Trends & Ontwikkelingen

Na twintig jaar vertrekt de geboren Engelsman als directeur van het Eindhovense Van Abbemuseum. Esche laat een museum achter dat lange tijd als een buitenbeentje in de Nederlandse kunstwereld werd gezien. Zijn museum moest anders en experimenteler zijn, meer bij de tijd, maatschappelijker betrokken en geëngageerd. Als museumdirecteur was Esche ook een buitenbeentje doordat hij zijn werk in Eindhoven combineerde met prestigieuze klussen in het buitenland. Hij stelde tentoonstellingen en biënnales samen in bijvoorbeeld Turkije, Slovenië en Zuid-Korea. En hij haalde het buitenland naar het museum. Recent werkte hij voor de expositie Soils samen met Australische en Indonesische organisaties.

Zijn aanpak leidde geregeld tot kritiek. Zo werd zijn museum vergeleken met een buurthuis of debatcentrum en schreef de Volkskrant in een recensie over een ‘overkill aan informatie’. Was zijn museum niet te veel engagement en te weinig, gewoon, kunst? Esche wilde de maatschappij binnenlaten in zijn museum. Hij benadrukte de afgelopen jaren meermaals dat het in de kunst niet gaat om objecten, maar om ideeën of relaties. In de Volkskrant een interview met Esche. 

Provincie Noord-Brabant wil vijftig miljoen euro in het nog op te richten Erfgoedfonds investeren. Uit dat fonds kunnen eigenaren van monumenten en maatschappelijke (natuur)gebieden (kazematten, kanalen, heide en vennen) dan voordelig geld lenen. Daarvoor werkt de provincie samen met het Restauratiefonds, dat zich inzet voor het behoud van erfgoed. De Provinciale Staten moeten wel nog instemmen met het voorstel.

De administratie heeft in 2021 een methodologie voor de budgetverdeling over de verschillende disciplines en beoordelingscommissies ontwikkeld op basis van de parameters die in de regelgeving zijn opgenomen. Binnen de context van het Kunstendecreet en het kunstenveld werd gekozen voor parameters die gericht zijn op het proportioneel en evenwichtig verdelen van het budget over de disciplines en beoordelingscommissies, waarbij zowel rekening gehouden wordt met het ‘huidige’ gesubsidieerde kunstenlandschap als met de gevraagde subsidiebedragen binnen elke nieuwe subsidieronde.

Het Departement Cultuur, Jeugd en Media heeft Flanders Business School verzocht om via een ex-durante evaluatie te onderzoeken of de gebruikte methode om de budgetten te verdelen de meest evenwichtige, afgewogen budgetverdeling toelaat en wat de eventuele neveneffecten van deze budgetverdeling in de voorbije rondes waren. Het eindrapport is gepubliceerd. 

Kunstloc Brabant breidt haar dienstverlening uit met het aanbieden van betaald cultuuradvies onder de naam Cultuuradvies op Maat. Overheden, bedrijven, culturele en maatschappelijke organisaties kunnen met deze zakelijke dienstverlening onze organisatie inzetten voor verdiepend cultuur- en zakelijk advies. 

Kunstloc Brabant start met deze betaalde dienstverlening voor gemeentes, culturele en maatschappelijke organisaties en bedrijven in heel Nederland. Cultuuradvies op maat biedt ondersteuning aan overheden bij het vormgeven van cultuurbeleid. Ook kan het team ingezet worden bij het begeleiden van kunstopdrachten in de openbare ruimte gedragen door inwoners. 

Een ongemakkelijk verhaal was het: de schouwburg in Cuijk was net voor 1,1 miljoen euro verbouwd zodat ook de bibliotheek er onderdeel van uit kan maken. Huis van Cuijk heette het nieuwe geheel, een gemeenschapshuis voor iedereen. En toen bleek dat de lift te smal was voor rolstoelen en kinderwagens uit de brede categorie. Wat nu? Na een maandenlange zoektocht lijkt er nu een oplossing in zicht: een nieuwe lift (kosten: 4 ton) komt er niet, wel een overstaprolstoel. 

