Trends & Ontwikkelingen

In expositieruimte Kunstpodium T is op donderdag 22 augustus 2024 voor de tiende keer de Jan Naaijkensprijs uitgereikt. Deze prijs is ingesteld om jonge, talentvolle beeldend kunstenaars te stimuleren in hun verdere ontwikkeling. Er waren vier groepen kunstenaars genomineerd. De prijs bestaat uit een bedrag van 1600 euro en een expositie bij Willem Twee Kunstruimte in Den Bosch. De genomineerden zijn enkele tientallen jonge beeldend kunstenaars. Ze zijn recent afgestudeerd aan een van de kunstacademies in Nederland en Vlaanderen. Wat ze verder gemeen hebben, is dat zij via Kunstpodium T een jaar lang het Appretenice/Masterpogramma hebben gevolgd. 

De deelnemers aan het Appretenice/Masterprogramma werken in groepen, in kleine communities. Het is belangrijk dat studenten ook van elkaar leren en op elkaars ideeën en werk reflecteren, zegt directeur Klaartje van Esch. Van de negen groepen die afgelopen jaar hebben meegedaan, zijn er vier genomineerd voor de Jan Naaijkensprijs. Een jury onder leiding van de Bossche galeriehouder Casper Herselman koos voor de installatie ‘Looking for Ulrixa’. Een productie van het viertal Karma Hamed, Eva van Ooijen, Wout Peeters en Sixin Zeng.

Nu de overheid gaat handhaven op schijnzelfstandigheid en daarvoor ook een nieuwe wet in aantocht is neemt de onrust onder zzp’ers toe. Zij vrezen het verlies van opdrachten en zien de regels het liefst versoepeld, maar volgens voorstanders moet de balans op de arbeidsmarkt nodig worden hersteld. De groep ‘gedwongen schijnzelfstandigen’ is geholpen bij strikter beleid. Dat zijn de mensen die door het lange uitstel van handhaving onterecht zijn gaan werken als zelfstandige, maar het liefst in loondienst zouden gaan. Vaak werden zij voor een voldongen feit gesteld door de werkgever: wilden ze niet als freelancer aan de slag, dan was er geen werk. Onder meer in de cultuursector is dat probleem alomtegenwoordig, zegt Caspar de Kiefte van de Kunstenbond.  

Als voorbeeld noemt De Kiefte muziekdocenten die vaak vanwege bezuinigingen niet door konden in loondienst en daarna als zelfstandige mochten terugkomen, omdat dat goedkoper was voor de scholen. Het zzp-schap betekende voor de docenten meer onzekerheid en minder arbeidsvoorwaarden. Op een gezonde arbeidsmarkt zouden zzp’ers vanwege die onzekerheid ook meer geld kunnen eisen, maar in een sector waar het geld niet voor het oprapen ligt is dat vaak moeilijk. De Kiefte zag sommige groepen zelfstandigen daardoor uit de sector vertrekken.

Drie ketentafels van Platform ACCT hebben een belangrijk moment bereikt: zij hebben hun Fair Pay-voorstellen opengesteld ter consultatie voor alle werkenden. Afgelopen jaar hebben diverse gesprekstafels tussen werkenden en werkgevers plaatsgevonden met het doel om tot een concrete invulling te komen van het begrip Fair Pay. Nu is het moment om je als werkende uit te spreken over wat je van de voorstellen vindt. Het betreft de volgende ketentafels: Jazz/World/Contemporary Componisten & Musici, Cultuurmarketing & Communicatie en Archeologie. 

De nieuwe versie van de Impact Makers Toolkit is live: de Creative Impact Toolkit. De Creative Impact Toolkit is een laagdrempelig hulpmiddel om maatschappelijke ambities binnen verschillende creatieve disciplines vorm te geven en te evalueren. Door een korte vragenlijst in te vullen, worden zij geadviseerd over de manier waarop hun culturele project kan bijdragen aan sociale verandering. De toolkit is onlangs verrijkt met praktijkervaringen en inzichten uit het prijswinnende 9 Dimensions Model. Zo is de toolkit van, voor én door makers.

