Trends & Ontwikkelingen

Henk van Mierlo, Marjolijn Sengers en John Meulenbroeks ontvangen de Brabant Bokalen 2025. De onderscheiding van het Cultuurfonds Noord-Brabant, die al sinds 2008 wordt uitgereikt, gaat jaarlijks naar personen die zich als vrijwilliger op meer dan bijzondere wijze inzetten voor cultuur en natuur in de provincie.

Groningen – De provincie Groningen blijft investeren in cultuur en onderwijs. Met een subsidie van € 50.000 ondersteunt de provincie de uitbreiding van filmeducatie door Filmhub Noord in de periode 2025–2027. Deze subsidie draagt bij aan de provinciale ambities om cultuur toegankelijk te maken voor iedereen en de filmsector in Groningen te versterken.

Filmhub Noord werkt samen met scholen, filmmakers en culturele instellingen in Groningen, Friesland en Drenthe aan het structureel verankeren van filmeducatie in het primair en voortgezet onderwijs. Filmeducatie helpt leerlingen om bewuster naar filmbeelden te kijken. Ze leren daarbij vaardigheden als verwoorden en reflecteren op wat ze zien, en zelf film maken. Docenten worden getraind in beeldgeletterdheid, en filmmakers krijgen ondersteuning om filmlessen op scholen te geven.

 In 2015 verscheen voor het eerst de Nederlandse literaire canon, als initiatief van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL). Elke vijf jaar wordt deze lijst van literaire klassiekers opnieuw samengesteld door een wisselende commissie. In de editie van 2025 verschijnt Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt als eerste kinderboek in de canon.

Bezoekers van de Zwarte Cross in Lichtenvoorde krijgen de kans om zich heel even onder te dompelen in de wereld van het magisch realisme, te midden van alle muziek, theater, motorcross en stunts. Onder de noemer 'Less is MORE' presenteert Museum MORE uit Gorssel een uniek éénpersoonsmuseum op het festivalterrein.

Maite van Dijk, algemeen directeur Museum MORE: "Als museum brengen we schoonheid, vreugde, twijfel én durf. Onze missie past fantastisch bij het DNA van Zwarte Cross. De energie, tegendraadsheid en het eigenzinnige van dit festival voelt vertrouwd. Vandaar dat dit minimuseum de start is van een langdurige samenwerking. Samen kunnen we kunst, cultuur en creativiteit in de Achterhoek verbinden, versterken en een podium geven in Nederland."

De gemeente Breda wil meer cultuur zichtbaar maken in de openbare ruimte, dorpen & wijken en bij gebiedsontwikkelingen. Daarom hebben ze een plan gemaakt voor de komende jaren. Met dit plan wil de gemeente ervoor zorgen dat cultuur dichterbij de inwoners komt. “Iedereen moet figuurlijk over cultuur kunnen struikelen”, zegt wethouder Marike de Nobel (Cultuur). “Breda wil dat cultuur vanzelfsprekend onderdeel is van het dagelijks leven en inwoners er al op jonge leeftijd mee in contact komen. Niet alleen in het Chassé Theater, maar ook op het schoolplein, in het park, dorpsplein of op de hoek van de straat. Cultuur wordt iets waar je zomaar tegenaan loopt - of over struikelt.”

Een belangrijk speerpunt is het versterken van cultuur in de wijken en dorpen van Breda. De gemeente liet een nulmeting uitvoeren om te kijken waar cultuur al aanwezig is en waar vooral niet. In vijf van de elf dorpen en wijken (Breda Oost, Breda Zuid, Ulvenhout, Prinsenbeek en Teteringen) is het cultuuraanbod beperkt of zelfs afwezig. Om daar verandering in te brengen zijn zes cultuurcoaches aangesteld. Zij gaan letterlijk de wijk in.

Gedeputeerde Staten van Friesland hebben besloten hoe de cultuursubsidies voor de periode 2026–2028 worden verdeeld. Ze volgen hierbij de adviezen van twee onafhankelijke adviescommissies: één voor musea en één voor kunstinstellingen. In totaal krijgen 19 kunstinstellingen en 5 musea meerjarige provinciale steun. Deze subsidies komen bovenop de ondersteuning die sommige organisaties al eerder kregen. Met deze verdeling legt de provincie een stevige basis onder een veelzijdig en sterk cultureel aanbod in Friesland.

