“Zonder psychisch lijden kun je niet leven want het is ons vermogen om met gevoelens te reageren op onze omgeving”. Dit, en nog veel meer, zei hoogleraar Psychiatrie Jim van Os onlangs in een gesprek met Bas Mesters van De Tussenruimte bij EMMA in Den Haag. Ik heb met gespitste oren zitten luisteren want in zijn visie op een andere geestelijke gezondheidszorg is er plaats voor kunstenaars en kunst. En daar ben ik naar op zoek. 

Publieke zorg

Het gesprek met Jim van Os was onderdeel van de reeks “Mens-zijn in een ontzielde systeemwereld”.  De vraag naar psychische hulp groeit al jaren en de laatste 15 jaar is er een verdubbeling in diagnosticeerbaar lijden bij jonge mensen vertelde Van Os. Het systeem heeft ons aangeleerd dat het daarbij altijd om ziekte gaat, dat je een diagnose moet hebben gebaseerd op de DSM5. Maar je moet niet alles geloven van wat er als kennis omgaat in je vak zei hij. “Als kennis cultuur is, lijf je mensen in.” 

Kortom we lopen vast in een zorgsysteem dat uitgaat van een individueel biomedisch model dat in zijn ogen moet transformeren naar publieke zorg. Ervaringsdeskundigheid is daarbij heel belangrijk. En werken vanuit mens- en gevoelskunde. De zorgprofessional moet er zijn om je te helpen bij het moeilijke pad dat je moet gaan, je moet het zelf doen. Als je niet samen een diagnose maakt, dan klopt de diagnose niet. 

Sociale vernieuwing

Ik wist al dat hij veel kritiek heeft op ons huidige zorgstelsel, maar ook dat hij bij zijn colleges films gebruikt van kunstenaars Martin & Inge Riebeek. Vandaar dat ik afreisde naar Den Haag om mijn licht op te steken. Hoe wil hij de zorg in onze maatschappij veranderen? De politiek wil het zorgstelsel niet veranderen dus dat heeft geen zin stelt Van Os. Hij pleit voor een beweging van onder af, samenwerken om broodnodige sociale vernieuwing tot stand te brengen. Daar wordt niet genoeg in geïnvesteerd en ook niet in menszijn. Ga als GGz werken met het sociale domein, alternatieve zorgverleners, coaches, therapeuten, filosofen, kunstenaars, geestelijk verzorgers is zijn boodschap.  

Zorgopleiding voor kunstenaars

Na afloop vroeg ik hem of hij nog tips had, want ik zie de zorg- en cultuursector nog maar schoorvoetend samenwerken. Ze zijn nog aan het daten en hier en daar ontstaat er een verhouding bij wijze van spreken. Hij wees me op De Nieuwe Utrechtse School waar in de toekomst studenten zoals bijvoorbeeld kunstenaars en filosofen een zorgopleiding kunnen krijgen om in de zorg het verschil te gaan maken. 

Brabants netwerk

Zijn verhaal bemoedigde mij in het blijven organiseren van halfjaarlijke netwerkbijeenkomsten in Brabant waar zorg- en welzijnsprofessionals en kunstenaars elkaar kunnen treffen, inspireren en cocreëren. Hoe dat nu precies zit met het psychisch lijden? Dat kan Jim van Os beter vertellen. Kijk hier het gesprek terug. Ik ben alvast een boek gaan bestellen om me meer in zijn visie te verdiepen.  

Kijk het gesprek met Jim van Os terug

REBUShalte

De foto bij dit blog heb ik gemaakt op 22 maart tijdens de Dag van de Psychiatrie. Ik gaf een lezing over Kunst & Gezondheid en woonde de opening bij van een prachtig project, de REBUShalte. Kunstenaar Arjen ’Konstrukto’ den Boer bij Zorgpark Reinier van Arkel rapte ons doeltreffend toe. Een eenvoudig idee om een bushalte te transformeren tot expositieruimte. Een idee van ontwerper Walter van der Velden in samenwerking met Het Living Museum in Vught. 

 Luister de podcast over de REBUShalte

REBUShalte

Wil je ook aansluiten bij ons Brabants netwerk?

Stuur mij een mail en schrijf je in op onze nieuwsbrief Kunst is Gezond. Sluit je ook aan bij het Landelijk Expernetwerk Kunst & Gezondheid op LinkedIn.

Atty blogt

Blog | Gezondsheidszorg met ruimte voor kunst

Adviseur Atty Bax blogt over de lezing van hoogleraar psychiatrie Jim van Os en zijn kijk op gezondheidszorg.