Twee ondernemers openen volgend jaar ZAMU, een gigantisch museum in Zaandam met kunst van vijftien wereldberoemde kunstenaars. „ZAMU wordt de moderne kerk zonder geloof.” Achter de korte naam gaan torenhoge ambities schuil. ZAMU, het Zaanstad Amsterdam Museum in oprichting, belooft een tentoonstellingsproject voor moderne en hedendaagse kunst van internationale allure te worden.

Met 35.000 vierkante meter expositieruimte (bijna drie keer zoveel als het Rijksmuseum) kan ZAMU op termijn tot de fysiek grootste musea ter wereld gaan behoren. In voormalige fabriekspanden op het Hembrugterrein in Zaandam komen permanente tentoonstellingen van (uiteindelijk) zo’n vijftien kunstenaars van wereldfaam, representatieve overzichten samengesteld in samenwerking met de kunstenaars of hun erven. 

ZAMU gaat naar verwachting eind volgend jaar van start met presentaties van minstens vijf kopstukken uit de naoorlogse kunstgeschiedenis: de Amerikaanse beeldend kunstenaars John Chamberlain, Frank Stella en Kaws, de Italiaanse architect en ontwerper Ettore Sottsass én de Nederlandse tuin- en landschapsarchitect Piet Oudolf, die een tuin rond de expositiegebouwen heeft ontworpen. De jaren daarna zal ZAMU steeds verder uitbreiden, met hallen gewijd aan andere kunstenaars.

Nieuwe Instituut en het in Beirut gevestigde Journal Safar presenteren met trots de geselecteerde schrijvers voor de derde editie van Design Drafts, een open oproep voor inzendingen rondom het thema 'protest' in de context van ontwerp, stedelijke interventies en visuele cultuur. De vijf voorstellen zijn geselecteerd door een internationale jury en de geselecteerde auteurs zullen een stuk schrijven dat ondersteund wordt door schrijf-, redactie- en ontwikkelsessies met de teams van Journal Safar en het Nieuwe Instituut. Naast de vijf geselecteerde schrijvers voor de Design Drafts open oproep, heeft het team van Journal Safar ook nog vijf andere kandidaten uitgenodigd om bij te dragen aan de 9e uitgave van het magazine.

Het bestuur en de leden van de Kunst van Brabant zijn hevig geschrokken van de kwaliteit van de adviezen en de beoordelingen over de aanvragen voor de Regeling professionele kunsten 2025-2028. Onzorgvuldigheid in de adviezen en inconsistentie bij de beoordelingen zijn troef. Naar verwachting zal het aantal bezwaarmakers deze keer erg groot zijn en de bezwaren zelf steekhoudend. dKvB krijgt veel stevige signalen en geschokte reacties over de afwikkeling van de aanvraagprocedure. Er is veel verontwaardiging in het veld over onzorgvuldigheden in de adviezen van de commissie, doorwerkend in de beoordelingen c.q. scores.

dKvB heeft begin juli al een eerste inventarisatie gedaan. We kregen binnen enkele dagen zo'n 30 reacties binnen en zijn flink geschrokken van de meldingen over onzorgvuldigheid en inconsistenties. Ook van de vaak zeer grote beoordelingsverschillen tussen die van de Brabantse commissie en die van de BIS en landelijke fondsen (Fonds Podiumkunsten e.a.). Veel cultuurinstellingen tekenen thans bezwaar aan. dKvB schrijft dit alles in een brief aan de cultuurwoordvoerders in Provinciale Staten van Noor-Brabant.

De Mark kan wel wat extra promotie gebruiken, dat is het idee achter De Veerman. Een drijvende kunstinstallatie die liefdesverhalen bij Bredanaars over de lokale beek hoopt op te halen.

De Veerman is gemaakt door Observatorium, een kunstenaarsgroep uit Rotterdam die bekendstaat om haar houten bouwwerken. Voor het project in Breda liet de groep zich vooral inspireren door Sint Christoffel, de beschermheilige van reizigers die ook pontificaal is afgebeeld in de Grote Kerk. ,,We staan hier eigenlijk op de schouders van Christoffel en het rood staat voor de kleur van zijn mantel”, legt Erica Jonkman uit op het bovendek. Als projectleider van CrossArts maakt ze al drie jaar kunst in het gebied rondom de Mark. Ondanks dat het water ogenschijnlijk wordt omarmd door bouwers en bestuurders blijft deze promotie volgens Jonkman nodig. ,,Als je kijkt naar de bouwplannen, dan is er van de Mark vaak niets meer over dan een klein blauw lijntje.”

