Trends & Ontwikkelingen

Voor cultuurprofessionals is het opbouwen van een sterke band met je publiek van groot belang. Het gebruik van e-mailmarketing is hiervoor een goede aanpak, omdat het mensen betrokken houdt. Met de juiste copywriting strategieën kan e-mailmarketing een krachtig middel zijn om verhalen te vertellen en betrokkenheid te creëren. Copywriting voor e-mailmarketing lijkt misschien intuïtief. Het proces vereist echter een solide structuur en essentiële elementen om op te letten. Met het stappenplan van Cultuur Marketing vol praktische tips haal je er het maximale uit.

De stijgende ticketprijzen bij grote attractieparken en dierentuinen zorgen voor een verschuiving in de vrijetijdsmarkt. Kleine, regionale dagattracties zoals het Friese Duinen Zathe en het Drentse Drouwenerzand winnen terrein vanwege de lage toegangsprijzen. De grote namen in attractieland zoals de Efteling en Beekse Bergen behouden echter hun aantrekkingskracht. 

Opvallend is dat het museumbezoek steeds minder als een goedkoop uitje wordt gezien, ondanks het succes van de Museumkaart. “Musea kunnen flink terrein winnen in de vrijetijdsmarkt als ze hun gratis toegang voor Museumkaarthouders sterker gaan communiceren." Dit blijkt uit het Dagattracties Merkenonderzoek 2025 van Hendrik Beerda Brand Consultancy.

Steeds vaker draait de discussie bij culturele instellingen om impact: het effect dat theaterbezoek heeft op bijvoorbeeld welzijn en kwaliteit van leven. Maar hoe maak je de impact van een bezoek aan een culturele instelling zichtbaar? Veel theaters maken gebruik van een compacte vragenlijst die kort na afloop van de voorstelling wordt verstuurd. Terwijl impact juist betrekking heeft op het effect van de beleving, en dus feitelijk een aantal maanden later zou moeten worden bevraagd. 

Toch is het logisch om om gebruik te maken van een compacte vragenlijst: enerzijds omdat het past binnen de bestaande werkwijze en anderzijds omdat het voor bezoekers vreemd kan overkomen om bijvoorbeeld drie maanden na een bepaalde voorstelling de vraag te krijgen wat het effect is geweest van deze specifieke voorstelling. Breda University of Applied Sciences (BUas) heeft in samenwerking met Chassé Theater en Parkstad Limburg Theaters (PLT) onderzocht welke vraag kan een theater stellen aan bezoekers die een betrouwbare indicatie geeft van de impact van hun bezoek. Het resultaat: twee impactvragen klaar voor gebruik. 

Het bijna zes eeuwen oude stadhuis van Vianen, een van de meest beeldbepalende monumenten van de binnenstad, krijgt een nieuwe bestemming. Waar inwoners nu nog terechtkunnen voor paspoorten en rijbewijzen, verrijst de komende jaren een cultureel knooppunt met een museum, bibliotheek, horeca en maatschappelijke ontmoetingsplekken. De Gemeente Vijfheerenlanden trekt € 7 mln uit om het rijksmonument uit 1450 te transformeren. Sinds de gemeentelijke herindeling was het monumentale stadhuis feitelijk overbodig geworden als overheidsgebouw

Podium Bloos, Stichting KOP en Talent Empowerment lanceren samen FOMO Café: een nieuw programma waarin jonge makers uit verschillende disciplines elkaar ontmoeten, inspireren en uitdagen. Op 27 november vindt de allereerste editie plaats, aansluitend op de thematiek van het TURF festival: kunst & technologie. Met FOMO Café zetten de drie organisaties een gezamenlijke stap om de creatieve sector in Breda te versterken. Het initiatief richt zich op kunstenaars, theatermakers, musici, performers en iedereen die nieuwsgierig is naar vernieuwende kunstvormen. 

