Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

In gesprek met Dingeman Kuilman over Raketstart in het Stedelijk Museum Breda

Stedelijk Museum Breda lanceert aandacht voor de kunstenaar om de hoek: met Raketstart richt het museum haar visie niet op het ontdekken van een nieuwe planeet maar op het beter leren kennen van haar eigen omgeving. 37 beeldende kunstenaars trappen af. Liftoff! We have a liftoff.

- Geschreven door Robin Berkelmans, foto's door Bas Czserwinski

Wanneer ik museumdirecteur Dingeman Kuilman ontmoet komt hij net van de trein uit Arnhem, de stad waar hij woont. Een directeur van een stedelijk museum, moet die niet wonen in de stad waar hij werkt? Nee. “Zonder afstand mis ik de ruimte om kritisch te kijken en me te blijven verwonderen over de dingen die hier vanzelfsprekend zijn.”

En ruimte voor verwondering is er, ook voor mij. Vóór dit gesprek ben ik immers nog nooit in Stedelijk Museum Breda geweest. En dat terwijl het museum maar 30 minuten van mijn voordeur verwijderd is. Een kleine reis voor een Brabander, maar een giant leap voor… Ja, voor wie eigenlijk?

“Je kunt overal een museum oprichten over elk onderwerp. Maar zodra je het over een sociale en culturele verbinding hebt dan is je omgeving heel belangrijk. Een museum is geen ruimteschip.”
“Als museum is het je maatschappelijke opdracht om verbinding te zoeken met doelgroepen die niet vanzelfsprekend een museum bezoeken. Daar moet je voortdurend mee bezig zijn. Ik geloof dat je dat vanuit een lokale positie beter kan doen dan als een Stedelijk Museum Amsterdam of het Rijks. Die kosmopolitische musea zijn er voor de wereldburger die nergens meer geworteld is. Wij kennen onze omgeving beter.”

Toch blijkt dat in die bekende omgeving nog verrassend veel nieuws te ontdekken is. Ook voor de thuisblijvers. Met Raketstart selecteert het museum daarom 37 eigen kunstenaars: kunstenaars die verbonden zijn met de stad Breda.

De tentoonstelling is een lokaal antwoord op een landelijke vraag. Waarom zijn musea er steeds minder voor die eigen kunstenaars?

“Een grootstedelijk klimaat roept een vorm van individualisme op. De mentaliteit dat kunst ontstaat vanuit een bewustzijn voor je omgeving is hier in Breda, als provinciestad, beter bewaard gebleven.”

Dingeman lijkt voorzichtig in zijn woordkeuzes, weet dat ook de Bredase kunstenaar niet van hokjes houdt.
“Je zou kunnen zeggen dat het cultureel klimaat in provinciesteden van nature vrij conservatief is. Dat is niet per se een slechte zaak. Conservatisme staat voor een besef van continuïteit: je bouwt voort op iets dat er is en probeert de goede dingen die je om je heen ziet te behouden en te verbeteren of te actualiseren. Je kan ook zeggen dat de beeldende kunst in de 20e eeuw gevangen is geraakt in de notie dat je als individu de kunstgeschiedenis opnieuw moet uitvinden. Wat een volstrekt onmogelijke opgave is. Ik geloof ook niet dat je dat moet willen.”

Wat je wel moet willen legt hij uit aan de hand van de Hitchcock film Vertigo. Daarin vind je volgens Dingeman alles wat je wil zien: “Als je op vrijdagavond moe thuiskomt kun je naar een thriller kijken, als je in psychologie geïnteresseerd bent kun je naar een psychologische studie kijken en als je veel van de filmgeschiedenis weet dan kun je op zoek gaan naar de historische verwijzingen. Het is een gelaagd werk, waar je vanuit verschillende motivaties, achtergronden en niveaus naar kan kijken. Dat vind ik een enorme kwaliteit: dat een kunstwerk zo is opgebouwd dat mensen zich er op hun eigen manier toe kunnen verhouden en dat, als ze willen, ze er steeds dieper in door kunnen dringen.