Als het aan verschillende partijen in de gemeenteraad ligt, wordt Groningen de ‘Culturele Hoofdstad’ van Europa in 2033. D66, VVD, Partij voor de Dieren, Student & Stad, Partij voor het Noorden en GroenLinks dienen woensdag een motie in, waarin de partijen het college verzoeken om te verkennen of Groningen zich kandidaat zou kunnen stellen. De indieners van de motie stellen dat de titel verschillende voordelen voor Groningen zou hebben, zoals aanzienlijke internationale aandacht, een economische impuls en culturele ontwikkeling. Groningen heeft, volgens de partijen, een “rijk cultureel ecosysteem, een sterke creatieve sector, een jonge en diverse bevolking en een internationale reputatie als kennisstad.”  

Het verschil tussen de geslachten in de werkgelegenheid in de cultuur in de Europese Unie is gedaald van 6,4 procent in het voordeel van mannen in 2015 naar slechts 0,8 procent aan het einde van 2024, meldt Eurostat.

Het EU-kantoor voor statistiek geeft aan dat de verhouding van werknemers in de cultuur in 2015 53,2 procent mannen tegenover 46,8 procent vrouwen bedroeg, terwijl dit in 2024 50,4 procent mannen tegenover 49,6 procent vrouwen was. Dit markeert het laagste verschil tussen de geslachten in de werkgelegenheid in de cultuur in het afgelopen decennium en überhaupt sinds de gegevens beschikbaar zijn sinds 2011.

Het wereldberoemde middeleeuwse Tapijt van Bayeux, dat al decennia in het Bayeux Museum in Normandië hangt, wordt tussen september 2026 en juli 2027 uitgeleend aan het British Museum in Londen. Dit gebeurt in het kader van een bilateraal kunstseizoen in 2027. Dat hebben de Franse president Emmanuel Macron en de Britse premier Keir Starmer besloten, melden internationale persbureaus dinsdag. Macron brengt momenteel als eerste Franse president in zeventien jaar een staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk. Het treffen moet het geruzie van de landen over de Brexit in de afgelopen jaren doen vergeten.

Yvela Jessica Verhuizen, afgestudeerd bij de studie Photography, Film & the Digital aan kunstacademie St. Joost School of Art & Design in Breda, is uitgeroepen tot winnaar van de prestigieuze St. Joostpenning 2025. Verhuizen ontvangt een geldbedrag van €2500 én een bronzen penning. De gemeente Breda stelt deze prijs jaarlijks ter beschikking voor het beste werk van de Bredase afgestudeerden van St. Joost. De bekendmaking van de winnaar van de St. Joostpenning vond plaats op 3 juli tijdens de diploma-uitreiking van de bacheloropleidingen van St. Joost in Breda en is uitgereikt door Marike de Nobel, wethouder cultuur bij de gemeente Breda.

Het Nationaal Archief in Den Haag heeft 25 eeuwenoude documenten teruggekregen die tien jaar geleden waren gestolen door een medewerker. Kunstdetective Arthur Brand kreeg de stukken in handen en bracht ze in samenwerking met de Amsterdamse politie terug naar Den Haag. Onder de archiefstukken bevindt zich een verslag van de eerste vergadering van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) uit 1602. Hierop zou voor het eerst het VOC-logo officieel zijn vastgelegd. Een scheepslogboek van admiraal Michiel de Ruyter uit de periode 1640 tot 1642 maakt ook deel uit van de gevonden stukken.

Samen met voordekunst onderzoeken we in het programma Leve het Geven de mogelijkheden om particulier geven voor makers te stimuleren. Leve het Geven blijft volop in beweging en groeit in impact. In 2025 is er via de matchfundingregeling binnen het programma al meer dan €296.252,00 gematcht. Samen met de bijdragen van maar liefst 13.779 donateurs is hiermee inmiddels ruim €1.018.430,00 opgehaald voor uiteenlopende creatieve projecten. Een prachtig resultaat voor het begin van het jaar, dat laat zien hoe krachtig de samenwerking tussen makers, publiek en fondsen kan zijn. Dankzij deze steun krijgen makers ruimte om nieuwe ideeën te realiseren en publiek te betrekken bij het creatieve proces.

