunstcommissie

Ecodorp Boekel heeft een kunstadviescommissie die kunstenaars selecteert voor de AiR (in de toekomst). Een kunstenaar die Ad interessant vindt, is Hans Kalliwoda, die een BijenTotem ontwikkelde in Amsterdam. “Hij draagt bij aan doel nummer 15: Leven op het land”, vertelt Ad. Ook Elmo Vermijs uit Amsterdam, die met het biomeiler principe De Kom-post ontwierp, is een mooi voorbeeld volgens hem.

“Hij maakte een compostobject waarbij de zitruimte door het broei-effect aangenaam warm wordt. In de zomer en winter”, zegt hij. “Het is in te zetten als verwarmer van het douchewater van het dorp. De houtsnippers en andere organische reststromen verzamelen we in de buurt. In de binnenkant is een zitplaats voor minimaal twee personen. Je zit dan lekker warm en kunt omhoogkijken naar de sterren. Dat is overal ter wereld te maken.”

Kunstcommissie

Artist in Residence in opbouw

“In 2016 waren we bij een conferentie over duurzaam innoveren in Amsterdam en daar hadden we een AiR staan. Dat was een ruimte die we van alleen maar duurzame materialen hadden gemaakt. Het hout was beschilderd met lijnzaadolie en daaroverheen levende schimmel. Dat blijft honderden jaren goed, want het is een houtbeschermende schimmel”, zegt Ad. “Uiteindelijk hebben veel mensen door die AiR heengelopen en heeft zelfs de staatsecretaris zijn bewondering uitgesproken.”

“Sindsdien staat ie in Boekel, te wachten op ingebruikname. Maar we moesten eerst de financiering rondkrijgen voor het hele project. Pas toen de financiering voor de bouw rond was, konden we verder nadenken over de AiR. Er moet nog een groen dak op en er komen deuren, ramen, een atelier, keuken en slaapkamer in. Maar eerst moeten de woningen af.”

In 2021: AiR in gebruik

In oktober 2019 begonnen we met bouwen, toen we bij de Duitse GLS-bank een lening kregen. In Nederland waren de banken nog niet bekend met het financieren van woongemeenschappen. De GLS bank had al negentig woongemeenschappen gefinancierd, dus die durfde het aan.”

“We leveren in oktober de eerste huizen op en daarna komen in januari en april 2021 de laatste cirkels huizen erbij”, aldus Ad. “Daarna beginnen we met de AiR en de boomhutten. Ook het kennis- en educatiecentrum en het buurthuis staan op de planning. In september 2021 hopen we de eerste kunstenaar te ontvangen in Ecodorp Boekel.”

Ecodorp Boekel

Voor de ontwikkeling van de Artist in Residence kreeg Ecodorp Boekel ondersteuning vanuit Regioprofiel Brabant Proeftuin Internationalisering.

Het kunstplan van Ecodorp Boekel wordt ondersteund door provincie Noord-Brabant met een bijdrage uit de impulsgelden.

Bekijk de website van Ecodorp Boekel

Simone Vos

Freelance journalist & schrijver
+31 6 22 15 14 30

duurzaamheid

Samenwerken met de natuur, van doemscenario tot bitterbal

Wat gebeurt er als je landschapsarchitecten, een kok, kweker, ontwerpers en kunstenaars samenbrengt in een ontwerpwedstrijd?

8 oktober 2024
Samenwerken met de natuur, van doemscenario tot bitterbal

Ontwerpen voor en met het water: twee designs voor de Henriëttewaard

Twee ontwerpteams delen hun proces en concept voor de Design Challenge Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard.

17 september 2024
Ontwerpen voor en met het water: twee designs voor de Henriëttewaard

Winnaar Kunstopdracht Festival Kaapstad bekend

Met veel enthousiasme presenteerden de studenten hun idee om binnenstad van Tilburg ‘te kapen’. Sid van de Laar is de winnaar.

2 augustus 2024
Winnaar Kunstopdracht Festival Kaapstad bekend

De ontwerpen van de Design Challenge Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

Vijf ontwerpteams hebben hun visie verder uitgewerkt in innovatieve, klimaatbestendige en creatieve ontwerpen die tot de verbeelding spreken. 

5 juli 2024
De ontwerpen van de Design Challenge Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

Atelierboerderij ontwikkelt natuurlijk verflandschap

Walnotenboom en rode kool als grondstoffen voor verfmateriaal op 't Klein Laar.

