In de culturele sector zijn we goed in het vertellen van verhalen. Maar raadsleden en beleidsmakers vragen vaak: “Kun je dat onderbouwen?” Gelukkig zijn er steeds meer data beschikbaar over de staat van de sector. Hoe vind je de cijfers die jouw verhaal versterken? In dit artikel laten we aan de hand van voorbeelden uit de Waarde van cultuur, de cultuurmonitor van Noord-Brabant, zien hoe je cijfers kunt inzetten in je lobby. Klik vooral op de linkjes en ga op onderzoek uit. Zo ontdek je zelf de rijkdom van data.
Breng cultuuruitgaven van jouw gemeente in kaart
Als je gaat lobbyen, gaat het snel om geld. Daarom worden vaak als eerste de cultuuruitgaven van overheden erbij gepakt. Je kunt de cultuuruitgaven van jouw gemeente vergelijken met die van andere, soortgelijke gemeenten. Dat noemen we ‘benchmarken’. In Leiden en Eindhoven is dit afgelopen jaar al toegepast.
We gebruiken hiervoor data uit het Iv3-systeem (informatie voor derden) van het CBS. In dat systeem moeten gemeenten op verschillende onderdelen hun uitgaven en inkomsten registreren. In het dashboard van de Waarde van cultuur vergelijk je eenvoudig de cultuuruitgaven van Brabantse gemeenten. Wil je weten hoe het landelijk zit? Gebruik dan de Cultuurmonitor. De dashboards van de Waarde van cultuur en de Cultuurmonitor zijn hetzelfde opgebouwd. Als je er één kent, kun je makkelijk met de ander aan de slag.
Praktijkvoorbeelden
- Tussen 2017 en 2023 zijn de cultuuruitgaven van Brabantse gemeenten met 15% gestegen. Dit zie je in het dashboard als je 2017 instelt als startjaar met waarde 100. Houd er wel rekening mee dat deze cijfers niet zijn aangepast voor inflatie.
- Grote gemeenten geven vaak meer uit per inwoner dan kleine en middelgrote gemeenten. Vergelijk jouw gemeente dus met een van vergelijkbare omvang. De gemiddelde bedragen per gemeentegrootte vind je terug in de Culturele benchmark 2023.
- Het dashboard maakt het makkelijk om meerdere gemeenten te vergelijken. Als je bijvoorbeeld kijkt naar Brabantse gemeenten met minder dan 20.000 inwoners, zie je grote verschillen. Zowel in het bedrag per inwoner (te zien via de filter ‘per inwoner’) als in de stijging van de uitgaven sinds 2017 (door 2017 als indexjaar in te stellen met indexwaarde 100).
- Je kunt de cultuuruitgaven ook verdelen in verschillende categorieën. Een opvallend voorbeeld: de gemeentelijke uitgaven voor bibliotheken in Brabant zijn sinds 2017 met 43% gestegen. Dit laat zien dat bibliotheken dankzij de gemeentelijke zorgplicht meer financiële steun hebben gekregen.
Tip
Laat altijd een bronvermelding zien, wanneer je cijfers gaat gebruiken. In het dashboard van de Waarde van cultuur staat linksboven onder ‘indicatoren’ een uitgebreide beschrijving van de indicator.
Laat zien dat cultuur breed gedragen wordt
Uitkomsten van inwonerspeilingen en burgeronderzoeken blijven in lobbytrajecten vaak onderbelicht. Dit is jammer, want die cijfers laten juist zien hoe mensen denken over cultuur. In Eindhoven noemen culturele organisaties bijvoorbeeld ‘cultuur als verbinder van mensen’ als een belangrijke reden om te investeren. Maar wat vindt de inwoner van Eindhoven?
Politici hechten waarde aan cijfers die inzicht geven in de mening van hun achterban: ze geven een beeld van het draagvlak onder inwoners. We zien dat het draagvlak voor cultuur aanzienlijk groter is dan soms wordt aangenomen.
Praktijkvoorbeelden
- Elke twee jaar wordt een grote groep Brabanders gevraagd wat zij vinden van kunst, cultuur en erfgoed. Uit deze cultuurpeiling blijkt dat veel mensen cultuur belangrijk vinden voor de samenleving: maar liefst 78% van de Brabanders vindt dat cultuur mensen verbindt. Dit helpt om je verhaal kracht bij te zetten. Cultuur zorgt voor contact en ontmoeting.
- In het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) staat dat meedoen aan cultuur helpt om actief te blijven en om de sociale omgeving te versterken. Ook dit kunnen we combineren met de cultuurpeiling: 66% bevestigt dit.
- Veel mensen vinden dat een bloeiend cultureel leven een plek verdient in de maatschappij, ook als ze er zelf weinig mee doen. 71% van de Brabanders vindt dat kunst en cultuur belangrijk zijn voor de samenleving. Dat is meer dan het aantal mensen dat cultuur persoonlijk belangrijk vindt (43%).
- Tot slot: 90% van de Brabanders bezoekt culturele activiteiten en 78% beoefent zelf cultuur. Een duidelijk signaal van de levendigheid en vitaliteit van de culturele sector, zoals gedeputeerde Bas Maes schrijft in het magazine ‘Waarde van cultuur’.