Ruim twintig Limburgse culturele instellingen slaan de handen ineen om inwoners te informeren over schenken en nalaten aan cultuur. In de Maaspoort in Venlo werd op 26 november het platform Mijn Culturele Nalatenschap gelanceerd. De betrokkenheid onder publiek is groot, maar de zichtbaarheid van mogelijkheden om te schenken of na te laten blijft achter, concluderen de culturele instellingen. Hun individuele aanpak zorgde voor versnippering. Daarom bundelen ze nu de krachten. 'Met één helder platform, één verhaal en één gezamenlijk doel.'

De Nederlandse museumsector wordt traditioneel gekenmerkt door een sterke publieke infrastructuur met steun van rijk, provincies en gemeenten. Tegelijkertijd ontstaat vanaf de jaren negentig een opvallende parallelle ontwikkeling: de opkomst van particuliere musea, opgericht door verzamelaars, ondernemers of stichtingen. Hierdoor zijn particuliere musea al lang geen randverschijnsel meer. Ze groeien uit tot sterke merken die net zo goed concurreren met festivals, pretparken en andere vrijetijdsaanbieders. Maar hoe balanceren ze tussen veilige publiekskunst en radicaal experiment? Peter de Boer onderzoekt deze tweedeling. 

Voor elke inwoner of organisatie – groot of klein - met een kunstzinnig of cultureel idee die niet weet hoe hij of zij dat financieel van de grond moet krijgen en samenwerking zoekt, organiseren MAAK Veenendaal en ZIMIHC Connect op zaterdag 29 november in Spectrum het Fondsenfestival. Cultuurmakelaar Nicoline Pouwer: ,,Wellicht hebben we niet alle makers en creatieve talenten in beeld. Dit is het moment. Laat je zien.”

De financiële problemen in het Amsterdamse Eye Filmmuseum zijn zo groot, dat er op korte termijn forse bezuinigingen nodig zijn om te voorkomen dat rekeningen niet meer betaald kunnen worden. Dat meldt Het Parool. Op maandag 1 december voert Van der Haak individuele gesprekken met alle werknemers, dan krijgen ze te horen wie er wel en niet voor het museum kan blijven werken. Op maandag 24 november publiceerde vakbond FNV op haar website een concept sociaal plan voor alle medewerkers. Om hoeveel werknemers het precies gaat wil Van der Haak nog niet melden, laat ze weten in een reactie aan NRC. 

De financiële nood van het museum zou mede te wijten zijn aan het verlies dat afgelopen jaren werd geboekt op het Eye Bar en Restaurant. Van der Haak:  „De financiële situatie is ontstaan door een samenloop van structurele en incidentele factoren. Sinds 2018 zijn de activiteiten van Eye gegroeid en de kosten gestegen. De bezoekcijfers zijn altijd stabiel gebleven, maar de totale inkomsten van Eye zijn niet evenredig meegestegen. Lange tijd konden we tekorten opvangen uit de eigen reserve, maar dat is op lange termijn uiteraard niet duurzaam."

Het rijtje radio- en tv-programma’s dat gaat verdwijnen, zorgt voor een cultuurschok. Het zijn namelijk vooral de culturele programma’s die worden geschrapt, en juist dat zijn programma’s die niet te vinden zijn op de commerciële zenders. De NPO was altijd een groot en belangrijk podium voor cultuur, met name voor orkesten, solisten en theatermakers. Die rol verschraalt aanzienlijk door de bezuinigingen. 

Close Up met documentaires over architectuur, fotografie, mode en design, Nu te zien dat fungeerde als etalage voor musea, Man en Kunst dat kunstwerken toegankelijk maakte voor een breed publiek, Opium op Oerol dat dagelijks verslag doet van het Oerol-festival op Terschelling, de wekelijkse live-registratie van klassieke concerten in Het Zondagochtend Concert en Het Nieuwjaarsconcert; al die programma’s verdwijnen. Juist dit soort programma’s zijn niet te vinden bij de commerciële omroepen.

