Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Ieder kind moet gelijke kansen krijgen in het leven en dus ook toegang hebben tot kunst en cultuur. Dat is waar kansengelijkheid en cultuureducatie elkaar raken. Veel Brabantse gemeenten zetten hier gelukkig al jaren sterk op in. Maar hoe zit het met cultuur in de vrije tijd? Op dat vlak valt in Brabant nog veel winst te behalen. Daarom schieten steeds meer projecten uit de grond om kinderen ook buiten schooltijd te betrekken bij culturele activiteiten. Zo ook in Tilburg, waar tegenwoordig in vier wijken cultuurcoaches actief zijn. MEST sprak erover met Miriam Alders (cultuurcoach) en Lizette Mijland (directeur CiST).

Geschreven door: Elmay Claassen

Ervaringsrijke belevenissen voor iedereen

Culturele activiteiten onder schooltijd en daarbuiten op elkaar laten aansluiten, is een grote uitdaging met name voor kinderen met een sociaaleconomische achterstand. Dat ziet Lizette Mijland ook gebeuren. Zij spant zich vanuit haar rol als directeur bij CiST dagelijks in om cultuureducatie op de kaart te zetten. “Cultuureducatie is ontzettend belangrijk en ieder kind heeft recht op een zo ervaringsrijk mogelijke omgeving. Het verbreedt je kijk op de wereld en dat moet voor iedereen haalbaar zijn. Gelukkig zitten de Tilburge scholen al heel stevig in cultuureducatie, ze snappen dat het belangrijk is.” Toch houdt het daar niet op voor Lizette, want buiten school valt er nog veel winst te behalen. Die ervaringsrijke buitenschoolse ervaringen zijn namelijk niet voor alle kinderen even toegankelijk, bijvoorbeeld vanwege een gebrek aan financiële middelen.

Graffitiworkshop | Door: Maria van der Heyden

Pilot met cultuurcoaches

Daarom startten Cultuur in School Tilbug (CiST), Art-Fact, Factorium en gemeente Tilburg in 2019 een pilot met cultuurcoaches in vier wijken. “In Tilburg bestaat al jaren zoiets als een combinatiefunctie sport, waarbij sport aan minstens één andere sector zoals het onderwijs gekoppeld wordt. Waarom dan geen combinatiefunctie cultuur? Die zijn we gaan opzetten door middel van cultuurcoaches in de wijk,” aldus Lizette. De pilot werd opgezet in de wijken Reeshof, Tilburg-Noord, Tilburg-Zuid en Tilburg-West.

In Tilburg-West vervult Miriam Alders de rol van cultuurcoach. Haar enthousiasme is aanstekelijk en met haar ervaringen in de evenementenbranche zorgt ze ervoor dat ze deze wijk écht in beweging krijgt. Dat doet ze met het wijkbrede kunst- en cultuurprogramma Vang je Droom, waarbij de dromen van de kinderen uit de wijk centraal staan. Miriam vertelt: “Ik heb om te beginnen de cultuurcoördinatoren van de verschillende scholen bij elkaar gebracht, zodat iedereen nu weet wie wat doet. Dat alleen al geeft veel winst. Ik kijk over de scholen heen en kan ook meteen werk uit handen nemen.”

Schooltijd met vrije tijd verbinden

Het programma verbindt de schooltijd met de vrije tijd en richt zich op verschillende disciplines, zoals dans, muziek, beeldende kunst en zang. De activiteiten sluiten naadloos aan bij de leefwereld van de kinderen en zijn gratis toegankelijk. Zo maakten 240 kinderen uit groep zeven en acht een expositie van graffitikunstwerken, die op het schoolplein ten toon werd gesteld. Maar ook werd kunstenaar Erik Veldmeijer aangetrokken om een muurschildering te maken in de wijk, waarbij hij zich liet inspireren door de dromen van de kinderen. De activiteiten worden enthousiast ontvangen en genereren veel publiciteit. Miriam: “Dat graffitiproject was zó ontzettend leuk om te doen, de kinderen werden er erg blij van. Ze mochten het echt helemaal zelf doen en ze mochten ook hun input aan Erik geven. De onthulling van de muurschildering was één groot feest.”  