Raketstart vanuit de Bredase Binnenstad | Pieter Laurens Mol | 1965

”Het werk waar de titel Raketstart naar verwijst vat deze visie eigenlijk in één beeld samen. Raketstart vanuit de Bredase Binnenstad (1965) van Pieter Laurens Mol is een traditionele tekening van een bekend stadsgezicht – “Een ansichtkaart van Breda” – van waaruit in de verte een raket opstijgt. Een klein ‘detail’ dat de hele betekenis van het werk op haar kop zet. “Het roept een plezierige spanning op tussen de onverstoorbaarheid van de stad en de moderniteit van technologie: het is een avontuur waarvan je niet weet hoe het af zal lopen.”

Een avontuur dat de astronaut met de kunstenaar deelt. Maar niet iedere astronaut landt op de maan. Dat geldt ook voor de kunstenaar. “Het is een waanzinnig moeilijke discipline. Je moet bereid en in staat zijn om een isolement op te zoeken waarin je tot een essentie kan komen. Dat levert altijd confrontatie op. Niet iedereen is daar geschikt voor.”

Het lijkt te botsen met de Bredase mentaliteit om kunst met de eigen omgeving te verbinden. Wie vanuit een kunstenaarsperspectief naar de regio kijkt ziet dat juist het tegenovergestelde van isolement een vereiste van buitenaf geworden is. Steeds vaker wordt de Brabantse kunstenaar gevraagd om met zijn werk de wereld – of de wijk – te redden.

“Dat gaat niet over kunst maar over cultuurbeleid. Ik heb een grote hekel aan cultuurbeleid dat aanstuurt op staatskunst, een soort Sovjet praktijk. Een kunstenaar die goed opgeleid, intelligent en professioneel is, weet zelf heel goed hoe zijn werk het best tot stand komt. Het is niet de rol van de overheid om te bepalen welke kunst er nodig is.”

Van Raketstart naar Sovjet praktijken. Wie afstand neemt ziet dat die stap zo gek niet is. Naast avontuur en dromen zonder eindbestemming gaat ook de ruimtevaart over een politiek gevecht. Amerika had ook een wereldvlag op de maan kunnen planten. Moet Breda een eigen stempel drukken wanneer zij haar kunstenaars in het Wilde Westen van de kunstwereld lanceert?

“De stad moet eerst zelf bewust worden van haar eigen potentieel. Het is niet vanzelfsprekend dat je zo veel goede kunstenaars om je heen hebt die elke dag bezig zijn met werk maken. Dat moet energie geven om jezelf te manifesteren in de wereld en te zeggen: dit zijn wij.”Met Raketstart zet het Stedelijk Museum daar een eerste kleine grote stap in, door het werk van 37 eigen kunstenaars te presenteren in en aan haar stad. Daarmee is de vlag geplant. Kom jij hem bezoeken?

Robin Berkelmans

Flierefluiter, praatjesmaker

beeldende kunst

De Cacaofabriek Expo: al 10 jaar verbinding tussen jong en ouder talent

De Cacaofabriek in Helmond bestaat 10 jaar. Wat heeft het op cultureel gebied gedaan én betekend?

14 augustus 2024
De Cacaofabriek Expo: al 10 jaar verbinding tussen jong en ouder talent

Zonnewijzer van Guido Geelen, een nieuw beeld in Heesch

Tijdens midzomernacht werd Zonnewijzer feestelijk onthuld. Kunstloc Brabant begeleidde de gemeentelijke werkgroep rondom dit project.

28 juni 2024
Zonnewijzer van Guido Geelen, een nieuw beeld in Heesch

Atelierboerderij ontwikkelt natuurlijk verflandschap

Walnotenboom en rode kool als grondstoffen voor verfmateriaal op 't Klein Laar.

27 juni 2024
Atelierboerderij ontwikkelt natuurlijk verflandschap

TalentHub Brabant barst van de mooie mijlpalen

Expo's, optredens, voordrachten, premières, concerten, kunstbeurzen en festivals. De talenten van TalentHub Brabant zijn niet te missen.

18 juni 2024
TalentHub Brabant barst van de mooie mijlpalen

Dirk Dobber ligt in een rode zwembroek in het park (ook als het regent)

De keramische creatie van Bobbi Cleij heeft een plek gekregen in Breda als resultaat van De Kunstopdracht.