Naast deze financiële successen biedt het programma ook nieuwe inzichten. Dit jaar verschijnt het derde en laatste onderzoeksrapport van de Leerstoel Mecenaatstudies aan de Universiteit Utrecht. In dit onderzoek worden vraagstukken onderzocht rondom de financiële en relationele dynamiek bij vragen en geven waarmee creatieve professionals te maken hebben. Hoe verandert de relatie tussen makers en hun publiek wanneer private steun een grotere rol speelt? Wat betekent dit voor de autonomie van de maker? Het onderzoek levert waardevolle inzichten op voor makers, fondsen en beleidsmakers in de creatieve sector.

Wat blijft er over van een nacht die nooit bedoeld was om vastgelegd te worden? Donderdag 3 juli lanceerden Podiumkunst.net en VibeLab het rapport Nachtarchieven – het archiveren van Nederlandse nacht- en clubcultuur: het eerste landelijke onderzoek ooit naar hoe de Nederlandse nachtcultuur kan worden erkend, beschermd en bewaard als cultureel erfgoed. De Boekmanstichting verwelkomde de groep onderzoekers, nachtcultuurvertegenwoordigers en beleidsmakers op een diner in de bibliotheek.

Van illegale raves tot iconische flyers, van queer houseparty’s tot lokale scenes in Groningen, Eindhoven, Rotterdam en Deventer: de nachtcultuur in Nederland is rijk, divers en diep geworteld in gemeenschappen door het hele land. Het culturele DNA van de nacht wordt niet alleen in Amsterdam geschreven, maar in steden en regio’s in het hele land – en dat verhaal verdient een plek in ons collectieve geheugen.

TikTok is een nieuwe wereldwijde samenwerking aangegaan met Tomorrowland, het wereldberoemde elektronische muziekfestival dat op TikTok meer dan 7 miljoen volgers heeft. Samen willen ze digitale festivalbelevingen creëren om zo muziekliefhebbers wereldwijd dichterbij het festival te brengen. TikTok zal gedurende het hele jaar de officiële contentpartner zijn voor Tomorrowland. Fans kunnen zich verheugen op 24/7 livestreams, exclusieve behind-the-scenes beelden, samenwerkingen tussen artiesten en creators én interactieve fanbelevingen.

De Oekraïense regisseur Andriy Zholdak zou tijdens repetities van de opera Fidelio van De Nationale Opera een danseres bij haar bil hebben betast, maar het Openbaar Ministerie hoeft hem niet te vervolgen stelt het Amsterdamse gerechtshof. Dat meldt Het Parool. Afgelopen oktober publiceerde de Amsterdamse krant een reconstructie van Andriy Zholdaks bewind als regisseur van de opera Fidelio voor De Nationale Opera. Zholdak zou zich vrouwonvriendelijk en grensoverschrijdend gedragen hebben. 

Vorig jaar besloot het OM niet te vervolgen, maar de danseres startte een artikel 12-procedure. Dan bekijkt het gerechtshof of het OM alsnog moet vervolgen. Over de betasting deed het hof nu uitspraak: Zholdak hoeft niet vervolgd te worden. Dat komt omdat de betasting niet in een seksuele context gebeurde, zo heeft het Amsterdamse gerechtshof besloten op basis van vier getuigenverklaringen, onder wie het het hoofd artistieke zaken van De Nationale Opera, Damìa Carbonell Nicolau.

Verschillende artiesten spannen een zaak aan tegen platenmaatschappij Universal. Dinsdag was de eerste zittingsdag in de rechtbank van Amsterdam. De belangenorganisaties Bam Popauteurs en De Kunstbond ondersteunen de zaak. De aanklagers, artiesten Henk Westbroek, Arriën Molema (Room Eleven) en Marinus de Goederen (a balladeer), vinden dat Universal een te groot percentage van de inkomsten van streaming verdient.

