Trends & Ontwikkelingen

In Leven in armoede 2025 presenteert het CBS de nieuwste gegevens over het deel van de bevolking van Nederland dat in financieel en sociaal opzicht is achtergebleven bij de rest. Door de financiële situatie ook in relatie tot de sociale situatie te beschrijven, plaatst het CBS de armoedeproblematiek in een breder perspectief. In 2024 maakten 551 duizend van de 17,5 miljoen mensen deel uit van een arm huishouden. Dat komt neer op 3,1 procent van de bevolking. 

Van de mensen met hoofdzakelijk inkomen uit betaald werk maakte 2,0 procent (175 duizend werkenden) in 2024 deel uit van een arm huishouden. In 2018 was dat nog 3,1 procent. Zelfstandige zonder personeel (zzp’ers) zijn met 4,4 procent ruim 2 keer zo vaak arm als werknemers en zelfstandigen met personeel (zmp’ers). Ook langdurige armoede komt onder zzp’ers meer voor dan onder werknemers en zmp’ers. Per bedrijfstak lopen de percentages armen sterk uiteen. In de cultuur, recreatie en overige dienstverlening is de armoede bij alle drie de groepen werkenden relatief groot. 

Om cultuurbeoefening voor iedereen bereikbaar te maken, blijft het Fonds voor Cultuurparticipatie zich inzetten voor het toegankelijker maken van financiering ervan. Binnen het thema ‘Alternatieve financieringsvormen voor cultuurbeoefening’ doet het Fonds in projecten onderzoek naar andere financieringsbehoeften binnen het cultuurbeoefeningsveld en brengen we verschillende werkwijzen bij elkaar.   

In 2025 startten we met de pilot Participatief en trust-based financieren. Hierin experimenteren we met een alternatieve manier van subsidie verstrekken, die tegemoetkomt aan andere behoeftes. Vanaf 2026 gaan we in deze pilot samenwerken met vier organisaties uit het immaterieel-erfgoedveld, met een stevige rol in hun gemeenschappen. Zij ontvangen drie jaar lang €100.000 per jaar en krijgen ruimte om te werken vanuit participatieve besluitvorming of een trust-based aanpak. Met dit type ondersteuning verwachten we een duurzamere impact te maken en immaterieel erfgoedgemeenschappen te versterken op een manier die bij hen past.

Sef heeft met zijn album Lieve Monsters de 3voor12 Award voor beste Nederlandse album gewonnen. De jury noemt de plaat "een conceptalbum pur sang".
"Ondanks de thematiek klinkt Sef nooit belerend of zwaar, dankzij de dansbare beats en zijn teksten, die zowel poëtisch klinken als simpel en toegankelijk", schrijft de jury. Eind november won Sef ook al de 3voor12 Song van het Jaar met zijn nummer voor alles bang. De 3voor12 Award is dit jaar voor de 22e keer uitgereikt. Het is een initiatief van het VPRO-muziekplatform 3voor12.

Na vijf jaar eindigt onderzoeksproject Pressing Matter van het Wereldmuseum, dat zich bezighoudt met de restitutie van koloniale kunst. De Volkskrant spreekt initiatiefnemer Wayne Modest over de bevindingen en aanbevelingen die musea kunnen helpen bij vragen rondom restitutie. 

Musea doen steeds vaker onderzoek naar de herkomst van koloniale collecties om transparanter te zijn en recht te doen aan de geschiedenis. Dit onderzoek is belangrijk om te bepalen of objecten teruggegeven moeten worden aan landen van herkomst. Het proces vraagt samenwerking tussen musea, wetenschappers en landen die claims indienen. Experts verwachten dat deze aanpak blijvend invloed zal hebben op hoe musea wereldwijd omgaan met koloniale kunst en objecten.

Met de aankondiging van een dependance in Eindhoven, zet het Rijksmuseum een nieuwe stap richting een cultuurmonopolie in Nederland. Het museum parasiteert zo echter de periferie, die veel meer zijn dan kleinere versies van het nationale instituut. Dat schrijft Oscar Ekkelboom in de Volkskrant.  

