Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Afgelopen zomer sloeg het kersverse klimaatrapport ons weer even genadeloos om de oren. Op zich stond er niets in wat we niet al wisten, toch? Maar confronterend was het wel. Het moet anders. En net als elke andere stukje van de realiteit, heeft ook de filmsector hier een verantwoordelijkheid in. Het kan en moet duurzamer, groener, bewuster. Een goed voornemen voor dit nieuwe jaar. Maar hoe dan?

Geschreven door: Janneke van Laar

Groen verteld, maar niet groen gemaakt

Groene verhalen vertellen, dat lukt de filmsector al zeker. In toenemende mate. In optimistische en vaak ook confronterende films die recent in de filmtheaters uitkwamen zoals The Biggest Little Farm en Gunda (en het meer pessimistische Don’t Look Up). En via Netflix-producties die het verhaal - soms subtiel, maar vaak ook bombastisch - vertellen, zoals in Minimalism, A Life on our Planet en Cowspiracy.

Maar hoe groen worden deze verhalen eigenlijk geproduceerd en verspreid? Kortgezegd: niet zo groen. De filmindustrie draagt flink bij aan milieuvervuiling. Van alle industrietakken in California heeft Hollywood de tweede grootste ecologische voetafdruk, vlak na de olie-industrie. Deze voetafdruk komt voort uit alles wat komt kijken bij het maken van een film, zoals transport, catering, elektriciteit, make-up en decorontwerp, belichting en de verwerking van afval. “De logistiek van een filmset verdringt ecologie vaak naar de achtergrond. Maar artistieke vrijheid is geen excuus om duurzaamheid te negeren,” zegt Chloé Guilhem van het Franse Secoya, een adviesbureau dat via praktische tips de toestand op filmsets wil verbeteren (bron). Maar ook als de film af is: hoe wordt deze verspreid en vertoond? De toename van Netflix en consorten hebben een enorme impact op het CO2-uitstoot. Om een idee te krijgen: video-gerelateerd internet – waarvan 34% vanuit video-on-demand services – produceert grofweg evenveel CO2 als een land als Spanje. Filmproductie kan dus een flinke vervuiler zijn.

Pexels, Rafal Maciejski

Nederlandse filmindustrie

Nu is de Nederlandse industrie wel van een hele andere schaal dan Hollywood, maar ook hier geen schone handen. Zo stoot de productie van een Nederlandse film gemiddeld 72,7 ton CO2 uit. Recentelijk hebben onderzoekers van de Universiteit van Utrecht onderzocht wat de obstakels zijn om in Nederland duurzamer te produceren. Het onderzoeksteam gaat nu in samenwerking met het Filmfonds bij zes Nederlandse filmproducties de ‘best practices’ implementeren en evalueren. Hiermee willen zij een adviesrapport opleveren waarmee filmprofessionals in Nederland aan de slag kunnen.

Maar waarom zou je groener willen produceren? In de eerste plaats natuurlijk: bijdragen aan een betere wereld. Alle kleine beetjes helpen. Ook draagt het bij aan een positiever imago van de filmsector. Daarnaast is de verwachting dat financiers hier ook meer en meer op zullen letten.

"En hoewel green washing altijd op de loer ligt, gaat het in eerste plaats om bewustzijn." Janneke van Laar

En hoewel green washing altijd op de loer ligt, gaat het in eerste plaats om bewustzijn. Gelukkig zien we dit op internationaal niveau de afgelopen jaren toenemen binnen de filmsector. Dit gebeurt er bijvoorbeeld al:

