Trends & Ontwikkelingen

Breda University of Applied Sciences heeft opnieuw een toppositie heeft behaald in de GAMEducation Global Ranking. In de onlangs verschenen editie van 2025 staat BUAS wereldwijd op de 3e plaats en op de 2e plaats in Europa als een van de beste gameopleidingen. Deze erkenning weerspiegelt de kracht en kwaliteit van de game programma's. 

Eerst kwamen de bezuinigingen, en nu dreigt het kabinet ook nog het aantal internationale studenten te beperken. BUas-bestuurder Jorrit Snijder luidt de noodklok: „Nergens in Europa snappen ze wat hier gebeurt.” Snijder vreest het wetsvoorstel Internationalisering in Balans, waar de Tweede Kamer binnenkort over debatteert. Daarmee wil dit kabinet het aantal studies in het Engels en internationale studenten sterk verminderen. BUas heeft als een van de weinige hogescholen in Nederland ongeveer 30 procent buitenlandse studenten.

"Dit beleid is echt slecht voor de stad. Als het aantal buitenlandse studenten wordt gedecimeerd, dan kunnen onze bedrijven geen mensen meer vinden. Hier in de regio zit Cosun, hier zit CM. We hebben Breda, dat een stad van creatieve industrie wil worden. Iedereen hier staat te springen om internationaal talent. En de mensen die hier afstuderen, kunnen hier ook aan de slag.”

Op 13 mei 2025 werd de vijfde Kazerne Design Award uitgereikt: een aanmoedigingsprijs voor recente alumni van Design Academy Eindhoven. De jury honoreert de gelukkige winnaar met eeuwige roem, een expositie van het genomineerde werk en maar liefst 5.000 euro om te starten. Met dank aan Rotary Club Eindhoven-Soeterbeek.

Steeds meer culturele organisaties houden zich bezig met de ethische vraagstukken rondom sociale media. Hoe verantwoord is het nog om op de platformen van de Big Tech bedrijven actief te blijven? Mocht jouw organisatie overwegen om X te verlaten, maar weet je nog niet precies hoe? Cultuur Marketing geeft een handleiding. 

Het CBS publiceert een tabel met informatie over de deelname aan sociale activiteiten en maatschappelijke participatie van personen van 15 jaar en ouder. Bij sociale activiteiten gaat het om contacten met familie, vrienden en buren en om informele hulp die mensen aan anderen geven. Bij maatschappelijke participatie gaat het om participatie in organisaties, zoals lidmaatschappen van verenigingen, verenigingsdeelname en vrijwilligerswerk. Hieronder valt het lidmaatschap van een culturele of hobbyvereniging en vrijwiliigerswerk voor kunst en cultuur. 

Tussen 2012 en 2024 is het lidmaatschap van een culturele verenging gedaald van 7,2% naar 5,5% van de bevolking. Het vrijwilligerswerk voor een culturele vereniging stijgt weer, na een daling tijdens de coronaperiode.

Ben je een zelfstandige kunstenaar, creatieve maker, culturele ondernemer of zakelijk verantwoordelijke? En ben je op zoek naar nog meer nuttige (online) loketten voor jouw beroepspraktijk of onderneming? Cultuur + Ondernemen geeft een overzicht. 

Culture Action Europe schrijft in een biref van mening te zijn dat de volgende langetermijnbegroting van de EU een zelfstandige financieringsstroom voor cultuur moet behouden, namelijk het programma Creatief Europa. De oproep van Culture Action Europe voor een aparte begrotingslijn voor cultuur in het volgende Multiannual Financial Framework wordt al gesteund door meer dan 580 vertegenwoordigers uit de culturele sector in heel Europa in de campagne 'Ask, Pay, Trust the Artist', en dit aantal blijft elke dag groeien. Creative Europe is het enige programma van de EU dat zich uitsluitend richt op de culturele en creatieve sector. 

Cultuur geeft burgers een gevoel van gemeenschap en integratie. Volgens een nieuwe Eurobarometer-enquête van de Europese Commissie zijn burgers groot voorstander van culturele uitwisseling, artistieke vrijheid en eerlijke arbeidsomstandigheden voor kunstenaars. Ze pleiten ook voor een sterkere rol van de EU bij de bescherming van erfgoed en het opvangen van de impact van nieuwe technologieën. 87% van de respondenten is het ermee eens dat cultuur en culturele uitwisseling een belangrijke plek zouden moeten innemen in de EU, zodat inwoners zich meer Europees voelen. 