De 81e editie van het filmfestival van Venetië gaat 28 augsutus van start. Beetlejuice Beetlejuice is de openingsfilm van het festival, dat tot en met 7 september duurt. Het vervolg op de originele Beetlejuice-film uit 1988 beleeft in Venetië zijn wereldpremière. De film Babygirl van de Nederlandse regisseur Halina Reijn is dit jaar een van de 21 films die meedoen in de competitie van het filmfestival. De film maakt zodoende kans op de Gouden Leeuw, de belangrijkste prijs van het festival. Martin Koolhoven was in 2016 de laatste Nederlandse regisseur die kans maakte op een Gouden Leeuw, met de film Brimstone.

Babygirl krijgt concurrentie van onder meer de films Joker: Folie à Deux, Maria en The Room Next Door. De Franse actrice Isabelle Huppert is dit jaar juryvoorzitter. Zij beslist samen met de andere juryleden over de winnaars van de prijzen die tijdens het festival worden uitgereikt.

Kunstloc Brabant geeft advies op de conceptversie van de Uitvoeringsagenda Levendig Brabant 2024 - 2027. Op 30 augustus 2024 vindt een oordeelsvormende vergadering plaats van Provinciale Staten van Noord-Brabant over deze uitvoeringsagenda.  De fractie van PvdA/GroenLinks vroeg Kunstloc Brabant advies.

De adviezen luiden: kies in het meerjarig programma gericht op inclusief kunst- en cultuuraanbod, niet alleen het perspectief van de “makers in relatie tot hun publiek”, maar betrek het hele culturele veld bij deze ambitie. Stel de Agenda Publieksbereik niet alleen op door naar de individuele culturele aanbieders en hun aanbod te kijken, maar ook naar de variatie, spreiding, diversiteit en bereikbaarheid van de kunstvormen, makers en culturele instellingen. Verbreed “Versterken van design, ontwerp en AV/film”  - de creatieve industrie - naar het versterken van het innovatieve profiel van de gehele culturele sector. Maak werk van de ambitie om de cultuursector te betrekken bij maatschappelijke opgaven door de inzet van de culturele sector steviger te verankeren in het gehele provinciaal beleid. 

Een vertrouwde plek tijdelijk een andere functie geven, zorgt voor nieuwe ideeën en andere gesprekken. Tussen de maker en bezoeker en bij toeschouwers en de makers onderling. “Kunst in de openbare ruimte krijgt het meest onvoorbereide, frisse publiek. Als mensen naar een museum gaan, weten ze wat te verwachten, is het al deels onschadelijk gemaakt hoe ze reageren”, vertelt een van de artistiek leiders van Kaapstad, Sander van Bussel. Kaapstad is een gratis driedaags festival in Tilburg dat jaarlijks terugkeert in de stad. 

Waar Kaapstad zich afspeelt in het centrum van Tilburg, is aan de rand van de stad Lustwarande te zien in Park De Oude Warande. Deze expositie laat jaarlijks hedendaagse sculpturen zien in het Barokke sterrenbos van Tilburg, vlakbij de universiteit. Ook hier zijn de kunstwerken tijdelijk en gratis te bewonderen (al wordt het wel gewaardeerd als mensen (online) een kaartje kopen voor een plattegrond). 

Vijftien creatieve professionals ontvangen van het Cultuurfonds Noord-Brabant een financiële bijdrage voor een artistiek project, experiment of maakproces. De Makersregeling geeft ruimte, tijd en vertrouwen aan startende makers. Zo kunnen zij zich een aaneengesloten periode volledig focussen op hun project. Elk project ontvangt € 4.000. De geselecteerde makers wonen en werken in Brabant, zijn maximaal 5 jaar geleden afgestudeerd aan een kunstopleiding (mbo/hbo) en ontvangen geen financiële bijdrage vanuit een van de Brabantse talenthubs.