De aangekondigde dependance van het Rijksmuseum Amsterdam in Eindhoven legt bloot dat de macht in de Nederlandse cultuursector niet alleen gaat over financiële steun, maar over wie bepaalt welke verhalen zichtbaar worden. Het Rijksmuseum profileert zich al decennia als dé nationale autoriteit op het gebied van kunst en geschiedenis. Provinciale musea en regionale perspectieven blijven daardoor structureel in de schaduw. Het resulteert in eenheidsworst. Wat het Rijksmuseum nodig heeft, zijn kritische, onafhankelijke provinciale musea die hun positie als forum voor experiment en een ander verhaal gebruiken om het nationale instituut uit te dagen.

De wereld van film verandert. Steeds meer mensen kijken films online, en dat geldt ook voor arthouse-liefhebbers. Maar betekent dit het einde van het filmhuis? Zeker niet! Picl, het Nederlandse arthouseplatform, bewijst dat online en offline elkaar juist kunnen versterken. Sterker nog: slimme digitalisering en samenwerking leiden tot méér bezoekers in de zalen voor de filmhuizen. Picl is kennispartner en verbinder in de filmsector. Door middel van onderzoek, data-analyse en kennisdeling helpt SNF-filmhuizen te navigeren in het digitale tijdperk. SNF wil filmhuizen empoweren om hun publiek te bereiken en te laten groeien, zowel online als offline.

Het Cultuurhuis in Almere Buiten is afgelopen weekend geopend. Tijdens een driedaags openingsprogramma op vrijdag, zaterdag en zondag konden bezoekers het nieuwe gebouw en de activiteiten leren kennen. In het Cultuurhuis werken De Nieuwe Bibliotheek, Erfgoedhuis Almere en Cultuurhuis Almere Buiten samen onder één dak. Het gebouw is bedoeld als ontmoetingsplek voor bewoners van Almere Buiten en biedt ruimte voor culturele activiteiten zoals theater, muziek, film, kunst en workshops. Ook kunnen inwoners er zelf activiteiten organiseren.

Aan het Eurovisie Songfestival in Wenen doen volgend jaar 35 landen mee. Dat heeft de organiserende European Broadcasting Union maandag bekendgemaakt. Dat is het kleinste aantal sinds de invoering van de halve finales in 2004. Het Songfestival vindt volgend jaar plaats in de Wiener Stadthalle in Wenen. Oostenrijk organiseert het evenement omdat JJ dit jaar won met het nummer Wasted Love.

Ondanks de terugkeer van Bulgarije, Roemenië en Moldavië op het evenement valt het deelnemersaantal in 2026 lager uit doordat vijf landen zijn afgehaakt. IJsland, Ierland, Slovenië en Spanje boycotten het Songfestival nadat bekend was geworden dat Israël mocht meedoen. Nederland kondigde vorige week ook aan zich terug te trekken van het Songfestival.

De bouw van het nieuwe Cultuurcentrum Arnhem-Zuid komt weer een stap dichterbij. Het college van burgemeester en wethouders stelt de Kronenburgsingel 20 in Arnhem voor als de meest passende plek voor het cultuurcentrum in Arnhem-Zuid. Met deze nieuwe locatie komt er een betere spreiding van het cultuuraanbod voor alle Arnhemmers. De gemeente gaat de komende tijd de invulling van deze plek onderzoeken. Daarbij gaat zij ook in gesprek met omwonenden. Met de creatieve broedplaats Jacobiberg en het nieuwe cultuurcentrum maakt Arnhem-Zuid een inhaalslag als het gaat om cultuur. 

Cathelijne Bouwkamp, wethouder cultuur: “Met het nieuwe cultuurcentrum in Arnhem-Zuid komt cultuur voor heel veel Arnhemmers letterlijk dichterbij. Waar ons cultuuraanbod nu vooral nog in Arnhem-Noord te vinden is, komt er straks in Kronenburg een nieuwe plek waar Arnhemmers van jong tot oud in aanraking kunnen komen met kunst. Een mooie en belangrijke stap voor zowel Arnhem-Zuid als de cultuursector in onze stad.”

Voordat het nieuwe Rijksmuseum Eindhoven uiterlijk begin 2035 haar deuren kan openen, moeten er nog heel wat hobbels worden genomen Praktisch, maar ook financieel. Het scheelt dat de lokale politiek zeer welwillend lijkt.