Leren van elkaar

In Tilburg-West zijn de resultaten erg zichtbaar, maar dat is niet in iedere wijk zo. Er bestaan grote verschillen. “In West is een enorm draagvlak voor het wijkbrede programma. Zelfs tijdens de strenge lockdown spanden de sleutelfiguren zich in om zoveel mogelijk activiteiten door te laten gaan. Dat is een belangrijke succesfactor geweest,” vertelt Miriam. Ook de aanpak van de cultuurcoach verschilt per wijk.

Lizette vertelt daarover: “Die verschillen hebben we zelf min of meer ook gecreeërd. De cultuurcoaches komen vanuit totaal verschillende achtergronden. We hebben bijvoorbeeld coaches uit de evenementensector, de kunstwereld en het onderwijs. Daarnaast zijn zij actief in verschillende wijken met een verschillende soort infrastructuur. De ervaringen uit West gaan we zeker meenemen naar de andere wijken, al vereist iedere wijk toch net weer een iets andere aanpak. Het wijkgericht denken blijft in sommige wijken nog ingewikkeld. En het onderwijs staat enorm onder druk, wat het soms lastig maakt om iedereen mee te krijgen. Je vraagt tijd en er moeten ook middelen vrijgemaakt worden.”

Leren van elkaar

De toekomst

Het is de bedoeling dat de cultuurcoaches een permanente plek weten te veroveren en in de toekomst door onderwijs uit de cultuurgelden betaald gaan worden. Lizette: “Daarnaast hopen we ook dat we andere wijken kunnen verleiden tot het inzetten van een cultuurcoach. Als iets meerwaarde heeft en dat gezien wordt, dan kan er ook financieel wat. Kijk maar naar de combinatiefuncties sport. Bijna elke school heeft een dergelijke combinatiefunctionaris, maar ook daar startten ze ooit met een kleine groep.”

'We hopen dat we andere wijken kunnen verleiden tot het inzetten van een cultuurcoach' Lizette Mijland, directeur CiST

De Buurt als Museum

In Tilburg-West gaat Miriam ondertussen door met het volgende project: De Buurt als Museum. Kinderen gaan op basis van verhalen en voorwerpen van wijkbewoners kunst maken. Uiteindelijk resulteert dat in een museum in de wijk. Miriam: “De school blijft hierin een belangrijke rol spelen, maar in de toekomst hopen we kinderen zó enthousiast te maken dat ze het vanzelf mee de wijk in nemen. Met deze pilot hopen we vooral draagvlak te creëren. In samenwerking met Art-fact, kunstenaar Inge Koenen, Kunstlab en de samenwerkende scholen, werken we aan een groter plan om duurzame impact te realiseren. Op termijn streven we naar een structureel aanbod, waarbij kinderen de school verlaten met een cultuurpaspoort. Een kinderkunstatelier in de wijk is voor nu onze grote wens. Een eigen plek waar kinderen zich creatief kunnen ontwikkelen. Dit is een belangrijke stap om activiteiten te verduurzamen en een aanbod te creëren voor die kinderen die hun talent verder willen ontwikkelen.”

Meer weten?

Ben jij ook betrokken bij een Brabants project op het snijvlak van kansengelijkheid en kunst? Kunstloc Brabant denkt graag met je mee. Neem contact op met Olivier de Jong van Kunstloc Brabant. 

Over Kunstloc Brabant

Elmay Claassen

Freelance redacteur en tekstschrijver

Kansengelijkheid

Kansen voor cultuureducatie in het mbo

Wat zijn de mogelijkheden voor cultuureducatie in het mbo?

18 oktober 2024
Kansen voor cultuureducatie in het mbo

Cultuureducatie op het mbo

In het kader van CmK4 gaan we dit schooljaar aan de slag met het versterken van cultuureducatie binnen het mbo.

23 augustus 2024
Cultuureducatie op het mbo

37 scholen voor speciaal onderwijs ontvangen gratis muziekinstrumenten

37 scholen voor het speciaal basisonderwijs in Brabant kregen gratis muziekinstrumenten.

5 maart 2024
37 scholen voor speciaal onderwijs ontvangen gratis muziekinstrumenten

Kunst en cultuur toegankelijk maken voor alle Brabantse jongeren

Kunstloc Brabant heeft als doel om komend jaar de toegankelijkheid van kunst en cultuur voor jongeren (12 tot en met 29 jaar) te vergroten .

16 februari 2024
Kunst en cultuur toegankelijk maken voor alle Brabantse jongeren

Podcast KunstKracht #2 | Cultuur voor iedereen

Een gesprek tussen Saskia van Hulten, statenlid van PvdA in Noord-Brabant en kunstenaar Chilton Galimo.