De resultaten van de speciale Eurobarometer zullen helpen bij de voorbereiding van het Cultuurkompas voor Europa, het komende strategische kader van de Commissie voor het cultuurbeleid van de EU, dat nog in 2025 wordt verwacht.

Na het onstuimig verlopen festivalseizoen van 2024, waarin ruim honderd Nederlandse muziekfestivals werden afgeblazen, blijkt ook 2025 een moeilijk jaar. Zeker vijftig festivals zijn om verschillende redenen al gesneuveld. Daarmee ziet de festivalmarkt er nu definitief anders uit. „De groei is eruit”, bevestigt de Vereniging van Evenementenmakers. Nederland telt zo’n 1200 kunst- en cultuurfestivals. Naast de kleinere festivals vallen in 2025 ook grote feesten om. Het driedaagse The Rock Circus, nota bene van Mojo, de grootste concertorganisator van ons land, is een bekend voorbeeld. 

Deskundigen zien dat organisatoren hun plannen heroverwegen of festivalformules aanpassen, mede door een aantal ‘knellende’ factoren. Een belangrijk knelpunt is volgens de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals dat veel bezoekers steeds langer wachten met het kopen van tickets. Daarnaast spelen stijende kosten en regeldruk een rol.

Honderden culturele organisaties wereldwijd roepen in een gezamenlijke verklaring op tot bescherming van artistieke vrijheid, culturele diversiteit en culturele soevereiniteit. De petitie verzet zich tegen pogingen van politieke en commerciële partijen om regelgeving die culturele diversiteit waarborgt af te schaffen en pleit voor het behoud van nationale en internationale systemen die lokale makers beschermen en ondersteunen. Daarnaast wordt de implementatie van de UNESCO-conventie ter bescherming van culturele diversiteit opnieuw benadrukt, vooral in het licht van opkomende uitdagingen zoals AI en de dominantie van wereldwijde entertainmentconglomeraten.

Medeondertekenaar en koepelorganisatie FERA roept overheden wereldwijd op om standvastig te blijven en de systemen die onafhankelijke film- en audiovisuele creatie ondersteunen, te behouden, zodat cultuur, creativiteit en democratische toegang tot diverse verhalen kunnen blijven floreren. 

Het Centraal Museum krijgt een nieuw, duurzaam depot op bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht. In dit collectieve gebouw van ruim 14.000 m2 zullen de collecties van vijf Utrechtse musea en instellingen samen bewaard worden. Het is ontworpen door DP6 architectuurstudio en De Unie Architecten om het juiste klimaat met minimaal energieverbruik te bereiken. Na bijna tien jaar hard werk achter de schermen, zal er aan het einde van dit jaar gestart worden met de bouw. Het depot is naar verwachting in 2028 gereed.

BumaStemra, de organisatie voor auteursrechten voor muzikanten, heeft tientallen gevallen van fraude ontdekt. In totaal is 107 duizend euro uitgekeerd aan frauduleuze accounts, die inmiddels zijn geblokkeerd. Componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers kunnen lid worden van BumaStemra en ontvangen vervolgens een vergoeding als hun werk ergens wordt gebruikt. De organisatie heeft ontdekt dat voor zulke aanmeldingen in 2024 en 2025 valse identiteitspapieren zijn gebruikt. Dat leidde tot zeker 81 vermoedelijk frauduleuze accounts, waaraan dus in totaal meer dan een ton is uitgekeerd. Een woordvoerder van BumaStemra zegt dat er op dit moment nader onderzoek wordt gedaan.

Nederland is een uniek ‘kunstmuseum over migratie’ rijker. In Rotterdam opent vrijdag Fenix dat het verhaal over migratie vooral vertelt aan de hand van een grote kunst- en fotoverzameling. Fenix onderscheidt zich van bestaande musea over migratie in de wereld. Die tonen de geschiedenis van de vele ‘landverhuizers’ die in de 19de en 20ste eeuw op zoek gingen naar een betere toekomst.