30 maart 2024
Dirk Dobber ligt in een rode zwembroek in het park (ook als het regent)

Onthulling 'Dirk Dobber' van Bobbi Cleij

Bobbi Cleij won De Kunstopdracht van Kunstloc Brabant. Haar ontwerp wordt 23 maart in Breda onthuld.

8 maart 2024
Onthulling 'Dirk Dobber' van Bobbi Cleij

Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

Club Zien laat alle vmbo-leerlingen in Brabant met educatief aanbod kennis maken met musea.

5 maart 2024
Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

Nieuwe projecten mét verbeeldingskracht in Van Gogh Nationaal Park

Kunstloc stimuleert deelnemers aan de Van Gogh Nationaal Park Academie om een kunstenaar in te zetten.

8 december 2023
Nieuwe projecten mét verbeeldingskracht in Van Gogh Nationaal Park

12 studenten ontwerpen buitenkunst voor Festival Kaapstad

ArtCoDe studenten werken bij Studio Public Space aan een kunstopdracht in de openbare ruimte.

7 december 2023
12 studenten ontwerpen buitenkunst voor Festival Kaapstad

Signalement: Drie Brabantse makers en de loop van hun carrières

In dit Signalement: het verloop van de carrières van drie Brabantse makers: kunstenaar José Heerkens, schrijver Minke Douwesz en ontwerper Zeynep Dag.

27 juni 2023
Signalement: Drie Brabantse makers en de loop van hun carrières

Kunstminnend West-Brabant zoekt aansluiting

Vier kunstenaars vertellen over hun mogelijkheden in de regio Bergen op Zoom.

13 juni 2023
Kunstminnend West-Brabant zoekt aansluiting

Ruimte voor cultuur in Breda

Een kunsthal zonder muren, oftewel een publieke ruimte voor kunst en cultuur in Breda: CrossArts. MEST sprak met drie initiatiefnemers.

23 mei 2023
Ruimte voor cultuur in Breda

TalentHub jump! zorgt voor ontmoeting, inzicht in eigen werkpraktijk en verbinding

Een netwerk vol samenwerkingspartners in de culturele sector.

9 mei 2023
TalentHub jump! zorgt voor ontmoeting, inzicht in eigen werkpraktijk en verbinding

Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Brabants talent Nino Basilashvili maakt nieuwe mediakunst. Hoe zet je dit werk in de markt? TalentHub Brabant hielp Nino hierbij.

4 april 2023
Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Reizende exposities op basisscholen

Basisschoolleerlingen reageren enthousiast op twee verschillende tentoonstellingen.

31 januari 2023
Reizende exposities op basisscholen

Urban sketching in Brabant: ‘Verbinding maken via tekenen’

Vier urban sketchers aan het woord over hun passie, ambacht én hobby.

3 januari 2023
Urban sketching in Brabant: ‘Verbinding maken via tekenen’

De kerk als inspirerend podium voor kunstenaars

In de expositie ‘Post-digital heritage’ onderzoeken verschillende kunstenaars de Grote Kerk Breda.

7 november 2022
De kerk als inspirerend podium voor kunstenaars

Grafisch ateliers: de humuslaag voor cultuur in Brabant

Er zijn drie grote grafische werkplaatsen in Brabant, wat gebeurt er precies binnen de muren van deze werkplaatsen?

25 oktober 2022
Grafisch ateliers: de humuslaag voor cultuur in Brabant

Ambacht & nieuwe technieken: Illustratie

Illustrator Mackenzie Fincham over haar digitale animatiewerk en illustrator Saman Dezai over zijn voornamelijk analoge werk. 

2 mei 2022
Ambacht & nieuwe technieken: Illustratie

Kunstenaars maken reizende exposities voor op scholen

Het traject (Je) Kunst in school geeft vier Brabantse makers de kans om reizende exposities te maken voor scholen. De makers aan het woord.

17 januari 2022
Kunstenaars maken reizende exposities voor op scholen

Wunderkammer eindelijk ontsloten

De expositie in de LocHal, bestaande uit drie kabinetten van Paul Bogaers, Ton de Gouw, en Wijnand van Lieshout, is nu te bezoeken.