27 juni 2024
Atelierboerderij ontwikkelt natuurlijk verflandschap

Kunstwerk Eenwoud ontkiemt op Landpark Assisië

Een bijzonder kunstwerk krijgt duizend jaar de tijd om zich te ontwikkelen: Eenwoud.

26 juni 2024
Kunstwerk Eenwoud ontkiemt op Landpark Assisië

Deze drie jonge makers gaan een vorm geven aan Brabandish

Na drie intensieve dagen vol workshops en een pitch voor de opdrachtgever zijn de drie winnaars bekend: Nele Vandeneede, Marijke Remmers en Manon Jeuken

21 juni 2024
Deze drie jonge makers gaan een vorm geven aan Brabandish

De 5 winnende teams van de Design Challenge

Een vijfkoppige jury heeft uit 44 inzendingen de 5 winnende teams geselecteerd voor de Design Challenge Henriëttewaard.

8 april 2024
De 5 winnende teams van de Design Challenge

Vijf lessen als je wil verduurzamen

Hoe helpen verbeeldingskracht en creativiteit bij het verduurzamen van organisaties en de openbare ruimte?

2 april 2024
Vijf lessen als je wil verduurzamen

Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

In gesprek met Floris Alkemade, de juryvoorzitter van de design challenge.

20 februari 2024
Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

Duik in de challenge en verbeeld de toekomst van water en erfgoed!  

10 januari 2024
Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

KunstUnlocked Omgevingsvisie

Hoe maak je meer impact op klimaatvraagstukken met creatieve ontwerpkracht?

21 november 2023
KunstUnlocked Omgevingsvisie

Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Vier zakelijk leiders komen met tips over duurzaamheid tijdens de opleiding Leiderschap in Cultuur (LinC).

31 oktober 2023
Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Verminder je ecologische voetafdruk

Wil je jouw culturele organisatie verduurzamen? Met deze infographic kun je direct zien waar je kunt beginnen.

10 oktober 2023
Verminder je ecologische voetafdruk

Kunst en Klimaat

Klimaatvraagstukken vragen om een gezamenlijke aanpak waarbij creativiteit niet mag ontbreken. Hóe pak je dat aan?

22 september 2023
Kunst en Klimaat

Biobased bouwen: Materiaal van nu én de toekomst

De toekomst van de bouw: biobased materialen. Rik Maarsen, Klarenbeek & Dros en Jeroen Doorenweerd zetten in Brabant stappen in de goede richting.

16 januari 2023
Biobased bouwen: Materiaal van nu én de toekomst

Van restafval tot design met een verhaal

Drie makers vertellen over hun werk dat is gemaakt van restmateriaal, -afval of hergebruikte producten. Hoe gaan zij om met dit materiaal?

2 november 2022
Van restafval tot design met een verhaal

Blog | Bestemming onbekend

Charlotte Hopmans blogt over hoe we samen tot een duurzame toekomst kunnen komen.

19 oktober 2022
Blog | Bestemming onbekend

Hoe staat het met duurzaamheid op Brabantse festivals?

Duurzaamheid en de festivalbranche, tot voor kort hadden ze niet veel met elkaar gemeen, maar daar komt nu verandering in.

4 oktober 2022
Hoe staat het met duurzaamheid op Brabantse festivals?

Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Elsa van Dam bepleit een nieuw klimaatverhaal met oog voor urgentie en verbondenheid tussen mens en natuur.

27 september 2022
Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Vergroening van steden: creatieve makers zorgen voor bewustzijn en innovatie

Drie exposanten van de expositie STAD = NATUUR in de LocHal delen hun visie op stadsnatuur, vergroening en klimaatadaptatie.

15 september 2022
Vergroening van steden: creatieve makers zorgen voor bewustzijn en innovatie

Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Kunstloc Brabant bekijkt dit najaar de klimaatcrisis door de bril der verbeelding. Hoe kan kunst bijdragen aan het keren van de klimaatcrisis?

8 september 2022
Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Opinie: Een gezellige transitie in de berm

Paul Roncken, directeur van de Stichting NatuurCollege, schrijft over de natuur- en energietransitie en neemt drie ontwerpontdekkingen onder de loep.

8 maart 2022
Opinie: Een gezellige transitie in de berm

Goed voornemen: groener filmen

De filmsector kan en moet duurzamer, groener, bewuster. Een goed voornemen voor dit nieuwe jaar. Maar hoe dan?

27 januari 2022
Goed voornemen: groener filmen

Hoe kunst en design kunnen bijdragen aan een duurzamere wereld

Kunst en design kunnen helpen de wereld te verduurzamen. In gesprek met drie projecten in Brabant die laten zien hoe dat kan.