  • In verschillende landen wordt er bij filmproducties gewerkt met een CO2-calculator. Deze wordt ingezet om impact van een productie te meten en is tegelijkertijd een bewustwordingstool. De calculator kijkt naar alle elementen binnen een productie die vervuilend zijn en waarbij je door wat aanpassingen een verschil kan maken. Deze tool gaat het onderzoeksteam van de Universiteit Utrecht ook in Nederland testen.
  • Het Duitse KINO natürlich heeft als ambitie om de CO2-uitstoot van Duitse cinema’s te verlagen, en stimuleert hen om duurzamer te werken. Daarbij kun je denken schoonmaakmiddelen, het meubilair, recycling van afval en het aanbod in eten en drinken. Het initiatief stimuleert daarnaast om hun eigen uitstoot in kaart te brengen, omdat ze verwachten dat dit vanuit fondsen steeds meer gevraagd zal worden.
  • Het Engelse cultuurhuis Home heeft een heus duurzaamheidsprogramma. Ze hebben onder meer een ‘groen’ inhoudelijk programma, een gebouw wat duurzaam is gebouwd en heuse bijen op het dak om bij te dragen aan de biodiversiteit (inclusief live bijen-cam!).
  • Green Screen is een vijfjarig programma, ondersteund door de EU, dat ernaar streeft de milieu-impact van de filmindustrie zoveel mogelijk te verkleinen. Meerdere landen doen mee en geven hier op een eigen manier vorm aan. Denk aan het opstellen van een ‘groen handboek’, het toekennen van een eco-bonus, het uitreiken van groene certificaten of het aanstellen van een duurzaamheidscoördinator.
  • Het VAF (de Belgische evenknie van het Nederlands Filmfonds) geeft duurzaamheids-lessen aan filmstudenten en is van mening dat, om bewustzijn te creëren, dit onderwerp standaard opgenomen zou moeten worden in het curriculum (bron).

Groener filmen

Dus, wat te doen? Er is niet een perfect recept; elke film en elk omstandigheid vraagt om maatregelen op maat. En een standaard agendapunt op elke vergadering. Hier al een paar kleine dingen waar je aan kan denken om ‘groener’ film te maken:

  • Implementeer duurzaamheid al in het filmscript. Maak bewuste keuzes wat betreft transport en locaties, en overweeg een duurzame boodschap in de verhaallijn.
  • Stel een crew-lid aan die als taak heeft om draagvlak en bewustwording te creëren voor een duurzame productie.
  • Denk eraan om productiematerialen zoveel mogelijk te hergebruiken.
  • Kies bij de catering zoveel mogelijk voor lokaal, biologisch en vegetarisch/veganistisch.
  • Maak waar mogelijk gebruik van LED-verlichting en groene stroom.
  • Kies voor herbruikbare bestek en servies in ditch plastic zoveel mogelijk.
  • Zoek de samenwerking op met kringloopwinkels en eco-winkels.
  • Bespaar papier en werk zo veel mogelijk digitaal.

Voorbeelden uit Brabant

De Tilburgse Maureen Prins tourde jarenlang binnen- en buitenland door met haar busje met zonnepanelen op het dak om films op locatie te vertonen met de kracht van zonne-energie. Ook inspireerde ze partijen wereldwijd om hiermee aan de slag te gaan via haar netwerk Solar World Cinema. Luister ook onze podcast-aflevering met Maureen terug.

Voorbeelden uit Brabant

‘Das Grune Kinohandbuch’ is gepubliceerd door de Duitse federale filmraad (FFA), een speciale handleiding voor het verduurzamen van bioscopen. Inmiddels hebben Rialto in Amsterdam en Cinecitta in Tilburg al het Duitse ‘Green Cinema Label’ ontvangen. De Tilburgse bios Cinecitta is een heel mooi voorbeeld van een duurzame aanpak. Een kwart van de stroom van Cinecitta wordt opgewekt met de zonnepanelen op het dak. De rest is groene stroom. De warmte van de digitale projectoren is aangesloten op het warmtenet, een techniek door Cinecitta zelf ontwikkeld. Hierdoor is in de projectieruimtes minder airconditioning nodig. Verder wordt er schoongemaakt met duurzaam schoonmaakmiddel en poetsdoekjes gemaakt van bamboe, het overgrote deel van de inrichting is tweedehands, al het drukwerk wordt op duurzaam papier gedrukt en zijn de schortjes van de hosts gemaakt van brandnetel. Ook wordt er gekookt op inductie en is alle verlichting LED. (bron: Green Filmmaking)