Volgens de artiesten is het niet eerlijk dat een label hetzelfde (hoge) percentage van de muziekinkomsten uit streaming krijgt als uit de fysieke muziekverkoop. Streaming kost het label een stuk minder dan het maken en verspreiden van cd’s en platen. Bovendien betalen, vinden zij, artiesten hun opnames steeds vaker zelf. De labels beweren daarentegen wel degelijk veel kosten voor online muziekverspreiding te maken, bijvoorbeeld voor de marketing. Het aanbod is online namelijk veel groter dan in een platenzaak. Volgens de aanklagers zouden de inkomsten van streaming fiftyfifty verdeeld moeten worden.

Gedeputeerde Bas Maes (Erfgoed) van de provincie Noord-Brabant en directeur-bestuurder Uǧur Özcan van het Nationaal Restauratiefonds zetten eerder vandaag bij een bezoek aan landgoed Zwijnsbergen in Helvoirt hun handtekening onder de samenwerking in het nieuwe fonds. Vanaf 15 juli kunnen monumenteigenaren bij het Restauratiefonds een lening met lage rente aanvragen uit het Brabants Erfgoedfonds. 

Het Brabants Erfgoedfonds is het eerste provinciale monumentenfonds in Nederland dat ook financiering beschikbaar stelt voor klimaatadaptieve maatregelen. Daarmee levert Brabant een belangrijke bijdrage aan actuele maatschappelijke opgaven, zoals de verduurzaming en klimaatbestendigheid van de leefomgeving. In het fonds zit 50 miljoen euro.

Danseres Vérine Bouwman is vorige week benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ze kreeg de koninklijke onderscheiding in het Orpheus Theater in Apeldoorn opgespeld na afloop van de laatste voorstelling van End of Season van Introdans. Die voorstelling markeerde tevens haar afscheid als danseres. Ze blijft als repetitor en balletmaster aan het gezelschap verbonden.

De Provinciale Staten van Gelderland hebben groen licht gegeven voor een nieuw onderkomen voor Introdans in het hart van Arnhem. De provincie hakte gisteren de knoop door over een bijdrage van 10 miljoen euro voor het nieuwe, toekomstbestendige pand van het vermaarde dansgezelschap, schrijft het regionale dagblad De Gelderlander. Introdans is al jaren in de weer met plannen voor nieuwe huisvesting.

De urgentie voor een nieuw repetitiegebouw is groot, schrijft de organisatie op de website. ‘De nieuwe locatie biedt de ruimte en faciliteiten om door te groeien, grootse producties te realiseren en ons educatieve en inclusieve werk verder te verdiepen.’

Na het stopzetten van de meerjarige subsidie eind dit jaar, heft het Friese dansgezelschap Ivgi&Greben zichzelf noodgedwongen op. Ondanks positief advies van de beoordelingscommissie, haalde het gezelschap te weinig punten binnen voor structurele subsidie van de gemeente Friesland voor de periode 2026-2028. ‘Dit betekent feitelijk het einde van het gezelschap en de professionele dans in de provincie Fryslân’, schrijft het gezelschap in een persbericht.

Vorige week maakten de Gedeputeerde Staten van Friesland de besluiten kenbaar voor de nieuwe meerjarige subsidieregeling voor de podiumkunsten. 19 kunstinstellingen kunnen de komende drie jaar aanspraak maken op een structurele bijdrage. Daarbij zitten onder meer Tryater, Explore the North, Pier21, Oerol, Opera Spanga en het Fries Straatfestival. De commissie signaleert een toename van theateractiviteit in de provincie Friesland, zegt Dennis Wiersma, voorzitter van de commissie Kunstinstellingen. ‘Met name jonge gezelschappen eisen aandacht op met frisse plannen waarbij de makers goed kijken naar hun biotoop en weloverwogen besluiten waar zij hun werk laten zien.’

De totale uitgaven van de VNPF-poppodia bedroegen € 255,3 miljoen in 2024, een stijging van 14% ten opzichte van 2023. Zowel de vaste lasten als de variabele kosten stegen bij de poppodia. Onder andere door meer concerten en hogere gages namen de uitgaven aan programma toe met 17%. De uitgaven aan personeel stegen met 16% en huisvestingskosten stegen met 6%. Deze cijfers zijn afkomstig van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) die een analyse maakte van de gegevens van 59 aangesloten poppodia over de jaren 2023 en 2024.