De Eindhovense politiek steunt het plan voor een Rijksmuseum-dependance, omdat het de stad cultureel versterkt en aantrekkelijker maakt. Er is discussie over de hoge kosten en hoe deze verdeeld worden tussen gemeente, rijk en partners. Voor die kosten staat de gemeente vooralsnog zelf aan de lat, al moet daarbij wel gezegd dat ASML heeft toegezegd fors bij te dragen en andere partijen nog benaderd moeten worden. Het gevoel overheerst dat dit een unieke kans is om Eindhoven op cultureel niveau te laten groeien.

Na het kerstreces spreekt de Eindhovense politiek voor het eerst over de intentie-overeenkomst die de gemeente met het Rijksmuseum wil sluiten. Het is de bedoeling dat uiterlijk 1 december 2026 een overeenkomst aan de raad wordt voorgelegd.

AI verandert het werk in de cultuursector ingrijpend. In een vandaag verschenen enquête-onderzoek van de Boekmanstichting rapporteert één op de vijf zelfstandig kunstenaars een verlies aan inkomen en opdrachten. Op initiatief van De Creatieve Coalitie ondervroeg het kenniscentrum ruim zevenhonderd creatieven naar de gevolgen van AI voor hun werk. Van de zelfstandige kunstenaars stelde bijna een op de vijf afgelopen jaar minder inkomsten en opdrachten te hebben. Het gaat dan om onder anderen stemacteurs, cameramensen en illustratoren. Van de vertalers rapporteerde een op de drie inkomensverlies.

Dat kunstmatige intelligentie een grote invloed zou hebben op de creatieve sector, was te verwachten nu streamingdiensten worden overspoeld door AI-gegenereerde muziek, webwinkels bol staan van de gefabuleerde boeken en AI-filmpjes op sociale media gretig worden rondgepompt. Maar voor het eerst is in kaart gebracht wat de invloed daarvan is op de creatieve makers zelf. En die is niet gering, zegt onderzoeker Sita Struijke van de Boekmanstichting. Zo’n 6 procent van zelfstandigen rapporteert veel minder inkomsten, 12 procent een beetje minder. Dat zit hem volgens Struijke vooral in het wegvallen van commerciële klussen.

Marc Isphording is zondagavond verrast met een koninklijke onderscheiding. De directeur van Stichting Theaterspoor uit Uden is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg de onderscheiding bij zijn afscheid van de stichting. Isphording is vanaf de oprichting van Theaterspoor in 2002 de drijvende kracht geweest achter honderden professionele kindervoorstellingen kriskras door Uden, Landerd en Boekel. Met veel enthousiasme organiseerde hij die kleinschalige voorstellingen in wijk- en dorpshuizen, scholen en andere gemeenschappelijke plekken.

Het rommelt opnieuw binnen Muziekschool Zeeland. De provincie heeft de organisatie in gebreke gesteld vanwege structurele problemen en dreigt de geldkraan dicht te draaien. Daarmee zou cultuuronderwijs op scholen in de Oosterschelderegio in gevaar komen. 

Het gaat in dit specifieke geval om het Centrum Kunst- en Cultuureducatie (KCE) Oosterschelderegio, dat onderdeel is van Muziekschool Zeeland (voorheen de Zeeuwse Muziekschool). KCE voert cultuuronderwijs uit voor scholen in de regio. Het centrum helpt en adviseert scholen, verzorgt lokale projecten en legt lijntjes met culturele aanbieders. Ook voert het Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) uit. Dat laatste wordt betaald door de provincie via de uitvoeringsinstantie Cultuurkwadraat (C2), maar die instantie vindt dat KCE niet voldoet aan de gestelde voorwaarden om het CMK-programma uit te voeren. Daarom stelde Cultuurkwadraat het KCE op 29 november formeel in gebreke.

Het NXT Museum in Amsterdam-Noord heeft vrijdag faillissement aangevraagd. Dat meldt het museum in een persbericht, waarin het ook schrijft aan een doorstart te werken. Het museum aan de Asterweg in Amsterdam-Noord, waarin nieuwemediakunst centraal staat, opende in 2020 zijn deuren en wilde een ‘volgendegeneratiemuseum’ zijn. Het museum is gevestigd in een pand waar voorheen een televisiestudio huisde. Het opende kort na het uitbreken van de coronapandemie en slaagde er de afgelopen vijf jaar niet in om de schulden die het door de pandemie had opgebouwd, weg te werken.