Luchtfoto Cinecitta | Door: Tim Frenken

Het Eindhovense filmproductiebedrijf Second Sun heeft de afgelopen jaren ook steeds meer oog gekregen voor duurzaamheid binnen de eigen producties. Joey van Bree van Second Sun: “De afgelopen jaren is er veel meer bewustzijn gekomen over wat voor stempel de mens op de wereld heeft en dat we allemaal moeten bijdragen aan meer duurzaam leven. En buiten dat ik dat met mijn dieet doe, is het ook goed om dit in het werkgebied te implementeren. We moeten meer bewustzijn creëren bij makers en elkaar inspireren om dit onderwerp in het licht te zetten.” De film Schaduwlied, de meest recente productie van Second Sun samen met regisseur Aswin Baaijens, streeft er dan ook naar een duurzame productie te zijn. Dit betekent dat Second Sun zoveel mogelijk maatregelen neemt om de belasting van het project op de natuur te minimaliseren. Zo proberen ze waar mogelijk met LED te werken en bewust lampen aan te zetten enkel wanneer nodig is. De catering is altijd vegetarisch of veganistisch en ze carpoolen zoveel mogelijk. Verder werken ze zo papierloos mogelijk en scheiden ze afval op de set. Ook motiveren ze crew en cast om hun eigen drinkfles mee te nemen, en wanneer er toch plastic flesjes gebruikt worden, schrijven ze er namen op zodat ze worden hergebruikt. Verder proberen ze waar mogelijk zoveel mogelijk bewuste keuzes te maken om zo duurzaam mogelijk te produceren.

Handige links om zelf aan de slag te gaan

  • Het Nederlandse initiatief Green Film Making biedt een handige toolkit aan.
  • Meet (en certificeer) middels een internationaal waarderingssysteem hoe ‘groen’ je filmproductie is.
  • Het Duitse ‘Green Film Shooting’ heeft een speciale handleiding voor het verduurzamen van bioscopen opgesteld. Deze is hier gratis te downloaden.

Wil je je verder verdiepen? Hier wat doorkliktips

De dreiging van de klimaatcrisis is groot. Maar hoe kan de cultuursector bijdragen aan een groenere wereld? De auteurs van Boekman laten zien dat cultuur bij uitstek geschikt is om mensen meer bewust te maken van duurzaamheid. Door culturele gebouwen en organisaties zo milieuvriendelijk mogelijk te maken, maar ook door publiek via kunst te inspireren.  

Duurzaamheid is een van de drie belangrijke pijlers van het nieuwe Creative Europe programma (2021-2027). Om de Creative Europe aanvragers op de hoogte te brengen van mogelijkheden om duurzaamheid te verwerken in de subsidieaanvragen, worden er verschillende evenementen georganiseerd. Lees over de evenementen over vergroening van de filmindustrie die plaatsvonden in de afgelopen paar weken, ze zijn ook terug te kijken.

Film

TalentHub Next start met ontwikkeltraject voor XR

Het nieuwe XR Talent Program van Playgrounds Next, onderdeel van TalentHub Brabant, is van start gegaan met 6 talenten.

10 september 2024
TalentHub Next start met ontwikkeltraject voor XR

TalentHub Brabant barst van de mooie mijlpalen

Expo's, optredens, voordrachten, premières, concerten, kunstbeurzen en festivals. De talenten van TalentHub Brabant zijn niet te missen.

18 juni 2024
TalentHub Brabant barst van de mooie mijlpalen

Nieuwe talenten voor TalentHub Next

Acht frisse, genre-overstijgende visuele makers zijn geselecteerd voor het Playgrounds Next talentprogramma, onderdeel van TalentHub Brabant.

7 mei 2024
Nieuwe talenten voor TalentHub Next

Documentaire over drugscriminaliteit toont geen daders maar menselijkheid en kwetsbaarheid

Makers Karen Ebert en Melanie Pardoel produceerden de documentaire ‘Zicht’, na een vraag vanuit Taskforce-RIEC Brabant-Zeeland.

23 april 2024
Documentaire over drugscriminaliteit toont geen daders maar menselijkheid en kwetsbaarheid

Blog | Hoe betrek je jongeren bij een documentairefestival?

We vroegen Maartje van Roessel een blog te schrijven over hoe ze bij Documentairefestival Beholders jongeren betrekken.

22 september 2023
Blog | Hoe betrek je jongeren bij een documentairefestival?

Grote financiële impuls voor regionale filmtalenthubs vanuit OCW

De filmhubs binnen Screen Talent NL ontvangen extra steun voor doorontwikkeling en verduurzaming.

27 juni 2023
Grote financiële impuls voor regionale filmtalenthubs vanuit OCW

Brabantse filmindustrie krijgt impuls met “Het Beloofde Land”.

Het Beloofde Land is een ontwikkel- en productietraject van Screen Talent NL om de positie van regionale makers en producenten in de filmindustrie te versterken.