Tip
In veel gemeenten, zoals Eindhoven, Tilburg, Breda en ‘s-Hertogenbosch, is cultuur onderdeel van de burgerpeiling. Pak zo’n peiling er eens bij en kijk of je resultaten mee kan nemen in jouw lobbyverhaal.
Vergelijk jouw inkomsten en uitgaven met die van andere culturele organisaties
Culturele organisaties kampen al jaren met stijgende kosten: denk aan hogere energieprijzen, duurdere materialen, transport en personeelslasten. Grote kans dat dit ook voor jouw organisatie geldt. Uit de analyse van jaarrekeningen in de Waarde van cultuur blijkt dat deze stijgingen sectorbreed zijn. Door jouw situatie te koppelen aan deze cijfers, laat je zien dat structurele oplossingen nodig zijn.
Praktijkvoorbeelden
- In 2022 zijn de uitgaven bij poppodia, musea, podia, producenten van podiumkunsten, centra voor de kunsten en bibliotheken fors hoger dan in 2019. Door jouw cijfers naast deze trends te leggen, kun je onderbouwen waarom je bijvoorbeeld extra middelen of een inflatiecorrectie op je subsidie nodig hebt.
- Werk je bij een centrum voor de kunsten, bibliotheek of bij een producerende organisatie voor podiumkunsten? Dan vormen personeelslasten waarschijnlijk meer dan de helft van je totale uitgaven. Extra financiering kan noodzakelijk zijn om je begroting gezond te houden.
- Wordt er van jouw organisatie verwacht dat je meer inkomsten genereert buiten subsidies om? Het is goed om te weten de inkomsten uit sponsoring bescheiden zijn. Bij culturele instellingen in de B7 maakte sponsoring tussen 2019 en 2022 ongeveer 3% van de inkomsten uit. Als jouw organisatie daarboven zit, kun je dat gebruiken om je inspanningen zichtbaar te maken.
Tip
Op de themapagina Cultuur en geldstromen van de Cultuurmonitor lees je meer over de financiële middelen die via overheden, private bijdragen en eigen inkomsten naar de Nederlandse cultuursector vloeien.
Maak duidelijk wat de financiële druk betekent voor mensen die werken in de cultuursector
De stijgende kosten raken niet alleen de begroting. Ze hebben directe gevolgen voor de mensen die het culturele werk mogelijk maken: makers en medewerkers. Uit de resultaten van vragenlijstonderzoek voor de Waarde van cultuur blijkt dat veel van hen zich financieel onzeker voelen. Die onzekerheid heeft invloed op hun werk, gezondheid en toekomst in de sector. Dat vraagt om politieke en beleidsmatige aandacht. Het gaat hier niet om incidentele problemen, maar om een structurele ontwikkeling.
Praktijkvoorbeelden
- Eén derde van de makers ervaart negatieve effecten op hun (mentale) gezondheid. Een kwart van de culturele instellingen ziet dit ook bij hun medewerkers. Met bijvoorbeeld een hoger ziekteverzuim als gevolg.
- Werkenden verlaten de sector. 21% van makers en 15% van de culturele instellingen geeft aan (deels) in een andere sector te zijn gaan werken. Tegelijkertijd hebben organisaties moeite om nieuw personeel te vinden: de helft van de instellingen meldt problemen bij het werven van mensen. Dit heeft effect op de continuïteit.
- Het aantal studenten aan creatieve opleidingen daalt, wat de instroom van nieuw talent bedreigt.
Tip
Klik in het dashboard op het thema Arbeidsmarkt om inzicht te krijgen in trends rond werkgelegenheid.
Kaart de bescheiden culturele infrastructuur in Brabant aan
Brabant is de derde provincie van Nederland qua inwonersaantal, maar als het gaat om culturele infrastructuur staat de provincie nergens in de top drie. Het aantal culturele organisaties en het aanbod is al jaren bescheiden. Dit heeft gevolgen voor de toegankelijkheid van cultuur voor inwoners én voor de positie van Brabant in het landelijke culturele landschap.
We nemen hieronder cijfers over musea als voorbeeld. In het dashboard vind je naast cijfers over beeldende kunst en musea ook cijfers over erfgoed, podiumkunsten, popmuziek, letteren en film.
Praktijkvoorbeelden
- In veel Brabantse gemeenten moeten inwoners relatief ver reizen naar culturele locaties zoals musea. De gemiddelde afstand ligt vaak boven het landelijke gemiddelde. Dit is relevante informatie bij discussies over sluiting van locaties, zoals recent bij het Markiezenhof in Bergen op Zoom.
- Brabant telt slechts 2,5 musea per 100.000 inwoners en staat daarmee onderaan vergeleken met andere provincies. Dit onderstreept de noodzaak van behoud en versterking van het aanbod.
- De kaart Cultuurbeleid in Brabantse gemeenten laat zien welke gemeenten een cultuurnota hebben en welke subsidies worden verleend. Mis jij een subsidie in jouw gemeente? Laat dan zien dat een vergelijkbare gemeente deze wél heeft.
Wil je meer weten over de Waarde van cultuur?
Neem contact met ons op. We helpen je graag verder.