1 juni 2021
Wunderkammer eindelijk ontsloten

Van verzameldrift naar kunst in rariteitenkabinetten: expo Wunderkammer in LocHal

Curieuze verzamelingen, kunstwerken én een mix daarvan; dat krijg je te zien in de expositie Wunderkammer: het magische object, te zien in de LocHal.

1 juni 2021
Van verzameldrift naar kunst in rariteitenkabinetten: expo Wunderkammer in LocHal

Evolutionaries toont sterke verbinding tussen kunst en wetenschap in MU

Directeur/curator Angelique Spaninks én kunstenaar Dasha Tsapenko delen hun visie op de expositie Evolutionaries in MU Hybrid Art House.

5 januari 2021
Evolutionaries toont sterke verbinding tussen kunst en wetenschap in MU

Crisis en cultureel ondernemerschap

Exposities worden afgelast en galeries sluiten hun deuren. Hoe ga je als kunstenaar te werk in tijden van crisis?

13 augustus 2020
Crisis en cultureel ondernemerschap

Afstuderen in tijden van corona: Wouter van der Giessen

Vanwege het coronavirus ziet afstuderen er dit jaar anders uit dan normaal. Hoe gaat dat er precies aan toe bij Brabantse academies in de kunsten?

22 juli 2020
Afstuderen in tijden van corona: Wouter van der Giessen

Verliefd op pigment

Slingerpad zwart, Mortelse oker en Boekels grijs. Diep in de bodem bevindt zich meer kleur dan je in eerste instantie verwacht.

3 maart 2020
Verliefd op pigment

“Geleidelijk aan kwam het besef dat ik het anders moest aanpakken”

Transformaties intrigeren Remy mateloos, en dat zie je dan ook terug in zijn werk. Wat zijn zijn eigen toekomstbeelden?

24 december 2019
“Geleidelijk aan kwam het besef dat ik het anders moest aanpakken”

Blog | Textiel en de Kunst

Textiele materialen en technieken worden eindelijk weer serieus genomen in de kunstwereld. In dit blog vraagt Atty Bax zich af hoe het komt dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben.

5 december 2019
Blog | Textiel en de Kunst

'Een museum is geen ruimteschip'

Stedelijk Museum Breda lanceert aandacht voor de kunstenaar om de hoek. Liftoff! We have a liftoff.

3 september 2019
'Een museum is geen ruimteschip'

Nieuw Brabants talent over hun toekomstdromen: Jana Roovers

Voor Jana Roovers zijn haar beelden al sinds haar jeugd een manier om te communiceren met de buitenwereld.

22 augustus 2019
Nieuw Brabants talent over hun toekomstdromen: Jana Roovers

“Samen kijk je met meerdere ogen en dan zie je eigenlijk heel veel.”

Veel musea bieden rondleidingen voor de allerjongste bezoekers aan. Wij liepen mee met twee verschillende rondleidingen voor het basisonderwijs, en zagen wat het museumbezoek met de kinderen deed.

2 juli 2019
“Samen kijk je met meerdere ogen en dan zie je eigenlijk heel veel.”

Eeuwige schoonheid van oude meesters

Ook vandaag de dag blijven oude meesters een belangrijke inspiratiebron binnen de kunsten. Waarom blijven de oude meesters zo belangrijk?

15 februari 2019
Eeuwige schoonheid van oude meesters

Glow: Made in Eindhoven

Tegenwoordig kent Europa tientallen steden met een lichtfestival. In dit artikel wordt kort inzicht gegeven in de twee bekendste Nederlandse lichtfestivals, die ook internationaal hoge ogen gooien.

30 oktober 2018
Glow: Made in Eindhoven

Vijf manieren om naar kunst te kijken en jezelf te leren kennen

Er zijn verschillende redenen om naar kunst te kijken. In dit artikel beschrijven we vijf manieren waarop jezelf beter kunt leren kennen met kunst.