Onderzoek van DutchCulture laat zien dat internationale culturele samenwerkingen niet alleen maatschappelijk, artistiek en diplomatiek van grote waarde zijn, maar ook economisch lonen. Hoopvol, maar de subsidie van DutchCulture werd met 44 procent gekort. Per januari heeft directeur Kirsten van den Hul zichzelf wegbezuinigd

In een vleugel van het Amsterdamse H’ART Museum delen vanaf begin vier internationale culturele organisaties faciliteiten en organiseren ze samen evenementen in een gedeelde ruimte. Tijdens de feestelijke opening zal Van der Hul geen directeur meer zijn van DutchCulture. Haar organisatie deed onderzoek naar de opbrengsten van internationale culturele samenwerking. Deze zijn economisch belangrijk zijn voor Nederland. Toch heeft de politiek bezuinigd op internationale samenwerkingen. Om de bezuiniging van zo’n 8 ton nu al op te kunnen vangen, moet DutchCulture flink bezuinigen – ook op personeel. Het MT gaat van 5 naar 3 personen.

Met zijn licht venijnige, ironische cabaret heeft Hidde van Gestel vrijdagavond zowel de jury als het publiek van de Stadsschouwburg Groningen overtuigd van zijn talent. Na een sterke finale ging hij naar huis met de jury-, persoonlijkheids- en publieksprijs van de 39e editie van het Groninger Studenten Cabaret Festival. Volgens de jury creëert Van Gestel ‘een prettig soort ongemak’.

Duurzaamheid staat definitief op de agenda in de cultuur- en evenementensector. Met zo’n 75 miljoen bezoekers per jaar produceert deze sector veel afval. VANG Buitenshuis helpt de sector bij het opzetten en implementeren van een circulaire bedrijfsvoering en heeft o.a. een overzicht gemaakt van best practices in de cultuursector.

Internationaal Theater Amsterdam, dat zich committeerde aan het Theatre Green Book en als NAPK-lid deelneemt aan de Werkgroep Duurzaam Produceren van de NAPK, is als best practice opgenomen in deze recent uitgekomen gids met 12 voorbeelden uit verschillende deelsectoren. Deze organisaties laten zien hoe duurzaamheid als onderdeel van de dagelijkse praktijk wordt ingezet. Hoe je met beperkte middelen tóch impact maakt, dat samenwerking de sleutel is en dat duurzaamheid geen bijzaak hoeft te zijn, maar een krachtig onderdeel van je organisatie.

De gemeenteraad van Tiel heeft ingestemd met een verhoging van het cultuurbudget met 90.000 euro per jaar vanaf 2027. Het besluit volgt op een wijzigingsvoorstel tijdens de behandeling van de Cultuurnota Tiel 2025-2027. De extra middelen moeten zorgen voor meer ruimte voor culturele activiteiten, met name voor en door jongeren. Tijdens eerdere participatietrajecten bleek dat vooral jongeren moeite hebben om passende culturele activiteiten en plekken te vinden. 

Je kent het vast: “We zouden graag een logo, schilderij, ontwerp of fotoserie laten maken, maar we hebben helaas geen budget.” Gastschrijver voor de Creatieve Coalitie en fotograaf Wilmar Dik is sinds 2008 beroepsfotograaf en werkt vanuit Den Haag. En nee, hij werkt zelden gratis. Omdat zijn werk waarde heeft die overeenkomt met mijn tarief. De vraag om je vakkennis, tijd en apparatuur gratis in te zetten komt vaak voorbij in creatieve sectoren. Wilmar deelt praktische tips voor fotografen en andere makers die regelmatig worden gevraagd om gratis te werken.

Cultuur is een essentiële democratische kracht. Partijen die onze democratie willen versterken, doen er daarom goed aan de rol en positie van cultuur te versterken en niet (zoals het afgelopen kabinet deed) te negeren of te verkleinen. Terecht stelt de Raad voor Cultuur dat de samenleving gebaat is bij een financieel stabiele en weerbare cultuursector, omdat hiermee de waarde van cultuur voor iedereen in ons land versterkt kan worden.