Amphion Cultuurbedrijf en Sport-ID zijn een samenwerking aangegaan om sport, kunst en cultuur sterker op de kaart te zetten in Doetinchem en de regio. Met deze samenwerking willen beide organisaties inwoners van alle leeftijden stimuleren om actief te blijven, hun talenten te ontdekken en mee te doen aan activiteiten die bijdragen aan gezondheid, creativiteit en ontmoeting.

Amphion en Sport-ID delen de overtuiging dat sport en cultuur elkaar versterken. Bewegen en creativiteit dragen bij aan vitaliteit, persoonlijke ontwikkeling en sociale verbinding. Door samen op te trekken willen beide organisaties meer inwoners bereiken en nog beter ondersteunen bij het vinden van activiteiten die bij hen passen; sportief, creatief of een combinatie daarvan.

De samenwerking was al goed tussen Theater De Fransche School en de Gelderlandfabriek in Culemborg, maar nu werken de twee cultuurorganisaties ook gezámenlijk aan een toekomstplan. Daarvoor is de Culemborgse Cultuurcoalitie opgericht en die werd 10 december gepresenteerd. Dat gebeurde tijdens een feestelijke avond in de grote zaal van de Gelderlandfabriek onder leiding van Joanneke van de Woestijne (Theater De Fransche School) en Mark van Dooren (Gelderlandfabriek). Doel is een structurele, gezamenlijke aanpak om de culturele infrastructuur in Culemborg te versterken en toekomstbestendig te maken. 

Ruim dertig culturele organisaties uit Friesland en de rest van het Noorden hebben een brandbrief gestuurd naar het college van bestuur van de Hanzehogeschool in Groningen. Boodschap: hou de Academie voor Popcultuur (AvP) in Leeuwarden, laat die niet naar Groningen verhuizen. Daarmee reageren deze organisaties op een interview in deze krant met Dorothea van der Meulen, vertrekkend directeur van Academie Minerva, de Groninger kunstacademie waar de AvP onder valt – en zelf weer onderdeel van de Hanzehogeschool.  Achter de schermen wordt overigens al jaren gepraat over een verhuizing naar Groningen, waar ook een flink deel van de studenten woont. De uiteindelijke beslissing ligt bij het college van bestuur. 

De gemeente Amsterdam zet een grote stap in de vernieuwing van het gebied bij theater Meervaart. Het huidige theatergebouw maakt plaats voor een moderne versie aan de zuidwestoever van de Sloterplas. Het plan moet van het gebied een bruisende culturele ontmoetingsplek maken. Nieuw-West groeit hard. Steeds meer bewoners zorgen voor een toenemende vraag naar culturele voorzieningen. De gemeente wil bovendien lokale talenten meer kansen bieden. Uitbreiding op de huidige locatie bleek onmogelijk, waardoor in 2024 is besloten tot nieuwbouw aan de Sloterplas.

In een voortgangsrapportage presenteren het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een overzicht van projecten en resultaten van het Nederlandse internationaal cultuurbeleid (ICB) in 2024, het laatste jaar van het beleidskader 2021-2024. Dit overzicht laat zien hoe de doelstellingen van het internationaal cultuurbeleid praktisch worden nagestreefd, waar ook internationale erfgoedsamenwerking een belangrijk onderdeel van vormt. Door de posten, Rijkscultuurfondsen, Nieuwe Instituut en EYE werden in totaal 1473 ICB projecten ondersteund.

In een wereld van machtspolitiek, botsingen en zelfs oorlog op het Europese continent, blijft culturele samenwerking een belangrijk instrument van internationale diplomatie. De culturele sector en creatieve industrie is een belangrijke economische sector in Nederland met een steeds groeiend aantal activiteiten van makers in het buitenland.

Hans Schiffers heeft de jaarlijkse Marconi Oeuvre Award gewonnen. De radio-dj werd dinsdagochtend live verrast in zijn eigen programma Arbeidsvitaminen. De jury noemt Schiffers een van de vertrouwdste stemmen op de Nederlandse radio. "Hij bewijst al veertig jaar dat je op het hoogste niveau radio kunt maken door de luisteraar volstrekt serieus te nemen en de muziek op een voetstuk te plaatsen."