Het nieuwe museum is gesticht met geld van de Rotterdamse familie van der Vorm, die eigenaar is van investeringsmaatschappij HAL. Hun miljardenbedrijf is voortgekomen uit de Holland-Amerika Lijn, een onderneming die miljoenen emigranten verscheepte van Rotterdam naar de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Zij vertrokken vanaf een kade vlak bij Fenix. Het museum is een van de vele projecten van de stichting Droom en Daad, die van de familie honderden miljoenen krijgt om het cultuuraanbod in Rotterdam te verbreden. De filantropische stichting wordt geleid door Wim Pijbes, oud-directeur van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Robert De Niro haalde dinsdag tijdens de openingsavond van het filmfestival in Cannes hard uit naar de Amerikaanse president Donald Trump. „In mijn land vechten we als een gek voor de democratie die we te lang voor lief hebben genomen”, zei de Amerikaanse acteur bij de ontvangst van een prijs voor zijn gehele oeuvre. De Niro ziet een verband tussen kunst en democratie. „Kunst is inclusief, het brengt mensen samen. Kunst omarmt diversiteit”, benadrukte de 81-jarige acteur. En wijzend naar Donald Trump: „Daarom is kunst een bedreiging voor autocraten en fascisten.” 

De Niro benoemde in zijn toespraak dat Trump de afgelopen maanden budgetten voor kunstinstituten, mensenrechtenorganisaties en onderwijs heeft geschrapt. Daarna benoemde hij de extra heffingen die de Amerikaanse president wil invoeren op films die buiten de VS zijn gemaakt. „Laat dat eens indalen”, aldus de tweevoudig Oscarwinnaar. „Je kan geen prijs op creativiteit plakken, maar wel een heffing.”

Ivna Esajas roept met haar werk „vragen op over hoe we ons als mensen in de steeds individualistischere samenleving tot elkaar en de geschiedenis verhouden”, aldus de jury van de ABN AMRO Kunstprijs, die deze dinsdag is uitgereikt. ‘Een wereld waarin alles gelijkwaardig lijkt en in elkaar overvloeit en waarin niets zonder elkaar lijkt te kunnen bestaan.” Met deze woorden prijst de jury van de ABN AMRO Kunstprijs het werk van kunstenaar Ivna Esajas, die deze dinsdag tot dertiende winnaar van deze jaarlijkse prijs voor vrouwelijk talent werd uitgeroepen. Esaja ontvangt 10.000 euro, de bank koopt een werk van haar aan en in november heeft het Stedelijk Museum in Amsterdam een expositie met haar werk. 

De beste studenten van acht Nederlandse conservatoria betraden zaterdag 10 mei het podium van de Azijnfabriek in 's-Hertogenbosch voor de finale van de Conservatorium Talent Award (CTA) 2025. De Conservatorium Talent Award 2025 gaat naar vibrafonist Antonin Jaccard van het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Naast de titel ontvangt Jaccard een geldprijs van € 5.000, beschikbaar gesteld door het Cultuurfonds Noord-Brabant. De Mingus-prijs, vernoemd naar jazzlegende Charles Mingus en bedoeld voor de meest veelbelovende componist, werd toegekend aan Ketija Ringa Karahona van het Conservatorium van Amsterdam voor de compositie New Blues. 

De winnaars van de Mingus-prijs en de Ruud Bos Challenge zijn automatisch geselecteerd als Composer in Residence en Arranger in Residence bij het Paradox Jazz Orchestra.

Minister Bruins (OCW) geeft antwoord op Kamervragen naar aanleiding van het manifest 'Artiesten met een beperking aan zet'. Het manifest bevat de constatering van de initiatiefnemers dat mensen met een beperking nauwelijks te zien zijn op podia. De Tweede Kamerleden Westerveld en Mohandis (beiden GroenLinks-PvdA) hadden de vragen gesteld.

Ook de minister vindt dat de positie en ontwikkeling van artiesten met een beperking meer aandacht en erkenning verdient. Het ministerie neemt zijn verantwoordelijkheid door randvoorwaarden te stellen en kaders te scheppen. Wel is de culturele sector op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor een inclusieve en toegankelijke sector.