Beeldende kunst, literatuur, muziek, theater, cabaret, film, media, ontwerp en erfgoed vormen niet het vermakelijke decor van de rechtsstaat, maar zijn noodzakelijke voorwaarden om haar te laten functioneren. Net zoals wetenschap dat is. Zonder de verbeeldingskracht van deze cultuuruitingen verdort de publieke ruimte, verengt het debat en verliest de democratie. Kortom, wie culturele rechten schendt, tast het hart van de democratie aan. En andersom: wie de democratie wil beschermen, zet zich in om de wettelijke en financiële waarborgen voor een bloeiende cultuur te versterken. 

Podium Bloos, Stichting KOP en Talent Empowerment starten samen FOMO Café in Breda. Dit is een nieuwe ontmoetingsplek voor jong creatief talent. De eerste editie van FOMO Café vindt donderdag 27 november plaats bij Podium Bloos. Het programma sluit aan op het TURF festival met het thema kunst en technologie. Jonge makers uit verschillende disciplines ontmoeten elkaar hier, delen ideeën en laten zich inspireren.

Het is niet meer tegen te houden: op alle streamingplatforms is AI-muziek te horen. De eerste AI-hits staan in de hitlijsten en sommige synthetische artiesten zijn al sterren. Het is snel gegaan met AI-muziek, zowel wat betreft de aanwezigheid op bijvoorbeeld TikTok, YouTube en Spotify, als met de kwaliteit van de liedjes. De bekendste AI-programma’s om muziek mee te maken zijn Suno en Udio. 

De meeste grote streamingdiensten hanteren eenzelfde beleid: muziek gemaakt door AI is welkom, zolang die geen aantoonbare inbreuk maakt op iemands rechten. Oftewel: als die muziek maar niet te veel lijkt op die van een bestaande artiest. In de nabije toekomst zal het hier steeds vaker over gaan: wanneer is een AI-liedje een schending van het auteursrecht en wanneer niet? Volgens Michiel Laan, commercieel directeur van de auteursrechtenorganisatie BumaStemra, tevens voorzitter van de ‘Taskforce AI’, is het onderwerp ‘AI en muziek’ bij zijn club het gesprek van de dag.

 De NPO moet in 2027 160 miljoen euro bezuinigen en stelt ‘niet te ontkomen aan ingrijpende besparingen’. De NPO kondigde in september al aan te schrappen in aanbodkanalen en de eigen organisatie, waarbij tachtig arbeidsplaatsen verdwijnen.

Theater De Maagd biedt nu voorstellingen aan met professionele tolken voor bezoekers met een auditieve of visuele beperking. Zo kunnen meer mensen genieten van live theater. Bijeen aantal voorstellingen is een NGT-gebarentolk of een blindentolk aanwezig. Deze initiatieven zijn mogelijk gemaakt door het Meeussen Fonds, dat zich inzet voor toegankelijke cultuur.

Herman Tibosch stopt op 1 maart als directeur van Museum Jan Cunen in Oss. Hij kijkt terug op zes jaren waarin het museum sterk is gegroeid. Het museum meldt dat in de afgelopen zes jaar het museum een nieuw gezicht heeft gekregen: een eigenzinnig en innovatief publieksmuseum. Bestuursvoorzitter Jos van Hest zegt dat Tibosch het museum naar een hoger niveau heeft gebracht en dat er een geweldige samenwerking is. Het bestuur gaat binnenkort een opvolger zoeken.

Cultuurbeleving levert een belangrijke bijdrage aan de brede welvaart in onze samenleving. Niet alleen bevordert deelname aan kunst en cultuur de mentale en fysieke gezondheid van individuen, ook draagt het bij aan zingeving, persoonlijke ontwikkeling en een gevoel van verbondenheid. Hoe tevreden zijn Groningers en Drenten met het culturele aanbod en sportmogelijkheden in hun omgeving? En wat missen ze wat ze missen binnen het culturele aanbod?