27 december 2023
Podcast KunstKracht #2 | Cultuur voor iedereen

Aanvraag voor nieuwe periode Cultuureducatie met Kwaliteit in Noord-Brabant gaat van start

Voor CmK4 komt vanuit het Rijk jaarlijks 2 miljoen beschikbaar voor cultuuronderwijs in Noord-Brabant.

19 december 2023
Aanvraag voor nieuwe periode Cultuureducatie met Kwaliteit in Noord-Brabant gaat van start

Alle stemmen hoorbaar maken in jouw klas

Hoe bereik je kansengelijkheid in de klas? Aan de slag met het lespakket: "Thuis op School'.

24 oktober 2023
Alle stemmen hoorbaar maken in jouw klas

Inspiratie: “Thuis” in de kunst

Een overzicht van kunstenaars en makers die het concept “thuis” onderzoeken en op hun eigen artistieke wijze vorm geven aan hun onderzoek

5 september 2023
Inspiratie: “Thuis” in de kunst

Lespakket 'Thuis op School'

Kansengelijkheid is een groot containerbegrip, waarover wij vaak de vraag krijgen: Wat zijn concrete handvatten om hiermee aan de slag te gaan?

4 september 2023
Lespakket 'Thuis op School'

Naar meer kansengelijkheid in de klas

Voelen leerlingen zich thuis op school en in de klas? Wat kun jij als intermediair, kunstvakdocent of leraar doen om dit thuisgevoel te vergroten?

4 september 2023
Naar meer kansengelijkheid in de klas

Cultuureducatie is een vanzelfsprekend onderdeel op scholen in Noord-Brabant

De monitor Cultuureducatie met Kwaliteit in Brabant laat een solide verankering rondom visie, draagvlak, financiën en opgeleide cultuurcoördinatoren zien.

26 mei 2023
Cultuureducatie is een vanzelfsprekend onderdeel op scholen in Noord-Brabant

Cultuur voor de mentale gezondheid van jongeren

Jongeren staan onder druk in onze prestatiemaatschappij. Hoe kunnen we kunst en cultuur inzetten voor hun mentale gezondheid?

17 januari 2023
Cultuur voor de mentale gezondheid van jongeren

Cultuur voor alle Brabantse Jeugd

Kinderen, tieners en jong volwassenen worstelen toenemend met stress en zwaarmoedigheid. Waarom is cultuur voor jonge mensen zo’n goed antigif tegen angst, onzekerheid en gebrek aan hoop?

8 november 2022
Cultuur voor alle Brabantse Jeugd

Dialoogtafel Kansengelijkheid

De dialoogtafel is ontwikkeld om met elkaar het gesprek aan te blijven gaan over kansenongelijkheid.

15 april 2022
Dialoogtafel Kansengelijkheid

Blog | Gemengde salade

Gisèle Mambre was gespreksleider bij het NICE café over kansengelijkheid in cultuureducatie, en schreef daarover deze gastblog.

10 maart 2022
Blog | Gemengde salade

Hoe divers en inclusief is de Brabantse cultuursector?

Tijd voor actie is het allang. Gesprekken en bevindingen van de Werkplaats Op Verkenning.

9 maart 2022
Hoe divers en inclusief is de Brabantse cultuursector?

Kansengelijkheid en CmK3

Het is ons streven om cultuureducatie toegankelijk te maken voor iedereen, zodat ieder kind zich gezien voelt en zijn blik kan verbreden.

13 december 2021
Kansengelijkheid en CmK3

Cultuureducatie en kansengelijkheid

Welke rol kan kunst spelen in het verkleinen van de kansenongelijkheid? En wat kan cultuureducatie daarin betekenen?

9 december 2021
Cultuureducatie en kansengelijkheid

Blog | Cultuureducatie als zalf op sociale wonden

De term 'sociale pijn' bleef na de lezing van Karim Amghar nazingen in het hoofd van Esther Leenders. Ze ging op onderzoek uit.

9 december 2021
Blog | Cultuureducatie als zalf op sociale wonden

Cultuurcoaches in Tilburg strijden voor gelijke kansen voor ieder kind

In Tilburg zijn tegenwoordig vier wijkcoaches actief om kinderen ook buiten schooltijd te betrekken bij culturele activiteiten. Ze delen hun ervaring.

3 juni 2021
Cultuurcoaches in Tilburg strijden voor gelijke kansen voor ieder kind