Vroeg of laat keert de discussie over de lift terug, zeggen critici. ,,Het begint een principekwestie te worden.” Als er later ‘financiële ruimte is’, zal de gemeente ‘opnieuw bezien’ of er alsnog een grotere lift kan komen. 

Ze willen graag een high five van de nieuwe burgemeester van Helmond. Het is vooral de ambtsketen van Sjoerd Potters die de aandacht trekt van de 225 basisschoolleerlingen in aanloop naar het slotconcert van ‘Zingen in de klas.’ Potters is woensdagochtend eregast in de Cacaofabriek bij de afsluiting van het project dat kinderen enthousiast moet maken voor muziek. De afgelopen twee maanden hebben de jonge Helmonders les gekregen van studenten van de Fontys academie voor muziekeducatie. Zij hebben een heus slotconcert georganiseerd. 

Als je er langs fietst, springt het meteen in het oog. Vijf stalen ‘bomen’ langs de kant van het water vormen een nieuw kunstwerk in het Schoenmakerspark in Etten-Leur. Vorig jaar plaatste de gemeente een oproep voor het ontwerpen van een kunstwerk in Schoenmakerspark. Gemeente Etten-Leur streeft ernaar om er één in elke woonwijk te plaatsen. ,,Ik ging kijken in de omgeving van het park en ik kwam een laan met knotwilgen tegen”, vertelt Wilhelmus Vlug. Van de drie geselecteerde kunstenaars werd zijn ontwerp uitgekozen om te laten realiseren. Op 13 december is de officiële onthulling. 

In eigen land luisterden we afgelopen jaar graag naar de muziek van Taylor Swift, Ronnie Flex, Frenna en Roxy Dekker. Maar naar welke Nederlander werd wereldwijd het meest geluisterd? Dat was dj Tiësto uit Breda. Hij staat in 2024 op plek 92 van de artiesten naar wie wereldwijd het meeste is geluisterd op Spotify. Daarmee is hij de beste Nederlander. De volgende landgenoot op deze lijst is Armin van Buuren op plek 490. Daarna volgt Martin Garrix op plek 532. De wereldwijde lijst wordt aangevoerd door Taylor Swift.

Beyoncé is de belangrijkste artiest van de 21e eeuw. Dat vindt althans het muziektijdschrift Billboard. Het blad heeft de zangeres en actrice gekroond tot ‘Greatest Pop Star of the 21st Century’, zo werd dinsdag bekendgemaakt. De tweede plek ging naar Taylor Swift.

Sugardaddy van Roxy Dekker (19) is dit jaar het meest gestreamde liedje op Spotify in Nederland. Dat blijkt uit de jaarlijkse Spotify Wrapped-lijst die de muziekdienst woensdag uitbracht. Joost Klein staat met zijn songfestivalhit Europapa op de tweede plaats en ook het derde meest gestreamde nummer is van eigen bodem: Terug in de tijd van Yves Berendse. 

Sugardaddy is 62 miljoen keer gestreamd, en dat aantal zal vrijwel helemaal in Nederland zijn gehaald. Wat ook opvalt bij Spotify: er werd dit jaar in ons land 531.000 uur geluisterd naar de afspeellijst van het Eurovisie Songfestival, omgerekend is dat een periode van 60 jaar. Wereldwijd is Taylor Swift de artiest die het vaakst is gedraaid op Spotify. 

Eind november kocht de Chinese crypto-ondernemer Justin Sun een van de drie uitvoeringen van Comedian, de opgeplakte banaan van de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan. Voor 5,9 miljoen euro ontving Sun een echtheidscertificaat, een rol ducttape en een handleiding hoe het kunstwerk op te hangen. Zo mogen banaan en tape eindeloos worden vervangen. Velen hebben die instructies niet nodig, ziet fotoredacteur Frank Schallmaier.

Nieuwe ontwikkelingen zijn bedreigend. Maar de fotografie vermoordde de schilderkunst niet, video was niet het einde van de bioscoop en ook AI zal niet het einde van de kunst betekenen. Alles verandert. Soms houdt er iets op, meestal komt er iets bij wat niemand voor mogelijk hield. Volgens Joyce Roodnat gaan de kunsten met AI nog mooie dingen beleven. 

