Trends & Ontwikkelingen

In het Oosterpark grazen twee koeien als onderdeel van een ‘levend schilderij’. De initiatiefnemers willen met stedelingen in gesprek over de rol van landbouw. De bruine melkkoeien zijn onderdeel van het kunstwerk Pasture with Cows, een initiatief van kunstenaarscollectief Captain Boomer en landbouwbelangenbehartiger LTO Nederland.

Bezoekers stellen de vraag: “Hoe fijn is het nou voor die dieren, is het niet heel stressvol met al dat publiek?”. Die vraag werd vorige week ook gesteld in de stadsdeelcommissie Amsterdam-Oost. Een meerderheid van de commissie sprak zich daarna uit tegen het project. Alleen was de vergunning – inclusief welzijnstoets – toen al vergeven. Wethouder Pels gaat in kaart brengen of er geen verkeerde afweging is gemaakt. 

Aimée de Jongh heeft met Lord of the Flies de Willy Vandersteenprijs 2025 gewonnen. De prijs bekroont het beste Nederlandstalige album van het voorbije jaar en is een initiatief van Stripgids, ondersteund door de Nederlandse stichting Strips in Beeld. De Jongh krijgt 5.000 euro en een opdrachttekening van de vorige winnaar, Jan Vriends.

Stephan Steinmetz heeft wint PrinsjesBoekenprijs met De tien van Den Haag – Topambtenaren tijdens de bezetting, over morele dilemma’s van ambtenaren in oorlogstijd. De PrinsjesBoekenPrijs is de prijs voor het beste politieke boek van het jaar. De winnaar ontvangt 2.500 euro.

Op een gerechtsgebouw in Londen is vanochtend een nieuw kunstwerk van de bekende straatkunstenaar Banksy verschenen. Hij plaatste een foto van het kunstwerk op Instagram. Het is een afbeelding van een rechter die met een voorzittershamer een demonstrant aanvalt die op de grond ligt. Het kunstwerk werd bijna onmiddellijk bedekt, schrijft de Britse krant The Guardian.

Deze zomer genoten een recordaantal bezoekers, ruim 90.000, van de VriendenLoterij ZomerConcerten in Het Concertgebouw. De zomerprogrammering bestond uit 82 concerten die bomvol muziek, variatie en bijzondere momenten zaten. Meer dan de helft van de concerten was zo goed als uitverkocht. 

Deelnemers van de VriendenLoterij krijgen met hun VIP-KAART 50% korting op toegangskaarten voor alle concerten in deze reeks. Ook worden er exclusieve winnaarsconcerten georganiseerd voor deelnemers van de VriendenLoterij. Maar liefst 29 procent van de bezoekers van deze editie van de ZomerConcerten was deelnemer van de VriendenLoterij.

Het Concertgebouw in Amsterdam heeft de Joodse stichting Chanukah Concert verzocht een andere voorzanger te kiezen voor een concert in december. De huidige voorzanger, Shai Abramson, heeft banden met het Israëlische leger (IDF). Jaarlijks verhuurt het Concertgebouw de zaal voor de viering van het Joodse feest Chanoeka. Chanukah Concert laat aan persbureau ANP weten "verbaasd" te zijn over de verklaring van het Concertgebouw. Die zou tot "onnodige commotie" leiden. Dirigent Jules van Hessen, die die avond voor het orkest staat, reageerde bij Klassiek Inside met onbegrip op de ontstane commotie.

Het Museumcongres 2025 gaat over perspectief en vindt plaats op 9 oktober in het Next Nature Museum in Eindhoven. Hoe kunnen we omgaan met actuele en toekomstige uitdagingen? En hoe blijven we bouwen aan een sterke en weerbare museumsector? Verwacht visies van experts van binnen en buiten het veld, van een brede beschouwende blik tot diepte-interviews. En van hands-on methodes tot netwerken met je collega’s. Tijdens het Museumcongres wordt ook de Museumtalentprijs 2025 uitgereikt. Er zijn drie genomineerden. 

Vanaf 11 september is het 34 uur durende videokunstwerk Occupied City van regisseur en beeldend kunstenaar Steve McQueen op de gevel van het Rijksmuseum in Amsterdam te zien. Ter ere van het 750-jarige bestaan van Amsterdam en 80 jaar vrijheid is het werk de komende 135 dagen non-stop op een scherm van 9 bij 6,6 meter door voorbijgangers vanaf het Museumplein te bekijken. ‘Ik wil net als Vermeer en Rembrandt, een momentopname van het alledaagse leven laten zien’, zegt McQueen.

Het Nationaal Onderwijsmuseum heeft nieuwe hoop gekregen dankzij een motie van D66, waarin Kamerlid Ilana Rooderkerk vraagt de rijkssubsidie aan het museum in Dordrecht te continueren. In aanloop naar de stemming is het museum een petitie gestart, die in een dag al bijna duizend keer is ondertekend. ‘Gum het Onderwijsmuseum niet uit!’ luidt de oproep van interim-directeur Hans van de Bunte.