De Toneelgroep van het Streekmuseum Goeree-Overflakkee is uitgeroepen tot winnaar van de Erfgoedvrijwilligersprijs 2025. Tijdens een feestelijke ceremonie in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag overhandigde minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Gouke Moes een cheque van 10.000 euro aan het winnende vrijwilligersteam. De vrijwilligersteams van Stichting Heerlijkheid Vijfheerenlanden en Industrieel Smalspoor Museum waren de runners-up, en ontvingen een cheque van 5.000 euro.

De Erfgoedvrijwilligersprijs is ingesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en onderstreept het onmisbare werk van vrijwilligers in de erfgoedsector.

Na recente vormen van censuur en politieke inmenging in Servische culturele instellingen, vragen kunstenaars en culturele werkers in een internationale open brief aandacht voor het belang van artistieke vrijheid, onafhankelijke instellingen en een kritische culturele stem. De brief met de naam ‘Defend Not Defund Art’ werd opgesteld in België, met als initiatiefnemers de in Servië geboren theatermaakster en performer Sanja Mitrović, kunstenaar en onderzoeker Dragana Radanović en de audiovisueel kunstenaars Miloš Sitarica en Petar Veljačić. 

Volgens hen neemt de politieke inmenging in Servië inmiddels ‘alarmerende proporties’ aan. ‘In de praktijk wordt politieke expressie beknot’, schrijven ze. ‘Het is een zorgwekkende ontwikkeling waarbij censuur wordt verpakt als administratieve maatregel, met grote gevolgen voor artistieke en culturele vrijheid.’ Daarbij zien ze de situatie in Servië niet als een alleenstaand geval. ‘Het past in een bredere Europese trend waarin administratieve druk en politieke beïnvloeding worden ingezet om kritische artistieke stemmen te onderdrukken. Overal in Europa staan culturele instellingen onder druk door besparingen, stopzetting van subsidies en ideologische controle. De situatie in Servië kan gezien worden als een waarschuwingssignaal voor heel het continent.’ Daarom roepen ze Europese journalisten, beleidsmakers en culturele organisaties op om alert te blijven en samen te werken aan de verdediging van artistieke vrijheid.

Het International Film Festival Rotterdam lanceert Lightroom, een nieuw platform voor immersieve storytelling dat alle XR-, VR- en interactieve projecten samenbrengt die voorheen te zien waren op CineMart en Darkroom. Ook zijn de werken bekendgemaakt die dit jaar onderdeel zijn van het Art Directions-programma.

Voor Lightroom worden immersieve werken samengebracht in een speciaal symposium, waar makers, curatoren, technologen en partners elkaar kunnen ontmoeten. Het nieuwe programma is bedoeld als brug tussen IFFR Pro en Art Directions. Art Directions is het IFFR-programma dat film toont buiten de traditionele zaalsetting door middel van immersieve media, performances, installaties en tentoonstellingen. Het borduurt voort op Exploding Cinema dat in 1996 voor het eerst werd georganiseerd en een heuse revolutie betekende in filmfestivalland.

De overtreffende trap van welkom zijn, is ergens thuis horen. Niet een stoel aan de tafel bijschuiven, maar samen een nieuwe tafel bouwen. Het is de metafoor die Noor Sloterdijk gebruikt als ze praat over het creëren van gelijkwaardigheid in de culturele sector, over hoe je gemeenschappen uit je omgeving die nu geen onderdeel uitmaken van je organisatie, daadwerkelijk betrekt. Een gedachte die raakt aan de kern van waar het bij diversiteit en inclusie daadwerkelijk om draait.