28 juni 2018
Vijf manieren om naar kunst te kijken en jezelf te leren kennen

Reflectie in Brabant: een rondreis langs spiegelende kunstwerken

Kunst zet aan tot overpeinzing, tot reflectie. Reflectie is dan ook een passend en uitdagend onderwerp om in beelden te vangen.

26 juni 2018
Reflectie in Brabant: een rondreis langs spiegelende kunstwerken

Kunstenaars en makers die kleuren proeven en geluiden zien

Synesthesie is een vermenging van de zintuigen. Waarbij bijvoorbeeld kleuren geproefd kunnen worden en geluiden gezien kunnen worden. Mestmag.nl werd nieuwsgierig en zocht uit welke bekende kunstenaars en makers er zijn met synesthesie en hoe dit hun werk heeft beïnvloed.

8 maart 2018
Kunstenaars en makers die kleuren proeven en geluiden zien

Tegen de stroom in

In de culturele sector zijn genoeg dwarsdenkers en friskijkers te vinden. Van die mensen bij wie je graag eens in hun hoofd zou willen kijken. Hoe komt het dat zij zaken zo anders zien en aanpakken? Wat ligt er ten grondslag aan deze dwarse manier van denken en kijken en wat levert het hen en de culturele sector op?

22 februari 2018
Tegen de stroom in

Drie generaties kunstenaars over het kunstenaarschap

Hoe gaan beeldende kunstenaars uit drie verschillende generaties om met hetzelfde thema? Mest ging in gesprek met Eva Räder, Henk Visch en Stijn Molenkamp.

14 november 2017
Drie generaties kunstenaars over het kunstenaarschap

“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Een zes meter hoge sculptuur van de wereldberoemde Anish Kapoor werd onthuld, ter ere van het 25-jarig jubileum van De Pont. Lees hoe dit ontstond.

19 september 2017
“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Tilburgse expertise in het Rijks

Een provinciaal museum en een groot landelijk museum gaan vijf jaar lang samenwerken.

13 juli 2017
Tilburgse expertise in het Rijks

Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

Een provinciaal museum en een groot landelijk museum gaan vijf jaar lang samenwerken. Het TextielMuseum in Tilburg en het Rijksmuseum in Amsterdam tekenden hiervoor.

14 maart 2017
Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

De traditionele kunstkaders voorbij

In samenwerking met Steven ten Thije en Diana Franssen (curatoren van het Van Abbemuseum in Eindhoven) is de basis gelegd voor een innovatief kunstproject tussen het kunstenaarsinitiatief en kunstmusea: Club Solo.

23 februari 2017
De traditionele kunstkaders voorbij

ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk: een begrip onder kenners wereldwijd, een mythe voor het publiek.

3 november 2016
ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Talentontwikkeling beeldende kunst: Jump!

Iris onderzoekt samen met een talent en een organisatie wat er aan talentontwikkeling wordt gedaan. Deze keer: beeldende kunst.

15 september 2016
Talentontwikkeling beeldende kunst: Jump!

Waarom De Pont zo'n goed museum is

Het gaat goed met museum De Pont. Al jaren. De waardering voor collectie en exposities is hoog, bij professionals en bezoekers, zowel nationaal als internationaal.

2 augustus 2016
Waarom De Pont zo'n goed museum is

Vrede 2.0: Een wereld zonder vluchtelingen

Voor de Tilburgse kunstenares Helena Klakocar ligt een ingrijpende ervaring ten grondslag aan haar kunstprojecten.

16 februari 2016
Vrede 2.0: Een wereld zonder vluchtelingen

Wie wil dat niet, een solo in 't verschiet?

Waar moet je als jong gediplomeerd kunstenaar op letten wanneer je gevraagd wordt voor deelname aan een expositie?

15 september 2015
Wie wil dat niet, een solo in 't verschiet?

De Pont: meer smoel aan de straat

Museum De Pont gaat verbouwen: het museum krijgt meer smoel aan de straat, en er komt een nieuwe vleugel en een groter café.

23 oktober 2014
De Pont: meer smoel aan de straat

Een hongerige vlucht voorwaarts

In dit artikel lichten we een uniek residentieprogramma uit: het artist in residence project van het Vincent van GoghHuis in Zundert.

8 september 2014
Een hongerige vlucht voorwaarts