Hoe staat het popprotest ervoor in Nederland, aan de vooravond van een groot benefietconcert voor Palestina in Londen? Kan een artiest met goed fatsoen nog wel zwijgen over Gaza? De organisatoren van Together for Palestine stellen dat zwijgen niet langer een optie is, en zeker niet voor popmusici.

Het begon bijna twee jaar geleden met een aarzelend protest in de popzaal, vaak nog tot ontsteltenis van het publiek. Maar naarmate de oorlog in Gaza verergerde en het geweld tegen het Palestijnse volk genocidaler werd, nam het popprotest toe, ook in Nederland. De ‘rode lijn’ werd overschreden, op de zomerfestivals wapperden Palestijnse vlaggen en op de poppodia werd de proteststem vaker gehoord, dwars door de muziek heen.

Het protest tegen het genocidale geweld in Gaza groeide, op de (festival)podia en in het publiek. In de Volkskrant een terugblik op het popprotest via een uitgebreide tijdlijn: wanneer begon het, hoe groeide het, waar ontspoorde het, en hoe gaan podia en publiek daarmee om?

Werken in de creatieve sector klinkt voor velen als een droom, maar heeft ook een schaduwzijde. Mensen in creatieve beroepen hebben disproportioneel vaak last van stress, burn-outs en depressieve klachten, blijkt uit onderzoek van hoogleraar Mediastudies Mark Deuze. In zijn recent verschenen boek 'Well-being and Creative Careers – What Makes You Happy Can Also Make You Sick' onderzoekt hij hoe dat komt – en wat eraan te doen is.

Welke rol spelen kunst en cultuur in het oplossen van maatschappelijke problemen? Welke verwachtingen zijn realistisch in deze tijd van grote uitdagingen? En hoe verhoudt de inzet van kunst voor maatschappelijke doelen zich tot professionele autonomie en artistieke vrijheid? Dit en meer in de nieuwste Boekman.

Den Bosch trapt de aanloop naar de herdenking van het Beleg van 1629 af met twee publieks­evenementen. In oktober is er een driedimensionale projectie op het stadhuis en Festival 400 met talkshows, theater en een grote historische re-enactment op de Parade.

De organisatie van een festival in Gent heeft een optreden van een Duits orkest afgezegd omdat de dirigent ook chef-dirigent is van het Israëlisch Filharmonisch Orkest. Het gaat om dirigent Lahav Shani van het Münchner Philharmoniker. Het optreden "zou een van de artistieke hoogtepunten" van het Gent Festival 2025 worden, maar gaat dus niet door. De annulering van het concert komt een week nadat de Vlaamse minister van Cultuur opriep tot een ‘culturele boycot’ van Israël.

In Duitsland wordt „geschokt” gereageerd op de annulering, stellen het Münchner Philharmoniker en de burgemeester van München in een gezamenlijke verklaring. „In al zijn werk als muzikant en mens pleit Lahav Shani voor begrip, humanisme en dialoog. Wij wijzen de algemene verdenking en collectieve bestraffing van Israëlische kunstenaars resoluut af.” De Duitse cultuurminister Wolfram Weimer (CDU) spreekt over „puur antisemitisme”.

Het is 14 maanden geleden dat het Fonds Podiumkunsten de toekenningen voor de vierjarige subsidies bekend maakten, maar dat traject is nog altijd niet afgerond. Dinsdag stonden choreograaf Arno Schuitemaker en theatercollectief De Warme Winkel tegenover het fonds in de rechtbank, om de afwijzing van hun subsidieaanvragen aan te vechten. Eerder werd hun bezwaarschrift ook in hoger beroep in procedures bij het fonds afgewezen. Orkater, Holland Barok en Holland Opera, ook afgewezen, maken later dit jaar de gang naar de rechter.

Het draait allemaal om de punten die makers bij de vier thema’s van de aanvraag konden verdienen. De zitting met De Warme Winkel levert een boeiende discussie over de oordelen van het fonds op, dankzij de goed ingelezen en scherpe vragen stellende rechter. 

Vier Nederlandse Poppodia - 013 in Tilburg, Patronaat in Haarlem, Bebelot in Dordrecht en de drie Metropool Poppodia van Twente - hebben zich aangesloten bij de landelijke ‘Share Your Ride’-campagne. De campagne, ontwikkeld door het mobiliteitsplatform Slinger, stimuleert bezoekers samen te rijden naar evenementen, waardoor de CO2-uitstoot van transport wordt teruggedrongen. 