Bijna de helft van de Groningers en Drenten is tevreden over het culturele aanbod in hun omgeving. Meer informatie over de cultuurbeleving in beide provincies staat in twee feitenbladen Cultuurbeleving, met cijfers van het Groninger Panel en het Drents Panel.

De Zweedse danseres en choreograaf Charlotta Öfverholm heeft een krachtig antwoord gevonden op de ogenschijnlijk onneembare horde van het ouder worden met alle gevolgen vandien, zowel maatschappelijk als in de danswereld. „Leeftijdsdiscriminatie”, noemt ze dat. Daarom begon ze tien jaar geleden met Age on Stage voor dansers boven de veertig. Zij is nu gastchoreograaf bij de Reisopera in Enschede.

De respons op Age on Stage is groot, in tal van Europese landen maakt het onderdeel uit van het project dat Dance on Pass on Dream on heet. Het is Öfverholms overtuiging dat alle soorten lichamen op het toneel een plaats verdienen. In haar eigen woorden: „Ik vecht ervoor dansers op rijpere leeftijd een podium te bieden. Zij beschikken over een rijkdom aan ervaring die je moet koesteren.” Bij de producties van Age on Stage is iedereen welkom, ook als je geen professionele danser bent of weinig of geen theaterervaring hebt. Öfverholm ontwikkelde een methode waarin levensverhalen van de deelnemers het uitgangspunt vormen.

De Muziekkapel Koningin Elisabeth in België gaat uitbreiden. Het naastgelegen Domein d’Argenteuil wordt aan de kapel ter beschikking gesteld. De Muziekkapel krijgt daarmee de mogelijkheid twee keer zoveel studenten onder te brengen. Er kunnen ook meer masterclasses en cursussen worden gegeven. En er komt ruimte om componisten en kunstenaars uit andere disciplines uit te nodigen. Ook de deuren naar wetenschappelijk onderzoek kunnen worden geopend.

De Muziekkapel Koningin Elisabeth is een internationaal centrum waar de nieuwe generatie getalenteerde musici één van de beste muziekopleidingen ter wereld kunnen volgen. Het doel is de studenten ver weg van de drukte van de stad te laten studeren. Een combinatie van intensieve studie en innerlijke rust. 

De viering van de Surinaamse onafhankelijkheid op 25 november levert dit jaar meerdere exposities van Surinaamse kunstenaars op. Museum Beelden aan Zee heeft een solotentoonstelling van kunstenaar Erwin de Vries, bekend van het Nationaal Slavernijmonument in het Amsterdamse Oosterpark. In Museum Cobra tonen 25 Surinaamse kunstenaars recent werk, en in slot Zeist is een selectie te zien uit de verzameling Surinaamse en Caraïbische kunst van Michiel van Kempen, emeritus hoogleraar Caraïbische taal en letterkunde. Het werk, waarin velen reflecteren op de eigen herkomst, is in opkomst.

De Nieuwe Veste in Breda heeft de afgelopen jaren een sterke groei doorgemaakt: gemiddeld 2000 bezoekers per dag maken gebruik van de bibliotheken, activiteiten, lessen en cursussen. Nu moet de organisatie maatregelen nemen om niet kopje onder te gaan. „Ons succes levert extra kosten op”, stelt directeur Hilda Vliegenthart van de cultuurtempel van Breda. Om Nieuwe Veste ‘toekomstbestendig’ te maken zijn maatregelen nodig. Dat is ‘nooit fijn’, weet directeur Hilda Vliegenthart. 

