We zien al jaren dat kunst veel kan betekenen voor onze gezondheid, de zorg- en welzijnssector en dus onze samenleving. Zo blijkt ook uit een rapport van de World Health Organization en Culture for Health Europe. Kunstloc Brabant stimuleert samenwerkingen tussen de cultuursector en de zorg- en welzijnssector. Op deze pagina tonen we wat er al gebeurt in Brabant en bieden wij een kort overzicht. Wij verzamelen voortdurend voorbeelden, adviseren je en delen onze kennis en netwerk. Wij organiseren elk half jaar een regionale netwerkbijeenkomst op een inspirerende locatie en werken ook landelijk samen met andere provincies. Er gebeurt steeds meer op het snijvlak van kunst, zorg en gezondheid maar we staan nog maar aan het begin.
De creatieve kracht voor zorg en welzijn
Kunst en cultuur hebben een positieve invloed op onze gezondheid en ons welzijn. Ze ondersteunen herstel van fysieke en mentale problemen en ondersteunen de levenskwaliteit. Ze dragen bij met andere oplossingen aan de grote uitdagingen in onze maatschappij waar we nu mee te kampen hebben zoals vergrijzing, dementie, eenzaamheid, depressie, burn-out. Ze dragen daarmee ook bij aan vermindering van medicijngebruik en andere zorgkosten. Met hun creatieve blik vinden kunstenaars en vormgevers mogelijkheden en oplossingen die niet voor de hand liggen.
afbeelding: Wethouder Stefanie Vatta poseert, fotograaf: Ellen Geerts
Gescheiden domeinen samenbrengen
Er is internationaal veel bewijs dat kunst bijdraagt aan onze gezondheid maar dit wordt nog te weinig erkend. Een van de oorzaken is dat we nog in gescheiden domeinen zorg, welzijn en cultuur werken, zowel nationaal als regionaal. Wetenschappelijk bewijs is duur en ingewikkeld. Als we het over kunst en cultuur hebben heeft iedereen daar een ander beeld bij. Kunst maken is een essentieel onderdeel van ons menszijn stelt Ellen Dissanayake.
Niet alleen het maken van “iets” kan bijdragen aan je vitaliteit of mentaal welbevinden, ook het samen zingen, dansen of theater maken draagt bij aan je welzijn. Als amateur of professional. Veel kunstenaars geven naast hun eigen werk ook les. Bijvoorbeeld aan mensen met dementie. Of ze laten je toch dansen als je Parkinson hebt zoals Andrew Greenwood. Ze onderzoeken de inrichting van wachtkamers of stilteruimtes. Ondersteunen rouwprocessen, bedenken nieuwe rituelen of geven ze je inzicht in dyslexie. En nog heel veel meer.
Welke rol hebben kunstenaars?
Kunstenaars kunnen onderzoekers en innovators zijn. Kunstenaars kunnen een andere blik geven op jouw organisatie, op vastgelopen processen, of personeel op een onorthodoxe manier betrekken bij beleidsvorming. Bekijk bijvoorbeeld onderstaande video over De Kleinkijkacademie van Sjaak Langenberg en Rose de Beer bij zorginstelling Severinus in Veldhoven.
Kunstenaars kunnen op een impactvolle manier fysieke ruimte vormgeven zodat wij beter functioneren, creatiever zijn, ons prettiger of veiliger voelen, beter de weg kunnen vinden etc. Zowel in onze openbare ruimte als binnenskamers: Healing environment. In samenwerking met architectuur, design, groen en omgevingspsychologie. Voorbeeld: Justine Kontou & Marthe Biezen ism GGZe en Conservatorium Hotel Amsterdam of Bio Mirror van Alissa+Nienke.
Maar ook een extra beleving toevoegen aan een zorginstelling zoals een ziekenhuis. Een mooi voorbeeld is de uitgebreide kunstcollectie onder leiding van Sabrina Kamstra in het Amsterdam AMC. En hoe die troost kan bieden voor bezoekers laat kunstenaar Nina Goedegebure zien.
Kunstenaars kunnen hulpmiddelen of diensten ontwikkelen om op een nieuwe manier een onderwerp bespreekbaar te maken. Zoals theatergroep De Kwekerij over mantelzorg. Nienke Helder met haar project Sexual Healing. Of Anne Ligtenberg en Max Horbach die onderzoeken hoe je het gesprek kunt aangaan over misbruik.
Sexual Healing van Nienke Helder, fotograaf: Nicole Marnati
Kunstenaars kunnen met mensen samen kunst maken om sociale contacten te verbeteren, en eenzaamheid te bestrijden. Een mooi voorbeeld is De Tijd van je Leven vanuit GGD West-Brabant om eenzaamheid bij ouderen tegen te gaan. Op de site Community Art Brabant vind je nog veel meer inspiratie en tips en kun je lid worden van een community.
Maar kunstenaars geven ook les zoals Beeldkracht in Oisterwijk voor mensen met dementie en hun mantelzorger. Of bij Stoute Schoenen in Tilburg.
En als je uitgaat van het idee dat iedereen een kunstenaar kan zijn (amateur, professional of outsider) en dat het maken van iets bijdraagt aan de versterking van je identiteit, dan is The Living Museum een mooi voorbeeld tussen kunst, zorg en welzijn in. Of Nei Skoen in Helmond.
Rol Kunstloc Brabant
Sinds 2012 ontwikkelen we vanuit Kunstloc Brabant programma’s, bijeenkomsten, exposities en publicaties rondom kunst, zorg en gezondheid. Lees hierover meer in onze digitale magazines Who Cares? We Care!.
In ons magazine All Inclusive laten we zien wat de kracht van kunst is bij belangrijke maatschappelijke opgaven, zoals goede zorg en welzijn voor alle Brabanders. Zo lees je in dit magazine een artikel over de onmisbare rol van professionele kunstenaars voor ouderen in Park Zuiderhout.
illustratie: Ruben Topia
Magazine CareFull
In het magazine CareFull laten we zien dat kunst minder eenzaamheid kan maken. In 16 portretten - gemaakt door fotograaf Marcel de Buck en journalist Simone Vos - vertellen verschillende mensen wat het maken van kunst met ze doet. Ze maken kunst in verschillende Brabantse zorg- en welzijnsinitiatieven. Ze vertellen in het magazine hoe ze meer geluk ervaren, en minder eenzaamheid.
Cover CareFull: fotograaf, Marcel de Buck
Op de hoogte blijven?
Abonneer je op de tweemaandelijkse nieuwsbrief 'Kunst is Gezond'!
Ben je geïnspireerd geraakt?
Wil je als kunstenaar aan de slag in het sociale domein? Of ben jij juist die zorginstelling/welzijnswerker/gemeente die creatieve kracht wil inzetten? Wij denken graag met je mee als bemiddelaar, adviseur, tolk en spreekbuis. Want we bouwen graag mee aan een gezonde Brabantse samenleving.
Meer weten?
Bekijk ook deze kennisdossiers. En het is altijd mogelijk een inspirerende presentatie op maat te verzorgen. Daarin leggen we aan de hand van concrete projecten de relatie tussen positieve gezondheid en kunst. We vertellen over de rol van kunst in onze Westerse maatschappij, drijfveren van kunstenaars en op welke manier kunst kan bijdragen aan een gezonde samenleving.