Sloterdijk is specialist Diversiteit & Inclusie bij LKCA, penvoerder van de Code D&I. Samen met haar collega Sakina Saouti, communicatieadviseur bij LKCA, helpt zij de museumsector bij het implementeren van de gedragscode. En dat vraagt om tijd en toewijding. Want ondanks dat het grootste deel van de musea de Code omarmt (uit de meest recente Museumcijfers blijkt dat 80% van de musea aangeeft de code te gebruiken), is de stap van theorie naar praktijk geen vanzelfsprekendheid. “Musea hebben de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet”, begint Saouti. “Nu is het belangrijk om de code niet langer alleen projectmatig toe te passen, maar onderdeel te maken van de missie en visie van de organisatie.” Die omslag vraagt om een cultuurverandering die door alle lagen van de instelling heen moet sijpelen. “Je moet diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid echt in je visie en missie integreren”, benadrukt Sloterdijk. “Want die zijn de toetssteen voor alles wat je doet. Als je het tot de kern van je organisatie maakt, wordt het niet iets waar je je telkens voor moet verantwoorden, maar onderdeel van de dagelijkse gang van zaken.”

De Faculteit ITC van de Universiteit Twente in Enschede is onderscheiden met de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025. Vrijdag ontving Civic Architects de prijs en het bijbehorend geldbedrag van 50.000 euro uit handen van Ed Nijpels, voorzitter van de ir. Abe Bonnema Stichting. Volgens de jury is het onderkomen van de faculteit International Institute for Geo Information Sciences een prestatie van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, die toekomstige generaties inspireert en tot voorbeeld strekt.

De Raad van Europa heeft de tekst aangenomen van het verdrag over onafhankelijke coproducties van series voor televisie en streamingplatforms.
Dit is een belangrijke stap voor de Europese audiovisuele sector, die de culturele samenwerking versterkt en onafhankelijke producties ondersteunt.

Het nieuwe verdrag speelt in op de snelle groei van series in het wereldwijde audiovisuele aanbod. Het introduceert coproductieregels, die voorheen alleen voor films bestonden, die aansluiten bij de realiteit van het vertellen van verhalen in serievorm. Door de procedures te stroomlijnen en de verplichtingen te verduidelijken, maakt de overeenkomst het voor onafhankelijke producenten uit verschillende landen gemakkelijker om samen te werken.

De leesvaardigheid van Nederlandse jongeren staat onder druk. Wat doen scholen om het leesklimaat in het voortgezet onderwijs te versterken? Nieuw onderzoek van Stichting Lezen laat zien dat scholen het belang van lezen breed onderschrijven, maar dat structurele randvoorwaarden achterblijven. Zo geeft een op de vijf schoolleiders aan onvoldoende budget en taakuren te hebben voor leesbevordering. Ruim een derde van de docenten Nederlands zegt dat leesonderwijs enkel binnen hun eigen vak blijft. Extra inspanningen zijn nodig om de teruglopende leesvaardigheid en -motivatie onder jongeren te keren. Dat blijkt uit onderzoek van Stichting Lezen onder docenten Nederlands en schoolleiders, uitgevoerd in samenwerking met DUO-Onderwijs.

De wereldwijde auteursrechtencollecties zijn in 2024 met 7,6% gestegen naar €13,97 miljard, waarmee de sector voor het eerst boven de grens van €5 miljard aan digitale inkomsten uitkomt. Dat blijkt uit het Global Collections Report 2025 van CISAC, de internationale koepel van auteursrechtenorganisaties. De groei is met name toe te schrijven aan streaming en het herstel van live-evenementen, maar CISAC waarschuwt voor toenemende complexiteit in het digitale domein en de impact van generatieve AI op toekomstige verdienmodellen.

Het rapport wijdt een aparte sectie aan generatieve AI. CISAC benadrukt dat AI-bedrijven “structureel gebruikmaken van beschermd werk” terwijl passende regelgeving ontbreekt. De organisatie ziet risico’s in zowel marktontwrichting (vervangende creatie) als in data-matching, waar synthetische output het identificeren van origineel werk kan bemoeilijken. CISAC roept beleidsmakers op tot “bindende transparantie- en compensatieregels” voor het gebruik van trainingsdata. 

Waar zijn de meeste inwoners lid van de bibliotheek?  In den lande is 20,7% van alle inwoners lid. Zo'n één op de vijf dus. Maar in de top-15 die we hier zien, laat zien dat het een heel stuk hoger kan zijn. Bij de koploper is het zelfs één op de drie. Vijf jaar lang - ja, vijf jaar lang - voerde Zwolle en later Zwolle met Kampen samen de lijst aan. Dit jaar worden zij ingehaald door de Boekenberg uit Spijkenisse en de Bieb voor de Zaanstreek. De sector als geheel stijgt ook, van 19,7% naar 20,7%. 