Het moet een kloof dichten, het forse geldbedrag dat het Cultuurfonds investeert in de creatieve stroming The Culture. Die jonge, eigenzinnige beweging wordt door de traditionele kunstsector namelijk vaak niet begrepen. The Culture laat zich kenmerken door eigenzinnige, autodidactische, jonge makers die vaak in de stad wonen en niet zelden een migratieachtergrond hebben. Er zitten schilders en fotografen tussen, maar ook artiesten die kunst maken die door meer traditionele beleidsmakers niet als zodanig wordt gezien: spoken word-performers, rappers of mode-ontwerpers bijvoorbeeld.

The Culture is nauw verwant aan hiphopcultuur, die eveneens op straat ontstond en breder is dan alleen muziek. Denk: streetwear-mode, breakdance, graffiti. Het exacte aantal makers binnen The Culture is onbekend, wereldwijd zullen het er duizenden zijn. Die community bestaat uit tal van deelgemeenschappen, verspreid over verschillende plekken. Na een rapport van Unesco dat in 2023 wees op het belang en de invloed van The Culture besloot het Cultuurfonds er dit voorjaar 1,5 miljoen euro in te investeren over de komende vijf jaar. Het doel is dat de kloof tussen deze makers en de traditionele Nederlandse cultuurwereld wordt gedicht. 

Drie kunstenaars werkzaam in Nederland ontvangen een werkbeurs van CultureAndHealth Platform om hun samenwerking met de zorg- en welzijnssector te versterken. Kunstloc Brabant is partner van het CultureAndHealth Platform en bouwt de komende jaren mee aan een platform voor kunstenaars in Europa, die werken op het snijvlak van welzijn en gezondheid. Het doel is om deze beroepspraktijk te versterken. De werkbeurs is hier een onderdeel van.

De belangstelling voor de regeling Co-creatie – Instellingen was overweldigend. In twee dagen ontvingen we aanvragen voor meer dan 3,5 miljoen euro, bijna vier keer zoveel als het beschikbare budget. Dat laat zien hoeveel behoefte er is aan dit soort ondersteuning. Helaas betekent het ook dat we geen nieuwe aanvragen kunnen aannemen. Daarom kun je op dit moment geen aanvraag meer indienen.

In Noorwegen worden ambachten gekoesterd. Kunstenaars krijgen er steun en de vrijheid om te experimenteren. Dat levert veel moois op. Ceramic Brussels is de eerste internationale beurs voor hedendaagse kunst die helemaal gewijd is aan keramiek. De beurs, die vorig jaar zijn eerste editie beleefde, zet dit jaar de schijnwerpers op Noorse keramiek. Met maar liefst vijf Noorse galeries, die samen twintig Noorse kunstenaars vertegenwoordigen. Van jong en opkomend tot gevestigd en beroemd.

‘In Noorwegen is er veel steun voor de kunsten’, vertelt Hege Henriksen, directeur van Norwegian Crafts, een organisatie die in 2012 is opgericht om ambachtelijke kunsten in Noorwegen te stimuleren en ondersteunen en ze internationaal te promoten. De steun van de overheid begint echter al daarvoor, zegt Henriksen. Bij het onderwijs. ‘Hoger onderwijs is bij ons gratis, zodat het voor iedereen bereikbaar is en de studieschuld waarmee mensen aan hun carrière beginnen beperkt blijft.' Anders dan in andere Europese landen, waar momenteel vooral wordt gekort op ambachtsonderwijs, is de aandacht voor opleidingen in textielontwerp, metaalbewerking en keramiek enorm.  

Komend schooljaar loopt de coronasteun, de grootste kapitaalinjectie die het onderwijs ooit heeft gekregen, op z’n einde. Bij de ene school doet het wegvallen van de steun meer pijn dan bij de andere. Uitzonderlijk is dat scholen niet verplicht zijn verantwoording af te leggen over de manier waarop zij de coronasteun hebben besteed. Om enige richting te geven aan wat het oplossen van de leerachterstanden behelst, publiceerde het ministerie een ‘menukaart’ met opties variërend van ‘technieken voor begrijpend lezen’ tot ‘sportieve activiteiten’ en ‘cultuureducatie’.