16 mei 2023
Brabantse filmindustrie krijgt impuls met “Het Beloofde Land”.

Waar film en maatschappij elkaar ontmoeten: tips voor filmmakers in het sociaal domein.

Hoe zet je film en documentaire in het sociale domein in? Welke mogelijkheden en kansen zijn er voor filmmakers?

18 april 2023
Waar film en maatschappij elkaar ontmoeten: tips voor filmmakers in het sociaal domein.

Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Brabants talent Nino Basilashvili maakt nieuwe mediakunst. Hoe zet je dit werk in de markt? TalentHub Brabant hielp Nino hierbij.

4 april 2023
Talentontwikkeling in Brabant: interactief mediakunstenaar Nino Basilashvili

Acht Brabantse film- en animatietalenten geselecteerd voor Next

Next is het talentontwikkelingstraject voor filmmakers van TalentHub Brabant.

8 maart 2023
Acht Brabantse film- en animatietalenten geselecteerd voor Next

Talentontwikkeling in Brabant: VR-kunstenaar Iris van der Meule

Op een zachte, poëtische manier maakt VR-maker Iris van der Meule mensen bewust van onderwerpen die haar na aan het hart liggen.

14 februari 2023
Talentontwikkeling in Brabant: VR-kunstenaar Iris van der Meule

Karen Ebert over de magie van documentaires maken

"Dingen die niet tastbaar zijn, invoelbaar maken", een interview met Karen Ebert.

11 oktober 2022
Karen Ebert over de magie van documentaires maken

Ruimte om te maken

Documentairefestival Beholders beleeft van 5 t/m 9 oktober zijn 4e editie. Wat vinden filmmakers belangrijk tijdens het maakproces?

28 september 2022
Ruimte om te maken

Het verschil maken met film

Jesse van Venrooij, filmmaker én voormalig sociaal werker, helpt ons met zijn documentaires aan een bredere kijk op de samenleving.

30 mei 2022
Het verschil maken met film

Nieuwe verhaalvormen in de Brabantse filmindustrie

Hoe kun je virtual reality gebruiken om maatschappelijke verhalen te vertellen? Iris van der Meule weet daar alles van.

21 april 2022
Nieuwe verhaalvormen in de Brabantse filmindustrie

Goed voornemen: groener filmen

De filmsector kan en moet duurzamer, groener, bewuster. Een goed voornemen voor dit nieuwe jaar. Maar hoe dan?

27 januari 2022
Goed voornemen: groener filmen

Stemming: De game-industrie in Nederland

Hoe ziet de game-industrie in Nederland eruit? En welke cross-overs met kunstdisciplines zijn er? Ton van der Linden zoekt het uit in zijn Stemming.

4 november 2021
Stemming: De game-industrie in Nederland

Luisteren als kunstvorm

Het faciliteren van dialoog, écht luisteren naar elkaar; dat is belangrijk bij het documentairefestival Beholders in Meijerijstad. Een vooruitblik.

5 oktober 2021
Luisteren als kunstvorm

Hoe maak je een film in coronatijd?

Sex Sells is een van de eerste korte fictiefilms die geproduceerd werd aan de hand van het COVID-19 protocol voor de audiovisuele sector. Hoe was dat?

28 januari 2021
Hoe maak je een film in coronatijd?

Gebruik de kracht van film in cultuureducatie

Het Netwerk Filmeducatie heeft een nieuwe visie gepubliceerd, en een doorlopende leerlijn filmeducatie voor primair en voortgezet onderwijs.

29 september 2020
Gebruik de kracht van film in cultuureducatie

In gesprek met stop-motion designer Niels Hoebers

Niels Hoebers staat op een keerpunt in zijn carrière, en talentontwikkelingstraject Next kwam daardoor voor hem op een goed moment.

24 oktober 2019
In gesprek met stop-motion designer Niels Hoebers

Blog | We care about virtual reality

Hoe kun je daadwerkelijk betekenis creëren met virtual reality? Wat is de rol van virtual reality binnen zingeving? Janneke van Laar blogt over de virtualreality-installatie Ver Binnen van Studio APVIS.

4 juni 2017
Blog | We care about virtual reality

Ik ben een leuker mens geworden

Filmmaker Ruut van der Beele over zijn werkweek, inkomsten en motivatie als zzp'er in de Brabantse culturele sector.

3 februari 2015
Ik ben een leuker mens geworden