In de discussienota 'The Public Value of Arts and Culture: Investing in Arts and Culture to Reimagine Economic Growth van Mariana Mazzucato bepleit zij dat kunst en cultuur een centrale rol moeten krijgen in economisch beleid. Mazzucato roept overheden op om kunst en cultuur te zien als investering in plaats van kostenpost. Kunst en cultuur wijzen de weg naar alternatieve toekomsten, versterken maatschappelijke samenhang en leveren hoge economische en sociale opbrengsten op. Toch worden ze in traditioneel economisch beleid vaak onderschat en teruggebracht tot hun bijdrage aan het bruto binnenlands product.

Ruim een jaar geleden startten VNPF & Genoeg Gewaste in samenwerking met Stichting Stimular het initiatief voor een duurzaamheids- benchmark voor poppodia. De aanleiding: de sector staat voor grote uitdagingen. Stijgende energieprijzen, strengere regelgeving en groeiende verwachtingen van publiek en overheid maken verduurzaming onvermijdelijk. 

Om gericht te kunnen verduurzamen, is inzicht in je eigen energieverbruik en CO₂-uitstoot essentieel. Daarom kregen alle podia de kans om deel te nemen aan de Milieubarometer én aan een speciaal ontwikkelde benchmark voor de poppodia. Op 1 september zijn de voorlopige resultaten van de benchmark gepresenteerd. 

De coronacrisis was een breekpunt. Van Club Poema in Utrecht en Paradiso in Amsterdam tot poppodium VERA in Groningen: ze zien dat jongeren wegblijven en de leeftijd stijgt naar eind twintig. "We krijgen dezelfde signalen van horeca in het hele land.” Het ligt niet aan de genres, het ligt niet aan de dj’s – ook andere clubs merken dat het bezoek van clubavonden is afgenomen. Zij zien de coronacrisis als omslagpunt.

Te hoge kosten zijn een belangrijke reden, maar de verandering komt ook door de coronalockdowns zelf, denkt Jurry Oortwijn van Paradiso. “Het lijkt wel alsof jongeren niet hebben leren uitgaan.” Alsof niemand ze heeft verteld wanneer je gaat, hoe vaak, of waarheen. “Of ze zijn gewoon maar huisfeestjes blijven organiseren.” Ook zo’n ’typisch coronading’: ze kopen op het allerlaatste moment een kaartje. “Heel erg afwachten of het allemaal wel doorgaat. En tot het laatste moment de mogelijkheid houden om af te zeggen.”

De Berenkuil in Eindhoven wordt een legale graffitizone waar binnen de grenzen van de wet alle ruimte is voor vrijheid van meningsuiting. Het stadsbestuur heeft dat besloten in reactie op het misverstand waardoor in de zomer een leus over Israël werd verwijderd en een kat-en-muisspel werd ontketend. „De Berenkuil is de plek waar het debat kan ontstaan”, aldus wethouder Rik Thijs over een initiatief van politieke partijen Volt, Partij voor de Dieren, PvdA en GroenLinks.

Kunsten ’92 en het Verwey-Jonker Instituut hebben een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de invloed van spanningen en polarisatie in de samenleving op de culturele sector. Daarbij is veel informatie verzameld over de uitdagingen waar de sector mee te maken heeft en de mogelijke manieren om daarop te reageren. De bevindingen zijn geanalyseerd en vertaald naar voorlopige aanbevelingen.

In de laatste fase wordt feedback opgehaald. In deze ronde willen de onderzoekers de uitkomsten en aanbevelingen graag met betrokkenen bespreken. Voor dit doel worden regiobijeenkomsten georganiseerd. Op 27 november is dit gepland in Eindhoven. 

Op 13 september opent Villa, een nieuw thuis voor speelse, zintuiglijke kunst, haar deuren voor publiek. In de monumentale ‘Ingenieurswoning Westergasfabriek’, het vroegere woonhuis van architect Isaac Gosschalk, zijn 12 kamers ingericht door hedendaagse kunstenaars. Op deze bijzondere locatie, met een onderscheidende visie op kunstbeleving, wil Villa kunst toegankelijk maken voor een breed publiek. Het doel is uit te groeien tot een nieuwe culturele hotspot in de dynamische buurt van het Westerpark.

Het enige professionele dansgezelschap in Leiden dreigt te verdwijnen. Samen met het ook bedreigde theatergezelschap Kassett heeft DansBlok een brandbrief aan de Leidse gemeenteraadsleden gestuurd. DansBlok en Kassett dringen in deze brief aan op meer geld voor de culturele sector. En dan met name voor de Leidse makers.

,,Het is terecht dat er geld beschikbaar wordt gesteld voor podia als de Leidse Schouwburg, de Nobel en Theater Ins Blau’’, zegt Gerko Tempelman van Kassett. ,,Maar er zijn ook makers nodig om deze podia te vullen.’’