Sinds 2021 voert gemeente Maashorst het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) uit. Met hulp van cultuurpartner Xpress is cultuureducatie in korte tijd ingevoerd op basisscholen en het voortgezet onderwijs. De eerste positieve resultaten zijn inmiddels bekend. 80% van de scholen vindt cultuureducatie deskundig en belangrijk. 

Het CmK3-programma in Maashorst laat sterke groei en samenwerking zien. Het aantal deelnemende scholen groeide van 11 naar 23, met 323 leerkrachten en 4741 leerlingen – ruim het dubbele van de verwachting. Maashorst gaat door met cultuureducatie en wil het enthousiasme voor cultuuronderwijs op scholen vasthouden.

Theater Hanzehof in Zutphen krijgt een ingrijpende metamorfose als het aan het stadsbestuur ligt. De deur moet straks openstaan voor meer dan alleen een avondje theater. Denk aan een kop koffie op het terras, muziekles, een taalcursus of een middag jammen met vrienden. De gemeenteraad moet nog wel akkoord gaan met de miljoeneninvestering. De gemeente huurde het prestigieuze architectenbureau Mecanoo in voor het ontwerpen van een nieuwe culturele hotspot.

De resultaten van de HBO-Monitor 2024 en de bijbehorende Kunsten-Monitor zijn bekendgemaakt en geven inzicht in de arbeidsmarktpositie en tevredenheid van afgestudeerden. Net als in 2023 vindt 77% van alle hbo-afgestudeerden een baan in de eigen of een verwante richting. Hbo’ers met een diploma uit de sector gezondheidszorg (89%) en de sector onderwijs (88%) vinden het vaakst een baan in hun eigen vakgebied, terwijl dit percentage het laagst is voor afgestudeerden uit de sector kunst (62%).

Het grootste deel van de hbo-afgestudeerden (78%), geeft aan dat de aansluiting tussen de gevolgde opleiding en de huidige functie voldoende tot goed is. Net als in eerdere jaren zijn afgestudeerden uit de sector onderwijs en gezondheidszorg het meest tevreden over de aansluiting, met respectievelijk 88% en 84%. Van de afgestudeerden uit de sector kunst geeft 63% aan dat de aansluiting voldoende of goed is. De werkloosheid is het hoogst onder afgestudeerden uit de sector kunst (6,5%). 

Op 6 mei 2025 tekende minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Eppo Bruins, de toetredingsbrief van Nederland tot het Enlarged Partial Agreement (EPA) van het erfgoedprogramma European Institute of Cultural Routes (ECR) van de Raad van Europa. Na een jaar als waarnemend lid, markeert dit het begin van een actieve rol binnen het Europese netwerk dat cultuur en erfgoedtoerisme over grenzen heen verbindt.

Het erfgoedprogramma ECR werd in 1987 gelanceerd door de Raad van Europa als een model voor internationale samenwerking op het gebied van cultuur, toerisme en erfgoed. Het programma maakt samenwerking mogelijk tussen nationale, regionale en lokale overheden. Doel van het programma is om het gedeelde Europese erfgoed zichtbaar te maken en te promoten via thematische routes, en daarbij duurzaam toerisme te stimuleren. 

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) coördineert het Nederlandse lidmaatschap. Nederland zal voortaan deelnemen aan alle vergaderingen en activiteiten van de Governing Board en de Annual Board van de EPA en zal stemrecht hebben bij de beoordeling van nieuwe of vernieuwde culturele routes. In totaal zijn er momenteel 48 gecertificeerde Europese Culturele Routes. Enkele daarvan doen ook Nederland aan. 

Sinds kort hangen op acht Amsterdamse scholen beeldschermen die het nieuwste aanbod van film, festivals, muziek, en kunst en theater pluggen bij het jonge publiek. Het idee komt van cultureel ondernemer Marc Nelissen. “Het grootste probleem van de culturele sector is vergrijzing. Niet voor Paradiso misschien, maar wel voor alle theaters. Een ouder publiek is een doodlopende weg.” Wat de theaters nodig hebben is een nieuw, jong publiek, zoals scholieren. 