Tijdens een speciale bijeenkomst heeft ze haar medewerkers op de hoogte gebracht van wat hen, maar ook de gebruikers van het cultureel centrum boven het hoofd hangt. Om het hoofd boven water te houden wordt nagedacht over het ‘aanpassen’ van lestarieven en de abonnementen voor de bibliotheek. Verder wordt het cursusaanbod ‘onder de loep genomen’ en krimpt het personeelsbestand.

Producers en dj’s gaven aan dat ze behoefte hadden aan extra handvatten om als muzikant succesvol te zijn. Popei zette daarom, samen met vier Eindhovense muziekscholen (Spin-it DJ Academy, DJ Lab, Eindhoven DJ University en Music Production Lab), een avond op waarop muzikanten in contact kunnen komen met andere muzikale visies en ideeën. 

Out of the Attic wil een plek zijn voor dj’s en producers waar zij aan het grotere publiek kunnen laten horen waartoe ze in staat zijn. En ook aan de organisatoren die in de zaal zitten, aldus Bart van Oeffelen van Popei. 

Aan de noordoever van de Maas in Rotterdam, waar ooit de arbeiders de veerboot namen richting het terrein van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij, staat een historisch huisje, uit 1917: Het Veerhuis. Het pandje, net buiten het centrum van Rotterdam, leek lang rijp te zijn voor de sloop, maar heeft sinds kort een nieuw leven gekregen als ‘schrijvershuis’.

Het huis, ondersteund door Stichting Droom en Daad, biedt Rotterdamse schrijvers een plek om te werken, elkaar te ontmoeten en inspiratie op te doen. Als gevolg van digitalisering dreigt de ruimte daarvoor te verdwijnen, vreest directeur Carlijn Sonneveldt. Plekken zoals het Veerhuis kunnen daarop een antwoord zijn, denkt zij. ‘In de huidige digitale tijd is de creativiteit die schrijven vergt van groot belang voor ons brein,’ vindt ze.

Voor zijn boek De 82 componisten die je moet kennen dook recensent klassieke muziek Merlijn Kerkhof in de oeuvres van de bekende en minder bekende componisten. Veel geëngageerde musici en activisten vinden dat de canon diverser en vrouwelijker moet. Merlijn Kerkhof concludeert anders: die canon is eigenlijk best oké.

Er mag volgens hem wel iets veranderen aan die canon. Wat Kerkhof betreft mag de poort open voor die zeer goede componisten die niet in de traditie werkten van nootjes schrijven op papier. Dit voorstel tot uitbreiding van de klassieke canon heeft nog een vrolijk stemmend effect. Het gros van de belangrijkste genres van de westerse muziek uit de 20ste eeuw komt uit zwarte gemeenschappen. De klassieke canon nieuwe stijl zal er een stuk inclusiever van worden.

Een bende van 35 Bulgaarse kunstdieven is donderdag gearresteerd bij een gezamenlijke politieactie van zeven Europese landen. De groep wordt verdacht van het stelen en vervoeren van duizenden kunstwerken door heel Europa. De aangetroffen goederen zijn ongeveer 100 miljoen euro waard.

De eerder in juni 2025 aangekondigde aanpassingen aan de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) worden in 2026 daadwerkelijk doorgevoerd. Dat meldt demissionair minister Gouke Moes (OCW). Met de wijzigingen komt er vanaf volgend jaar structureel €103 miljoen beschikbaar voor de instandhouding van rijksmonumenten

Met Erfgoedonderzoek in stroomversnelling. Nationale Onderzoeksagenda 2026–2030 wordt voor het eerst een landelijke onderzoeksagenda voor erfgoed gepresenteerd. De agenda geeft richting aan de belangrijkste en meest urgente thema’s waarop erfgoedonderzoek in de komende jaren, zowel in Europees Nederland als in Caribisch Nederland – zou moeten worden ingezet. 

De agenda wil richting geven aan wetenschappelijk en maatschappelijk relevant erfgoedonderzoek. Ze biedt inzicht in de uitdagingen binnen het veld en formuleert onderzoeksvragen die aansluiten op actuele maatschappelijke transities.