Somberheid troef in de Nederlandse gamewereld. Van alle bedrijven in de sector die bekend stond om zijn optimisme, gelooft nog maar 22 procent dat Nederlandse games een rooskleurige toekomst hebben. Tenminste, dat constateert de nieuwste editie van de ‘Games Monitor’, een doorlopend onderzoek naar de gezondheid van de Nederlandse gamesector.

Die Nederlandse sector is altijd een vreemde – en kleine – eend geweest op de mondiale markt. Alleen Guerrilla in Amsterdam speelt op internationaal topniveau mee. Het gamelandschap bestaat hier uit een paar grotere ondersteunende ondernemingen en een aaneenschakeling van veel creatieve kleine bedrijfjes met soms verrassende nichehits. Juist dat kleine formaat lijkt de sector nu ook deels uit de wind te houden van de mondiale gamecrisis, die sinds 2022 voortduurt. NRC sprak acht Nederlandse gamemakers over hoe het er nu voorstaat.

Duizenden monumenten openen dit weekend gratis hun deuren voor publiek. Zo kun je eindelijk binnenkijken op plekken waar je anders nooit zou komen. Tijdens deze 39ste editie van Open Monumentendag staat het thema ‘Erfgoed & Architectuur’ centraal. De slogan ‘Gebouw(d) om te blijven’ benadrukt de waarde van de verscheidenheid aan historische gebouwen die ons land verrijken en nodigt uit om na te denken over de toekomst van dit erfgoed. Architectuur is meer dan bakstenen en beton. Het weerspiegelt onze identiteit, toont de ambities van het verleden en biedt een venster op wat komen gaat.

Bert Boer, directeur van Nederland Monumentenland, over het nut van Open Monumentendag: "Mensen krijgen een verhaal te horen over een huis of een gebouw: waarom is het gebouwd, waar is het voor gebruikt. Door zo’n verhaal krijgt dat object betekenis, raak je verbonden met de geschiedenis. En creëren we draagvlak voor erfgoed, om het te borgen voor de toekomst.” 

Cultuur wordt het structurele uitgangspunt in de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Almelo. De stad wil functies als wonen, identiteit en sociale cohesie verbinden via cultuur, met een nieuw Cultuurkwartier rond de Stadskade als ruimtelijke kern. Dat staat in het Bidboek Cultuur dat het college van B en W onlangs heeft omarmd als richtinggevend kader.

Het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard wil een grote sprong voorwaarts maken. Eind dit jaar wordt duidelijk of de directie een nieuw, veel groter museum mag gaan bouwen. Als prelude daarop is onlangs een eigen atelier geopend waarin hedendaagse kunstenaars met steendruk aan de gang kunnen. Directeur Maarten Kentgens: “We zijn ons al een tijd aan het bezinnen op de toekomst. We willen vernieuwen. Groeien naar een maakcentrum van kunst, ambacht en technologie. Die atelierfunctie is daarin heel belangrijk. Het is een professionele maakplaats, waar kunstenaars gebruik van kunnen maken.”

De Europese Commissie presenteerde onlangs de 2e editie van de European Media Industry Outlook. Daarin wordt duidelijk gesteld dat digitale innovatie en publieksgerichte businessmodellen de grootste kansen bieden voor de verdere groei en internationale positie van de Europese audiovisuele sector.

Als cultuurmarketeer werk je in een snel veranderend digitaal landschap. Denk aan de opkomst van AI, de privacy issues en afnemende ethiek van big tech en de groei van nieuwe advertentiekanalen. Hoe blijf je effectief en doelgericht adverteren in deze complexe context? Om dat in beeld te brengen, deelt Cengiz Can, docent van de workshop Doelgericht adverteren op social media bij Cultuurmarketing, zijn visie op de toekomst van online adverteren en vertelt hij waar volgens hem nog veel te winnen valt.

Terwijl de Europese Unie zich deze week voorbereidt op de State of the Union-toespraak van 2025, heeft Culture Action Europe een brief geschreven aan voorzitter Ursula von der Leyen met een duidelijke boodschap: cultuur is essentieel voor de democratie, het vertrouwen en de veerkracht van Europa.

Een bron van potentie: zo kun je de samenwerking tussen creatieve professionals en andere domeinen zoals zorg of openbare ruimte zien. Juist de benadering vanuit verschillende achtergronden zorgt voor vernieuwende methodes om ingewikkelde vraagstukken effectief aan te pakken. Op deze manier samenwerken gebeurt steeds vaker. Toch zijn er ook uitdagingen, zoals het vinden van geld. 

Cultuur+Ondernemen deelt twee inzichten van Stichting Art of Caring en FAAM Utrecht. Ten eerste: een samenwerkingspartner opent deuren die anders gesloten blijven. Ten tweede: niet-culturele financiers hebben andere spelregels.