Nelissen biedt de schermen aan in samenwerking met CJP, CultuurConnex en Stichting Promotie Theater en Concertbezoek (SPTC). Scholen betalen zo’n 500 euro per jaar voor de service, dat uit de bijdrage van CJP moet komen. De door AI gegenereerde informatie komt van culturele agenda 1erang.nl. 

Hoe gaat het verder met de ontwikkeling van het voormalige Pieter Baan Centrum aan de Gansstraat in Utrecht? Volgens de plannen van de gemeente moet daar, naast woningen, een 'bruisende creatieve broedplaats' komen. Maar de huidige kunstenaars lopen weg of moeten vierkante meters inleveren. De nieuwe eigenaar wil ondertussen een aanpassing van het bouwplan.

De bibliotheek, het theater, muziek- en danslessen, lokale verenigingen en een café onder één dak; in Brabant kom je deze combinatie steeds vaker tegen. Deze zogenoemde multifunctionele organisaties (mfo’s) combineren verschillende culturele functies in één gebouw. Een strategische, praktische of politieke overweging, of een mix ervan. Brabant loopt hierin voor op andere provincies in Nederland, met twintig procent van alle mfo’s in ons land. Hoe ziet zo’n organisatie er in de praktijk uit? De directeuren van De Voorste Venne in Drunen, Nieuwe Veste in Breda en Cultureel Centrum Elckerlyc in Hilvarenbeek delen hun ervaringen. 

Zowel de aanpak van biodiversiteit als het cultuurbeleid zijn door de gemeenteraad van Buren een trede hoger gezet dan het voorstel van B&W. Dat bleek tijdens de besluitvormende raadsvergadering in Maurik. Ook al moet de gemeente er dieper voor in de buidel tasten, de gemeenteraad nam in meerderheid geen genoegen met de ‘te geringe ambities’ van het college. 

Door een aangenomen amendement van GB, CDA, PvdA-GL en D66 (alleen VVD stemde tegen) is het cultuurbeleid geüpgraded. Structureel wordt hier daarom nog eens honderdduizend euro voor uitgetrokken en in de jaren 2026 tot 2028 incidenteel 75.000 euro, waar de algemene reserve voor wordt aangesproken. Cultuur is voor de samenleving van zeer groot belang, vindt de raad. 

De gemeente Nijmegen werkt de komende jaren aan diverse kunstprojecten, die komen te staan op prominente locaties in de stad. Volgens het college van B&W moet kunst in de openbare ruimte een goede afspiegeling zijn van de stad en haar inwoners, met daarbij veel aandacht voor cultuurhistorie.

"We vinden het belangrijk dat alle inwoners met kunst in aanraking kunnen komen, en niet alleen als ze de binnenstad bezoeken. Kunst in de openbare ruimte is voor veel mensen toegankelijk, want het staat op straat en is gratis. Met dergelijke kunstwerken vergroten we de aantrekkingskracht van Nijmegen voor bewoners en bezoekers," aldus het college in de 'Uitvoeringsagenda Kunst in de openbare ruimte 2025-2028'.

Op woensdag 7 mei 2025 is het eerste kunstwerk langs de snelfietsroute F50 tussen Veghel en Uden onthuld. Met het kunstwerk van Florentijn Hofman zet de provincie de toon voor een nóg fijnere fietsbeleving in Brabant. Om de omgeving nog aantrekkelijker te maken, is gekozen om kunst een onderdeel te laten zijn van de infrastructuur. Samen met de gemeente Meierijstad, Kunststichting Meierijstad en Kunstloc Brabant heeft de provincie zich ingezet voor het realiseren van deze kunst langs de route.

Bregtje Radstake wordt per 1 juni 2025 de nieuwe zakelijk directeur van Via Zuid, de talentontwikkelingsorganisatie voor nieuwe makers in Limburg. Ze volgt dan Ton Driessen op, die de functie acht jaar vervulde en afgelopen december zijn vertrek aankondigde. Radstake was eerder onder meer artistiek coördinator bij Het Zuidelijk Toneel en hoofd programma bij Theater aan de Parade. Daarmee brengt ze een rijke achtergrond mee op zakelijk gebied en in het begeleiden en ondersteunen van makers.