19 april 2023
Blog | Gezondsheidszorg met ruimte voor kunst

Blog | Hoe kunst je houvast kan zijn in zware tijden

Adviseur Atty Bax blogt over de inspirerende voorbeelden die voorbijkwamen op de Conferentie Culture & Mental Health.

6 december 2022
Blog | Hoe kunst je houvast kan zijn in zware tijden

Blog | Muziek in de zorg: therapie of kunst?

Yrene Kerckhaert liep stage bij Kunstloc Brabant en blogt over haar bevindingen over het gebruik van live-muziek in de zorg.

21 juli 2022
Blog | Muziek in de zorg: therapie of kunst?

De kracht van kunst in 16 portretten

Kan kunst maken eenzaamheid verminderen? Jazeker. Met een expo en een magazine brengen wij het in beeld.

3 februari 2022
De kracht van kunst in 16 portretten

Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

In de derde korte docu over Muziek in de Zorg, laat Stichting MuzIC zien dat er b.v. minder sedatie nodig is door muziek op de ic.

20 januari 2022
Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

Blog | Mantelzorg en dementie: Laat je ego maar thuis

Atty Bax ziet dat kunstenaars hun ervaring als mantelzorger verwerken in hun werk en zo bijdragen aan het begrip rondom dementie.

20 september 2021
Blog | Mantelzorg en dementie: Laat je ego maar thuis

Blog | Blijvende indrukken na internationale conferentie over kunst en gezondheid

Adviseur Atty Bax blogt over hoogtepunten die haar bijbleven na de internationale conferentie Culture, Health and Wellbeing.

7 juli 2021
Blog | Blijvende indrukken na internationale conferentie over kunst en gezondheid

Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

Kijk mee naar de unieke aanpak van de Bossche kunstenaars Sjaak Langenberg en Rosé de Beer en ontdek hoe hun Kleinkijkacademie ontstond.

8 juni 2021
Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

In deze tweede korte film van een drieluik over Muziek in de Zorg, zie je hoe de inzet van muziek bijdraagt aan positieve gezondheid.

3 mei 2021
Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Er zijn drie korte films ontwikkeld met voorbeelden van samenwerking die de kracht van muziek voor onze gezondheid en welzijn tonen.

26 april 2021
Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Blog | Kunst kan het functionele iets menselijks geven

Adviseur Atty Bax belicht het werk van Brabantse kunstenaars Jenny Ymker, Gery Bouw en Jori van Boxtel. Zij maakten een werk voor ziekenhuizen.

11 februari 2021
Blog | Kunst kan het functionele iets menselijks geven

Sluit je aan bij de landelijke beweging Kunst is gezond

LKCA, Cultuur Oost en Kunstloc Brabant slaan de handen ineen om te werken aan meer draagvlak voor kunst in de zorg- en welzijnswereld.

25 januari 2021
Sluit je aan bij de landelijke beweging Kunst is gezond

Blog | Het leven is niet rechtvaardig

In dit blog schrijft adviseur Atty Bax over de rol van kunst in de geestelijke gezondheidszorg.

11 januari 2021
Blog | Het leven is niet rechtvaardig

Blog | Wil de Nederlandse Grayson Perry nu opstaan?

In dit blog schrijft adviseur Atty Bax over hoe kunstenaar Grayson Perry zijn landgenoten met elkaar verbindt via kunst.

21 december 2020
Blog | Wil de Nederlandse Grayson Perry nu opstaan?

Blog | Kunst bij geheugenproblemen

Adviseur Atty Bax schrijft in haar blog over Atelier Beeldkracht: een schilder- en tekenatelier voor mensen met geheugenproblemen.

17 november 2020
Blog | Kunst bij geheugenproblemen

Blog | Het gesprek rondom de dood

Wat kun je zelf doen in deze angstige tijden? Adviseur Atty Bax laat zich inspireren door Dirk de Wachter om het gesprek over de dood aan te gaan.

1 september 2020
Blog | Het gesprek rondom de dood

Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Vraag nu aan! ‘All Inclusive!': de inspiratiegids vol voorbeelden van Brabantse innovatieve kracht en creativiteit.

10 augustus 2020
Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Speciale aandacht voor het Brabantse kloosterleven

2021 wordt het jaar van het Brabantse kloosterleven, met verschillende activiteiten en een ontwerpopdracht.

1 juli 2020
Speciale aandacht voor het Brabantse kloosterleven

Blog | Stalen zusters in tijden van een pandemie

Ken je de Zusters in Staal? Adviseur Atty Bax vertelt in haar blog meer over de symboliek van het kunstwerk van Judith Kuijpers.

