Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Op een stralend zonnige herfstdag in november kwam een klein, maar divers groepje mensen bij elkaar in de bossen van Oisterwijk. Daar luisterden wij naar de presentatie van de onderzoeksresultaten van Charlotte Hopmans en Elsa van Dam. Zij waren het afgelopen half jaar onze Verkenners voor het thema Kunst en Klimaat. Zij onderzochten welke rol de cultuursector kan pakken in de klimaatcrisis. Ze bogen zich over de vraag wat kunst kan bijdragen om de klimaatverandering ten goede te keren.

Op Verkenning - de klimaatcrisis

Protestsong

De bijeenkomst in Oisterwijk werd geopend met een optreden van theatermaker en klimaatactivist Cor Burger. Hij zong een lied over de opwarming van de aarde dat de aanwezigen op scherp zette. Met elk couplet werd duidelijker wat er gebeurt als de aarde weer een paar graden opwarmt. Er is volop wetenschappelijk bewijs dat aantoont hoe de wereld er dan uit gaat zien. In het refrein lijkt er echter niets aan de hand en gaan we gewoon door op de oude voet. Het was een protestsong die tegenstrijdige gevoelens opriep. Lachen om het gezamenlijk gezongen luchtige refrein, terwijl de boodschap om te huilen is. Deze aftrap toonde aan wat kunst doet. Met verbeelding, beeld, tekst en muziek werd ons inlevingsvermogen versterkt, werden we wakker geschut en ontstond saamhorigheid.

Toekomstbeelden

Het onderzoek van Charlotte en Elsa kent twee invalshoeken; wat is het belang van verbeelding en waar kunnen we als sector snel concreet mee aan de slag? Verbeeldingskracht is essentieel om een nieuwe toekomst te kunnen vormgeven. We hebben hoopvolle toekomstbeelden nodig die we kunnen delen en waar we bezield door raken. Het was een middag met veel interactie. In drietallen maakten we collages waarin we lieten zien hoe onze ideale wereld eruitziet. Het werden mooie, hoopvolle toekomstvisioenen. Als het zou lukken om dit soort activiteiten op grote schaal te organiseren kunnen we saamhorigheid en een gezamenlijk verhaal creëren. Een mooi begin is Youtopialab, waar de vraag wordt gesteld in welk Nederland je wilt leven. Hoe ziet jouw ideale wereld, jouw utopia eruit? Tekenaars verwerken gesprekken met heel diverse groepen in kleurrijke platen die in 2023 worden geëxposeerd. Intussen onderzoekt Youtopialab samen met de Rijksuniversiteit Groningen of verbeelding helpt om beter te begrijpen wat mensen belangrijk vinden.

Hoe kunnen we zelf aan de slag?

Er is veel te doen over klimaatactivisten die actievoeren in musea en concertzalen. Het lijkt alsof zij zich tegen kunst keren. In eerste instantie schrok ik van deze acties. Kunst is een kwetsbaar en onvervangbaar doelwit. Gaandeweg begrijp ik de acties steeds beter. Ze zijn niet gericht tegen kunst, maar ze vragen aandacht voor wat belangrijk is en wijzen op de kwetsbaarheid van ons menselijk bestaan. En moet de kunstsector zelf niet duurzamer en activistischer worden? Het onderzoek leverde daarvoor ook concrete tips; schaf de papieren koffiebekers af, gebruik geen wegwerpmateriaal, zorg voor vegan catering en onderzoek waar je budget vandaan komt. Zijn er bijvoorbeeld bedrijven betrokken die kunst gebruiken voor ‘greenwashing’. Nog een tip: benoem een klimaatactivist in je bestuur. Daarnaast hebben we beelden, verhalen, muziek en woorden nodig om een gezamenlijk verhaal te creëren voor de toekomst. Nieuwe verhalen, nieuwe beelden, nieuwe woorden en misschien ook wel nieuwe kunst. Want, zo leerden wij van onze Verkenners, onze definitie van wat kunst is, is beperkt. In niet-westerse culturen is kunst vaak iets van de gemeenschap, niet gericht op een individuele beleving, of op commercie of innovatie, maar van iedereen en begrepen door iedereen.

Hoe kunnen we zelf aan de slag?

Een nieuw tijdperk

De onderzoeksresultaten van Charlotte en Elsa hebben mij erg alert gemaakt voor wat ik zie gebeuren met het klimaat. Zo alert dat ik ervoor moet waken niet in somberheid te vervallen. In de VPRO documentaire Welkom in het Symbioceen constateerde de Australische milieu-filosoof Glenn Albrecht dat we geen woorden hebben voor onze gevoelens bij de aantasting van de natuur en onze leefomgeving. We zitten in de overgang naar een heel nieuw tijdperk, het Symbioceen, waarin mens en natuur in evenwicht zijn en elkaar versterken. Voor dat nieuwe tijdperk hebben we nieuwe woorden nodig. Albrecht ontwikkelde daarvoor een woordenboek. En, zoals gezegd, we hebben naast nieuwe woorden, ook verbeeldingskracht en kunst nodig om samen de toekomst vorm te geven. Onze Verkenners hebben ons met de neus op de sombere feiten geduwd, maar ons ook overtuigd van het belang van hoop en optimisme.