De opluchting is groot bij de Nationale Parken en IVN Natuureducatie, nu de Tweede Kamer een voorgenomen bezuiniging van 24 miljoen euro op hun werk heeft teruggedraaid. "Fantastisch nieuws", zegt directeur Jan Dijstelbloem van IVN, dat in en om de parken natuuractiviteiten organiseert. "Als de financiering in een half jaar naar 0 euro was gegaan, zou alles wat we de afgelopen tientallen jaren hebben opgebouwd weer zijn afgebroken."
 

Sinds vorig jaar ontwikkelt Utrecht Doventheater voorstellingen in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Hiermee bieden ze niet alleen ruimte voor een doof publiek, maar ook voor dove performers. Het literaire project ontving vorig jaar steun via de regeling Leesbevordering. Het Nederlands Letterenfonds sprak met oprichters Alicia Sort Leal en Boaz Blume en zakelijk leider Caroline Smits. ‘Mensen beseffen niet altijd dat je in de NGT ook taalkunst kunt maken.’

Van 6 tot en met 16 juli 2025 komt het Werelderfgoedcomité bijeen voor zijn 47e sessie. Dit jaar vindt de vergadering plaats in Parijs, bij het UNESCO-hoofdkwartier. Vertegenwoordigers van 21 landen beslissen hier over de plaatsing van nieuwe monumenten en natuurgebieden op de Werelderfgoedlijst. Ook bespreken ze hoe het gaat met de bescherming van de bestaande werelderfgoedersites.

 Belangrijkste onderwerpen zijn: Nieuwe nominaties: Er liggen meer dan 30 voorstellen voor nieuwe werelderfgoedsites op tafel. Staat van instandhouding: Hoe gaat het met bestaande erfgoederen? Werelderfgoed in gevaar: Sommige plekken dreigen ernstig beschadigd te raken door oorlog, klimaatverandering of slecht beheer. Die kunnen op de speciale lijst van Werelderfgoed in Gevaar worden geplaatst.

Op 14 juli wordt het allereerste Facebook Museum ter wereld geopend op Utrecht Centraal. Het initiatief komt van de Utrechtse kunstorganisatie SETUP, die met het museum aandacht wil vragen voor bewustwording rondom ons gebruik van het platform Facebook. ‘Dit doen we om een gesprek te starten over onze afhankelijkheid van sociale media platformen die in de handen zijn van Big Tech’, aldus Marissa Memelink, ontwerpend onderzoeker bij SETUP.  ‘Wij zijn de eerste stap in een cultuurverandering. Zodat wij ons als samenleving kritischer verhouden tegen dit soort platformen.’

Op 29 oktober gaat Nederland weer naar de stembus. Deze vervroegde verkiezingen betekent dat de politieke partijen in rap tempo een nieuw verkiezingsprogramma moeten schrijven. Samen met onze partners van de Podiumkunsten Alliantie heeft de NAPK onlangs de gezamenlijke inbreng gedeeld. Onder het motto “Podiumkunsten beleven we samen” roepen wij de verschillende politieke partijen op om in hun verkiezingsprogramma’s aandacht te hebben voor drie onderwerpen: 1 Werk als één overheid, 2 Investeer in een nieuw bestel – structureel en ambitieus, 3 Behoud lage btw en fiscale stimulansen

De KB presteert goed. Dit positieve beeld komt naar voren in de vijfjaarlijkse evaluatie van de nationale bibliotheek en wordt onderschreven door het ministerie van OCW. Dat blijkt uit de kamerbrief die demissionair minister Eppo Bruins over deze evaluatie heeft gestuurd. Hierin staat ook dat de KB met het ministerie in gesprek blijft over de financiering van de digitale taken van de nationale bibliotheek. De verschillende verbeterpunten, die in uit de evaluatie naar voren komen, worden zowel door het ministerie als door de KB ter harte genomen. 