De Boekenberg was ooit de eerste bibliotheek die het gratis lidmaatschap verhoogde tot 30 jaar. En daar heeft deze sprong natuurlijk alles mee te maken. Ook de Bieb voor de Zaanstreek maakte zo'n sprong. Vorig jaar nog net buiten de top-15. En wie heel goed naar hun abonnementen kijkt, ziet zelfs dat ze misschien zelfs wel iets eerder dan Rotterdam het gratis lidmaatschap voor iedereen hadden. Zwolle verliest de koppositie dus aan bibliotheken die hun gratis lidmaatschap hebben verruimd. 

Cultuurbeleid staat vrijwel nooit echt hoog op de verkiezingsagenda. Toch is voor bijna 90 procent van de gemeenten die deelnamen aan de Monitor cultuurbeoefening op school en/of in de vrije tijd een beleidsthema. Met verschillende doelen: bijna negentig procent van de gemeenten wil inwoners met verschillende kunstvormen in aanraking brengen. Eenzelfde percentage wil leerlingen enthousiasmeren voor cultuurdeelname buiten schooltijd. En ruim zeventig procent wil een divers en toegankelijk cultureel aanbod realiseren. Gemeenten zien cultuureducatie en amateurkunst daarnaast als een belangrijk vehikel om maatschappelijke doelstellingen te behalen, zoals het bevorderen van sociale cohesie en het hebben van een gezond en actief leven.

Een veelvoud aan gemeentelijke taken, ambities en investeringen dus, maar alles bij elkaar opgeteld nemen de feitelijke investeringen af, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Gemeenten hebben weinig financiële ruimte. 

De macht in de luxemode verschuift langzaam naar China. Niet alleen omdat Chinese consumenten veel te besteden hebben, maar ook omdat Chinese ontwerpers steeds meer hun stempel drukken op het modebeeld. Luxemerken hebben hun zinnen gezet op de Aziatische consument, en dan met name de rap groeiende Chinese middenklasse. 40 procent van de luxetassen en -kleren wordt namelijk aan welvarende Chinezen verkocht. 

Shanghai is uitgegroeid tot een internationale modestad die wordt vergeleken met Parijs. Ontwerpers combineren moderne technologie zoals AI met traditionele Chinese stijlen, waaronder invloeden uit het oude keizerrijk. Deze mix van innovatie en erfgoed trekt veel aandacht van internationale merken en consumenten. De stad investeert in mode-evenementen en creatieve industrieën om haar positie als trendsetter te versterken.

Stichting Cultuurplaats en VIPvoorElkaar zijn begonnen met het project Kunst door de Brievenbus in de wijk Vijf Eiken in Rijen. Bewoners ontvangen om de twee weken een creatieve opdracht per post. Het project is een samenwerking tussen Cultuurplaats en VIPvoorElkaar, met steun van het Bergmansfonds. Het idee komt van Amphion Cultuurbedrijf en wordt nu als pilot uitgevoerd in een deel van de wijk Vijf Eiken. Het doel is om het project later uit te breiden naar andere wijken in de gemeente Gilze en Rijen.

Bewoners krijgen elke twee weken een kaart met een kunstzinnige opdracht.Het project heeft als doel om mensen te verbinden en te inspireren. Deelnemers ervaren ontspanning en plezier tijdens het maken van de opdrachten, aldus de organisatie. Naast creatieve opdrachten ontstaan door het project ook nieuwe sociale contacten, zoals wandelclubjes en telefooncirkels.

Een culturele topvoorziening moet het worden voor de regio, de nieuwe vestiging van het Rijksmuseum in Eindhoven. Over zes tot acht jaar moet het museum de deuren openen, in het park vlakbij de TU/e. Studio040 peilde de stemming onder inwoners. "Dit is echt de moeite waard." “Eindelijk iets onder de rivieren”, vertelt een man met grijs haar. 

Met de nieuwe vestiging wil het Rijksmuseum haar grote collectie beter onder de aandacht brengen. Tegelijkertijd had het groeiende Eindhoven al langer de wens om een nieuwe culturele voorziening met internationale allure te realiseren. Het nieuwe museum gaat zich vooral richten op het ‘maakproces’ van kunst.