De ene sjeika heeft de andere ingehaald. Stond enkele jaren geleden nog Sjeika Al Mayassa bint Hamad bin Khalifa Al Thani (41) aan de top van de Power 100 van het kunsttijdschrift ArtReview – de lijst met de honderd invloedrijkste mensen in de internationale kunstwereld – dit jaar is het de beurt aan Sjeika Hoor Al Qasimi (44). Hoor Al Qasimi, dochter van de ‘ruler’ van Sharjah (een van de zeven Arabische Emiraten) is kunstenaar, voormalig tekenleraar en nu hoofd van de Sharjah Art Foundation, vertegenwoordigt een volstrekt andere richting. Ze is minder gericht op prestige en meer op maatschappelijk engagement, en kleinschaligheid als het gaat om de nieuwbouw van musea en dure aankopen.

De gestage opkomst van Al Qasimi (ze steeg de afgelopen jaren in de middenmoot al zo’n twintig plaatsen) loopt parallel met de opkomst van steeds meer geëngageerde makers en organisatoren in de kunstwereld – en met de al even gestage neergang van de macht van verzamelaars, galeriehouders en museumdirecteuren. Een blik op de toptien zegt al genoeg. Naast de sjeika vermeldt die dit jaar zeven kunstenaars en twee wetenschappers, allemaal even maatschappelijk betrokken; zoals Steve McQueen, Rirkrit Tiravanija, Nan Goldin, Kerry James Marshall, de leden van Forensic Architecture en Saidiya Hartman – onderzoeker Afro-Amerikaanse cultuurgeschiedenis.

Een kunstwerk gemaakt door een - door AI gestuurde - robot heeft op een veiling van veilinghuis Sotheby's bijna een miljoen euro opgeleverd. Dat is ruim 9 keer zoveel dan vooraf werd gedacht. Maar wie wordt hier eigenlijk rijk van? 

Conservatoria zien de aanwas van saxofonisten van eigen bodem al jaren slinken. Een groot verlies, vinden Eva van Grinsven en haar collega’s van Het Berlage Saxofoonkwartet. ‘Juist omdat we in Nederland zo’n eigen geluid hebben, een saxofoontraditie die internationaal wordt geprezen.’

De verhalen zijn bekend: na de financiële crisis van 2008 en de cultuurbezuinigingen van het kabinet-Rutte I, viel de ene na de andere gemeentelijke muziekschool om. Het muziekonderwijs versnipperde en werd duurder. Een halve generatie later merken conservatoria en concoursen de gevolgen, de aanwas van eigen bodem slinkt. Een initiatief om in ieder geval meer jonge saxofonisten bewust te maken van het feit dat je op de sax ook klassieke muziek kunt spelen, is het minifestival van het Berlage Saxofoonkwartet, zondag in het Theater aan de Parade in Den Bosch. 

Voor de beleidsperiode 2025-2028 heeft het Stimuleringsfonds de regelingen voor Vormgeving, Architectuur en Digitale cultuur vernieuwd. Ook lanceren we een nieuwe subsidieregeling voor projecten tot € 10.000: Startregeling creatieve industrie. In de nieuwe regelingen – die gelden vanaf januari 2025 – wordt gewerkt met aangepaste aanvraagprocedures en aangescherpte kaders. Naast andere wijzingen is een grote wijziging ten opzichte van de huidige werkwijze dat, gekoppeld aan de fasering en het maximeren van aantal in behandeling te nemen aanvragen, in plaats van met sluitingsdata gaat worden gewerkt met korte subsidietijdvakken.

Aard van het beestje van Caspar Janssen met illustraties van Margot Holtman heeft de Natuurboekenprijs 2024 gewonnen. De Natuurboekenprijs is de opvolger van de Jan Wolkers Prijs en werd dit jaar in het radioprogramma Vroege Vogels voor het eerst uitgereikt. Caspar Janssen schrijft voor de Volkskrant, de prijs is een initiatief van natuurorganisatie LandschappenNL (samenwerkingsverband van 20 landschapsorganisaties), de Volkskrant en Vroege Vogels en juryvoorzitter Jean-Pierre Geelen schrijft ook voor de Volkskrant.