15 december 2021
Hoe kunst en design kunnen bijdragen aan een duurzamere wereld

Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

Hoe gaat de culturele sector om met klimaatverandering? Documentalist Ton van der Linden zet een aantal duurzame voorbeelden op een rij.

7 oktober 2021
Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

‘De kleding die je nu hebt, is het meest duurzaam’: drie modeontwerpers over duurzaamheid

Duurzame mode is steeds meer onderwerp van gesprek. Drie Brabantse modeontwerpers die duurzaam bezig zijn, aan het woord.

22 juni 2021
‘De kleding die je nu hebt, is het meest duurzaam’: drie modeontwerpers over duurzaamheid

De veranderende rol van de ontwerper in tijden van crisis

Over de verantwoordelijke rol van een ontwerper in de vormgeving en inbedding van (nieuwe) sociaalmaatschappelijke waarden.

27 november 2020
De veranderende rol van de ontwerper in tijden van crisis

Wandelend aan de toekomst werken: Vera Hofman maakt de wereld een stukje mooier

Dirigente, fluitiste en maker Vera Hofman wandelde in augustus tweehonderd kilometer door Noord-Brabant en Limburg, onder het mom van Walk & Talk.

26 november 2020
Wandelend aan de toekomst werken: Vera Hofman maakt de wereld een stukje mooier

Kunst en duurzaamheid: de perfecte combinatie voor Ecodorp Boekel

Voorzitter Ad Vlems over het Ecodorp, de rol van de Artist in Residence en kunstenaars bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s).

5 november 2020
Kunst en duurzaamheid: de perfecte combinatie voor Ecodorp Boekel

Hoe verbeeldingskracht bijdraagt aan natuurinclusieve bouw

Vorige week vond het symposium ‘Heel Brabant ontwerpt natuurinclusief! Jij toch ook?’ plaats. MEST was erbij en ging in gesprek met de experts.

29 september 2020
Hoe verbeeldingskracht bijdraagt aan natuurinclusieve bouw

Trends in events in festivalprovincie Brabant

Duurzaamheid, inclusiviteit, technologie, purpose-driven en een totaalbeleving zijn de trends in onze snelgroeiende festivalprovincie.

6 februari 2020
Trends in events in festivalprovincie Brabant

Blog | Tend and befriend

Het is een drukke tijd. De rode draad bij al deze activiteiten was de zorg voor de samenleving en de wens om gezamenlijk oplossingen voor de grote maatschappelijke opgaven te ontwikkelen, to change the inevitable.

25 oktober 2019
Blog | Tend and befriend

“Kunstenaars verleiden je om écht iets met de energietransitie te doen.”

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant volledig energieneutraal zijn. Hoe krijgen we dat voor elkaar?

22 oktober 2019
“Kunstenaars verleiden je om écht iets met de energietransitie te doen.”

Duurzaamheid in kunst en design: Beperkend én verrijkend

Kunstenaars laten zich al eeuwen inspireren door de natuur. Zo ook Hanneke de Leeuw, Angelique van der Valk en Willeke Klaassen.

8 oktober 2019
Duurzaamheid in kunst en design: Beperkend én verrijkend

Verleiding en verbeelding in de energietransitie

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant energieneutraal zijn. Hoe zien kunstenaars en ontwerpers het energielandschap van de toekomst?

8 augustus 2018
Verleiding en verbeelding in de energietransitie

Maatschappelijke trends en de onmisbare blik van de kunstenaar

Sectoren bundelen hun krachten op zoek naar innovatieve oplossingen. Welke rol kan de kunstenaar spelen in deze vraagstukken?

26 oktober 2017
Maatschappelijke trends en de onmisbare blik van de kunstenaar

Earth Matters: De planeet als inspiratiebron

De textielindustrie is één van de meest vervuilende bedrijfstakken. Met de tentoonstelling Earth Matters brengt het TextielMuseum dit maatschappelijke thema onder de aandacht.

19 oktober 2017
Earth Matters: De planeet als inspiratiebron

Redden kunstenaars de wereld?

“Echte winst betekent niet alleen dat je nadenkt over geld verdienen, maar ook hoe je de planeet wilt achterlaten.” Hoe zet de cultuursector in op duurzaamheid?

13 oktober 2017
Redden kunstenaars de wereld?

Wereldwijde voorbeelden van sociale innovatie

Sociale innovatie is inmiddels een buzz woord in Brabant.

10 februari 2015
Wereldwijde voorbeelden van sociale innovatie