Nadat WIN-directeur Noemí Planas vorige week in een open brief aan de Europese Commissie haar zorgen uitte over de overname van Downtown Music door Universal Music Group, heeft ook de European Composer & Songwriter Alliance (ECSA) vandaag een verklaring gepubliceerd. Daarin stelt de organisatie dat de overname de eerlijke concurrentie op de muziekmarkt ernstig bedreigt.

Volgens ECSA zou de fusie de al bestaande marktdominantie van enkele grote spelers verder versterken. De overname zou bovendien UMG’s invloed op collectieve beheersorganisaties en streamingplatforms vergroten, wat schadelijke gevolgen zou hebben voor culturele diversiteit en kleinere muziekbedrijven.

Een mysterieuze band zonder leden, een miljoenenpubliek op Spotify en felle kritiek uit de industrie: The Velvet Sundown laat zien hoe AI de muzieksector op zijn grondvesten doet schudden. The Velvet Sundown lijkt als uit het niets opgedoken. Binnen enkele weken telde de zogenoemde Californische rockband ruim 750.000 maandelijkse luisteraars op Spotify. Alleen: niemand kan bewijzen dat de band bestaat.

De affaire roept uiteraard felle reacties op in de muziekwereld. Kritiek richt zich vooral op het gebrek aan transparantie en de concurrentie die AI‑muziek vormt voor echte artiesten. Grote namen als Elton John en Dua Lipa pleiten voor duidelijke regelgeving en verplichte labeling van AI‑content. Of The Velvet Sundown een marketingstunt, een kunstproject of een serieuze AI‑businesscase is, blijft voorlopig onduidelijk. Maar het effect is reëel: de band is inmiddels het symbool geworden van de nieuwe realiteit waar de muziekwereld voor staat. Echte creativiteit en algoritmisch gegenereerde content concurreren voortaan op dezelfde platforms — en de sector moet nu bepalen hoe eerlijk die strijd mag zijn.

In een recent artikel van Bureau Lahaut, gebaseerd op cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, 2025), wordt de stand van vrijwilligerswerk in de culturele sector uitgebreid geanalyseerd. In 2024 deed 6,5% van de Nederlanders van 15 jaar en ouder vrijwilligerswerk bij culturele verenigingen zoals muziek- en toneelclubs, musea en bibliotheken. Dit is het hoogste aandeel sinds de eerste meting in 2012 en markeert een herstel na de terugval tijdens de coronapandemie.

Vrijwilligerswerk blijkt cruciaal voor het functioneren van een breed scala aan culturele instellingen. Niet alleen musea, bibliotheken en erfgoedorganisaties zijn afhankelijk van onbetaalde inzet, maar ook festivals, concerten en andere culturele evenementen kunnen vaak niet plaatsvinden zonder vrijwilligers. De culturele sector is daarmee sterk afhankelijk van deze groep, zowel voor structurele functies als voor tijdelijke ondersteuning bij evenementen.

De provincie Noord-Brabant stelt in 2025 een bedrag van 1,5 miljoen beschikbaar voor vernieuwende samenwerkingsprojecten die bijdragen aan een levendig, gezond en leefbaar Brabant voor iedereen. De regeling ‘Cultuur, erfgoed, sport en vrijetijd in de mix’ opent op 1 oktober a.s. en richt zich op projecten die samenwerken over de grenzen van de sectoren heen. De initiatieven moeten daarmee een bijdrage leveren aan maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid, gezondheid, mobiliteit of een veilige leefomgeving.

Het gaat om een voortzetting van de succesvolle regeling ‘Pilots Levendig Brabant’, waarmee sinds 2023 maar liefst 39 projecten zijn ondersteund. “Cultuur, erfgoed, sport en vrijetijd zijn vaak niet los van elkaar te zien. De ervaringen opgedaan met de voorgaande regeling, leren ons dat Brabant barst van de initiatieven die niet in een hokje te vangen zijn. We dagen Brabanders nu opnieuw uit om sectoroverstijgend te werken en daarbij maatschappelijke thema’s te adresseren,” aldus Bas Maes, gedeputeerde cultuur, erfgoed, sport en vrijetijd.