De onderzoeksresultaten van Charlotte en Elsa worden verwerkt op de Kennispagina Kunst en Klimaat die wij eind van dit jaar op onze website publiceren. Astrid Mikkers schreef voor ons een reflectie over de middag in Oisterwijk en binnenkort delen wij ook een LocTalk met Charlotte en Elsa en een filmisch verslag van de middag. Houd daarom onze website in de gaten!

Kunst en Klimaat

kunst & klimaat

Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

In gesprek met Floris Alkemade, de juryvoorzitter van de design challenge.

20 februari 2024
Heldenmoed en verbeeldingskracht gezocht voor design challenge Henriëttewaard

Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

Duik in de challenge en verbeeld de toekomst van water en erfgoed!  

10 januari 2024
Design Challenge: Ondersteboven van Water in de Henriëttewaard

KunstUnlocked Omgevingsvisie

Hoe maak je meer impact op klimaatvraagstukken met creatieve ontwerpkracht?

21 november 2023
KunstUnlocked Omgevingsvisie

Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Vier zakelijk leiders komen met tips over duurzaamheid tijdens de opleiding Leiderschap in Cultuur (LinC).

31 oktober 2023
Vier zakelijke leiders maken stappenplan verduurzamen culturele sector

Verminder je ecologische voetafdruk

Wil je jouw culturele organisatie verduurzamen? Met deze infographic kun je direct zien waar je kunt beginnen.

10 oktober 2023
Verminder je ecologische voetafdruk

Kunst en Klimaat

Klimaatvraagstukken vragen om een gezamenlijke aanpak waarbij creativiteit niet mag ontbreken. Hóe pak je dat aan?

22 september 2023
Kunst en Klimaat

Anderzijds A67

Ontwerp van een geluidswering langs de A67 bij de Strabrechtse Heide als aanjager voor ruimtelijke opgaves.

9 december 2022
Anderzijds A67

Blog | Verkenning Kunst en Klimaat

Liesbeth Jans blogt over de onderzoeksresultaten van Op Verkenning - de klimaatcrisis.

30 november 2022
Blog | Verkenning Kunst en Klimaat

Snelwegontwerp Anderzijds A67 wakkert regionale innovatiekracht aan

Hoe kan kunst de aanjager zijn voor duurzame landschapsvernieuwing? Dat bespraken we tijdens het Energiefestival 2022.

11 november 2022
Snelwegontwerp Anderzijds A67 wakkert regionale innovatiekracht aan

Blog | Bestemming onbekend

Charlotte Hopmans blogt over hoe we samen tot een duurzame toekomst kunnen komen.

19 oktober 2022
Blog | Bestemming onbekend

Blog | Kunst en Klimaat, omdat het niet anders kan

Dit najaar besteden we extra aandacht aan klimaatverandering. Adviseur Liesbeth Jans licht een aantal programma-onderdelen uit.

11 oktober 2022
Blog | Kunst en Klimaat, omdat het niet anders kan

Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Elsa van Dam bepleit een nieuw klimaatverhaal met oog voor urgentie en verbondenheid tussen mens en natuur.

27 september 2022
Blog | Een nieuw klimaatverhaal

Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Kunstloc Brabant bekijkt dit najaar de klimaatcrisis door de bril der verbeelding. Hoe kan kunst bijdragen aan het keren van de klimaatcrisis?

8 september 2022
Kunst & Klimaat, omdat het niet anders kan

Verkenning Van Gogh Nationaal Park

Kunstenaars, ruimtelijk ontwerpers en andere makers verkennen mogelijkheden voor landmarks die de beleving van het landschap versterken.

24 juni 2022
Verkenning Van Gogh Nationaal Park

Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

Hoe gaat de culturele sector om met klimaatverandering? Documentalist Ton van der Linden zet een aantal duurzame voorbeelden op een rij.

7 oktober 2021
Stemming: Cultuur en de klimaatcrisis: verduurzaming in de culturele sector

Op Verkenning | De klimaatcrisis

Welke bijdrage kan kunst kan leveren om de klimaatverandering te keren? Charlotte Hopmans en Elsa van Dam gaan voor ons op pad met deze vraag.

12 juli 2021
Op Verkenning | De klimaatcrisis

Ontwerp en aanpak van stadsnatuur

Van wenkend perspectief naar actuele uitdaging voor ontwerpers én opdrachtgevers.

15 juni 2021
Ontwerp en aanpak van stadsnatuur

Verleiding en verbeelding in de energietransitie

In 2050 moet de provincie Noord-Brabant energieneutraal zijn. Hoe zien kunstenaars en ontwerpers het energielandschap van de toekomst?

8 augustus 2018
Verleiding en verbeelding in de energietransitie

Redden kunstenaars de wereld?

“Echte winst betekent niet alleen dat je nadenkt over geld verdienen, maar ook hoe je de planeet wilt achterlaten.” Hoe zet de cultuursector in op duurzaamheid?

13 oktober 2017
Redden kunstenaars de wereld?