Vorig jaar zorgde hiphop voor een kwart van de inkomsten in de muziekindustrie. Belangrijker dan dit cijfer is de culturele betekenis van het genre. Daarover gaat het Black Soil Film Festival met documentaires over hiphop en concerten, plus een game, een expositie en een panelgesprek.

Dit jaar zijn 20 nieuwe initiatieven geselecteerd voor een financiële bijdrage van de Uitvoeringsagenda Faro. De middelen zijn bedoeld om het gedachtegoed van het Verdrag van Faro duurzaam onderdeel van de erfgoedpraktijk te maken. Niet het erfgoed zelf, maar de mens en menselijke waarden staan in dit verdrag centraal. De voorstellen komen van onder andere musea, archieven, erfgoedgemeenschappen en -vrijwilligers, bewonerscomités, erfgoedhuizen en overheden. 

De Selectielijst Uitvoeringsagenda Faro is de uitkomst van een door het programma Faro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) gefaciliteerd proces waarin potentiële initiatiefnemers en betrokkenen in het erfgoedveld en het Faro-netwerk in gezamenlijkheid de initiatieven hebben gewogen. 

Een kaars in de vorm van het Stroomhuis is nu in Eindhoven te koop bij de winkels Motta, Vielgut, Magda en in de museumwinkel van het Van Abbemuseum. Met dit project willen de makers op een symbolische wijze steun bieden aan de mensen van het Stroomhuis. Het is een project van Eindhovense kunstenaars en designers Erwin Thomasse, Imke Sloos, Tim Feuler, Jessica Joosse, Teun Jansen en Ankie Klunder. De kaars is een eerbetoon aan het Stroomhuis. De opbrengst van de kaarsenverkoop gaat direct naar de gedupeerden van de brand die het culturele centrum op 17 oktober in de as legde.

Bureau Social Finance Matters (SFM) presenteert in samenwerking met de ketentafel Fotografie vier ‘Voorbeeldberekeningen 2025 zzp-tarieven professionele fotografie voor culturele instellingen.‘ Deze zijn gebaseerd op een modaal inkomen en het loon van een HBO-starter na 1,5 jaar, de meest voorkomende opleiding onder beroepsfotografen. Plus ter vergelijking het minimumloon en 2 keer modaal. Bijzonder in de sector professionele fotografie is het relatief lage aantal uren dat jaarlijks declarabel is. Dit leidt ertoe dat in de tarieven de zogeheten zzp-opslag per uur hoger dan gemiddeld moet zijn

In de maand december zijn de werken van kunstenaars die meedoen met TalentHub jump! op verschillende plaatsen in Nederland te zien. Jeanine Vloemans exposeert in Apeldoorn, Danielle Hoogendoorn in Zundert, Jerrold Saija in Den Bosch en Rick van Strien in Rotterdam.

Help: waar begin ik? Dit is een vraag die iedere startend zelfstandig maker of kunstenaar in gedachten weleens stelt. Vergelijk jezelf niet met anderen en neem de ruimte om je eigen pad te ontdekken. Stap voor stap kom je in beweging. Cultuur + Ondernemen geeft tips om in beweging te komen. Het benadrukt het belang van het ontdekken van je eigen pad, het benutten van je netwerk, en het samenwerken met peers. Praktische tips zijn het terugkijken op eerdere prestaties, het ontwikkelen van een uniek artistiek handschrift, en het niet laten afschrikken door ingewikkelde termen. 

De behoefte – en misschien zelfs noodzaak – om faalmomenten met anderen te delen, is de afgelopen jaren gelukkig toegenomen. Steeds meer bekende en minder bekende creatieve professionals openen zich in podcasts, interviews en boeken over hun mislukkingen. Ze laten zien hoe juist deze ervaringen hebben bijgedragen aan zelfinzicht, persoonlijke groei en uiteindelijk succes. Een overzicht. 

Op donderdag 28 november vormde het Frans Hals Museum het decor voor een netwerkbijeenkomst voor jonge museumprofessionals. In een open en informele sfeer gingen zij met elkaar in gesprek over hun werkpraktijk, uitdagingen en ambities. De circa twintig aanwezigen hebben binnen hun instelling de opdracht om nieuwe onderwerpen te agenderen en presentatievormen te vinden die specifiek zijn gericht op het bereiken en betrekken van jongere doelgroepen.