19 juni 2020
Blog | Stalen zusters in tijden van een pandemie

Muziek in de zorg - een krachtig medicijn

Kunstloc brengt musici en professionals samen tijdens de bijeenkomst ‘Muziek in de zorg- een krachtig medicijn’.

20 februari 2020
Muziek in de zorg - een krachtig medicijn

Blog | Textiel en de Kunst

Textiele materialen en technieken worden eindelijk weer serieus genomen in de kunstwereld. In dit blog vraagt Atty Bax zich af hoe het komt dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben.

5 december 2019
Blog | Textiel en de Kunst

Blog | Kunst als hulpmiddel

Je ziet kunstenaars overal werken. Atty Bax blogt over de bijdrage die kunstenaars leveren om de wereld te veranderen, te verfraaien en te innoveren.

4 september 2019
Blog | Kunst als hulpmiddel

Blog | Kunst is gezond!

Er is een nieuwe beweging aan het groeien die het huidige zorgsysteem drastisch wil veranderen. Een bredere opvatting over gezondheid, holistisch, in plaats van een gespecialiseerd systeem dat alleen kijkt naar het lichaam als machine of de mens als brein.

21 mei 2019
Blog | Kunst is gezond!

Opening Expositie Unmapped

Atty Bax, de curator van de Kunstloc exposities in de LocHal, opende de expo met deze speech: “Deze expositie gaat over een gebied dat nog niet in kaart is gebracht, over onze waarneming, onze verbeelding en ons perspectief."

11 maart 2019
Opening Expositie Unmapped

Een theaterabonnement of een pil?

Er is een kentering gaande in de gezondheidszorg. Wetenschapsjournalist Mark Mieras merkt dat in de medische wereld de interesse voor de zachte kant van gezondheid - via onder andere kunst en cultuur - groeit.

16 oktober 2018
Een theaterabonnement of een pil?

Who cares now? We care!

Op donderdag 23 augustus is de tweede editie van het zorgmagazine We Care! gelanceerd. In het magazine staan inspirerende resultaten van bijzondere projecten in de zorg- en welzijnssector. Henri Swinkels, Gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur van de provincie Noord-Brabant, heeft de eerste exemplaren uitgereikt aan Gon Mevis en Radjesh Manna.

23 augustus 2018
Who cares now? We care!

Blog | Tijd, omgeving, concentratie en verbinding

Wat is de artistieke noodzaak en urgentie van artist-in-residence's voor de kunstenwereld? Atty Bax schrijft een blog over waarom air’s zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van jonge makers.

29 maart 2018
Blog | Tijd, omgeving, concentratie en verbinding

Dokter-Ouder-Kind van Marleen van Bergeijk

Designer Marleen van Bergeijk viel op met haar afstudeerproject DOK tool, een middel dat de communicatie tussen arts en kind moet verbeteren.

2 februari 2018
Dokter-Ouder-Kind van Marleen van Bergeijk

Architecten ontwerpen poppenhuizen in relatie tot energiestofwisselingsziektes

Kunst kan veel betekenen voor zorg en gezondheid. Architect Peter Masselink vroeg 18 gerenommeerde architecten een poppenhuis te ontwerpen en bouwen voor kinderen, waarin het hebben van een energiestofwisselingsziekte tot uiting moest komen.

25 juni 2017
Architecten ontwerpen poppenhuizen in relatie tot energiestofwisselingsziektes

Blog | Who cares?

Kunst kan bijdragen aan een prettige, mooie en duurzame zorgomgeving. Atty Bax, adviseur kunst, zorg en gezondheid, vertelt hierover in haar blog.

4 januari 2017
Blog | Who cares?

Inspiratiemagazine 'Who Cares?' gelanceerd

Het eerste exemplaar van het inspiratiemagazine ‘Who Cares? | kunst & zorg’ werd donderdag 8 december in ontvangst genomen door Henri Swinkels, Gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur van de provincie Noord-Brabant. Dit magazine boordevol beelden en artikelen geeft een inspirerend beeld van mogelijkheden om vanuit kunst bij te dragen aan prettige, mooie en duurzame zorgomgeving. Een omgeving die ten goede komt aan de zorg en dus aan onze samenleving.

8 december 2016
Inspiratiemagazine 'Who Cares?' gelanceerd

Blog | Atelier murals van start

Waarom maken zorginstellingen en bedrijven toch niet méér gebruik van de toepassing van kunst? Atty Bax blogt over het spannender maken van inrichting en beleving van bedrijfspanden.

16 maart 2016
Blog | Atelier murals van start
Geef jouw mening