De vierde editie van This is not a Circus bundelde voorstellingen die overweldigden en raakten, circus dat voor zichzelf sprak. TENT (Huis voor Hedendaags Circus) presenteerde het festival voor hedendaags circus in Amsterdam: This is not a Circus. Het jaarlijkse vierdaagse festival brengt circus van jonge en midcareer makers uit Nederland. De bijdrage aan dit festival vanuit de Keep an Eye Foundation maakt het mogelijk om werk van jonge circusmakers te presenteren aan zowel het professionele veld als een publiek en om opdrachten voor nieuw te ontwikkelen werk uit te schrijven.

De Nederlandse ambassade in België ondersteunt zoals elk jaar culturele projecten van professionele kunstenaars, makers en organisaties. Alle disciplines zijn welkom, maar de nadruk zal liggen op projecten op het gebied van beeldende kunst, podiumkunsten, cultureel erfgoed en creatieve industrie (met name mode, architectuur en design). Culturele projecten in België, vooral die in Wallonië en de Euregio, kunnen worden ondersteund. Bij deze gelegenheid wordt bijzondere aandacht besteed aan subsidieaanvragen voor projecten ingediend door culturele partners uit het Waalse Gewest. Deadline is 15 januari 2025. 

Het landschapskunstwerk De Tong langs de A6 tussen Almere en Lelystad wordt weggehaald, laat de provincie Flevoland aan Omroep Flevoland weten. Het kunstwerk wordt verwijderd omdat het in de afgelopen weken meermalen is gestript door koperdieven. Het metershoge ovale kunstwerk is gemaakt van staal en koperdraad. In oktober werd de onderste helft van het beeld kaalgeplukt. Vorige maand werd weer een laag gestolen, waardoor er nu alleen nog koper op het bovenste deel zit.

Om te voorkomen dat dat koper ook wordt gestolen, is besloten het kunstwerk zo snel mogelijk weg te halen, zegt de provincie. Dat moet dit jaar nog gebeuren. De Tong wordt voorlopig opgeslagen. Wat ermee gaat gebeuren en of het ooit wordt teruggeplaatst, is niet duidelijk. Daarover wordt volgend jaar meer bekend, verwacht de provincie.

De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie) is al enkele jaren een onderdeel van het arbeidsrecht, maar de handhaving ervan heeft lange tijd stilgelegen. Hier komt in 2025 verandering in. Kunstloc Brabant geeft meer informatie over deze veranderingen. Dit is relevant voor de culturele sector omdat de sector traditioneel een groot aantal zzp'ers kent en dit aantal al jaren stijgt. 

Zondag 15 december 2024 om 14:00 uur is de 34e editie van de jaarlijkse Volkskerstzang in het Provinciehuis in ’s-Hertogenbosch, een kerstmiddag voor jong en oud. Het kerstverhaal zal worden verteld door de voorleeskampioene 2024 van ’s-Hertogenbosch, Marysia Klerks. Dit wordt afgewisseld met bekende en onbekende kerstliederen, om mee te zingen en om naar te luisteren. De toegang is gratis. 

De Koninklijke Nederlandse Muziek Organisatie (KNMO) en Buma/Stemra hebben na intensieve onderhandelingen een vernieuwd contract gesloten voor de afdracht van auteursrechten. Dit akkoord zorgt voor een eerlijke verdeling van de kosten, met voor sommige verenigingen een stijging en voor andere een aanzienlijke verlaging van de tarieven. De KNMO informeert de verenigingen deze week over de wijzigingen. 

Het vernieuwde contract is het resultaat van een herziening van de eerdere afspraken, die niet langer aanvaardbaar waren voor de rechthebbenden van Buma/Stemra, waaronder componisten en arrangeurs, en het College van Toezicht Auteursrechten. Een eerder voorstel van Buma/Stemra werd door de KNMO afgewezen vanwege de hoge tariefsverhoging en inhoudelijke tekortkomingen. De KNMO toont zich tevreden over het resultaat: ” Hiermee zijn de voorwaarden uit de sfeer van de jaren tachtig naar de huidige tijd gebracht. Door de mix is het voor de KNMO meer dan acceptabel.”