De Brabantse cultuursector lijkt goed te herstellen van de coronacrisis, het publiek keert terug en er werken meer Brabanders in de culturele sector dan ooit tevoren. Maar achter de schermen is er veel onzekerheid. De eigen inkomsten van culturele instellingen blijven nog achter en festivals lijken niet op te krabbelen. Veel culturele instellingen en makers zijn niet in staat een volgende tegenvaller op te vangen. Dit blijkt uit het onderzoek Waarde van cultuur 2024 - door Het PON & Telos, Boekmanstichting, Pyrrhula Research Consultants en Kunstloc Brabant.

De Waarde van cultuur neemt iedere twee jaar de Brabantse culturele sector onder de loep. De stand van zaken in Brabant wordt vergeleken met de rest van Nederland, Brabantse gemeenten kunnen data met elkaar vergelijken, en ontwikkelingen door de tijd worden gesignaleerd. Op 19 september worden de onderzoeksresultaten gepresenteerd op de Dag van de Data in de concertzaal van Theaters Tilburg.   

Meer dan eens wordt door makers van cultuurbeleid aangehaald dat er behoefte is aan 'vrije ruimten'. De Raad voor Cultuur stelt bijvoorbeeld dat ‘tussenruimtes en vrijplaatsen' nodig zijn. Waar hebben we het dan over? Met de onderzoeksmonitor Waarde van cultuur brengen we iedere twee jaar allerlei onderzoeksgegevens over de Brabantse cultuursector bij elkaar, maar 'vrije ruimten' komen daar nog niet in voor. Daarom is als onderdeel van de Waarde van cultuur 2024 een verkennend onderzoek gedaan. Onderzoeker Henk Vinken van Pyrrhula Research Consultants gaat in het essay Vrije ruimten, cultuur en brede welvaart dieper in op de betekenis van vrije ruimten, en plaatst deze in de discussie over derde plekken.

In totaal hebben 35 culturele organisaties een aanvraag ingediend voor de nieuwe regeling. Daarvan zijn 32 aanvragen beoordeeld door een onafhankelijke expertcommissie Bosch Cultuursysteem (BC). Uiteindelijk hebben 25 organisaties een subsidie gekregen. Zeven aanvragen zijn afgewezen. Sommige aanvragers zijn nog niet klaar voor de verantwoordelijkheid die een vierjarige subsidie met zich meebrengt. Deze organisaties zijn dan wel afgewezen voor deze meerjarige subsidie, maar zij kunnen vanaf 1 januari 2025 wel een aanvraag doen bij een van de nieuwe regelingen binnen de Cultuurfondsen.

De commissie is heel positief en ziet veel mogelijkheden voor groei en ontwikkeling in het Bossche cultuurveld. Het niet-toegekende subsidiegeld zetten we opnieuw in om de culturele sector in onze stad verder te versterken en te ondersteunen. De onafhankelijke commissie heeft lof uitgesproken over de creativiteit, de professionaliteit en het harde werk van de aanvragers.

Nederland en cultuur, het is geen gemakkelijk huwelijk. In het boek Zuurstof van de samenleving, Waarom cultuur een regeringszaak is, laat voormalig voorzitter van de Raad voor Cul­tuur Winnie Sorgdrager zien welke historische wortels er ten grondslag liggen aan het huidige ongemak, en welke gevolgen dat door de jaren heen heeft ge­had op het Nederlandse cultuurbeleid. Ook doet ze voorstellen voor een beter cultuurbeleid in een veranderend Nederland. Historiek publiceert een fragment uit het boek, over de negentiende eeuw waarin kunst toch steeds meer een regeringszaak werd.

De Brabantsedag in Heeze is uitgegroeid tot een begrip, niet alleen in Brabant en Nederland, maar zelfs daarbuiten. Wat in 1958 bescheiden begon, is tegenwoordig een jaarlijks hoogtepunt dat meer dan 40.000 bezoekers naar Heeze trekt. De Brabantsedag, met de spectaculaire theaterparade op de laatste zondag van augustus, is zonder twijfel het culturele hoogtepunt van het jaar in deze regio.

‘Indrukwekkend’ en ‘overweldigend’, zo reageren bezoekers die voor het eerst de praalwagens bewonderen tijdens de Brabantsedag in Heeze. Maar ook voor de echte Heezenaren blijft het elke keer weer een verrassing.  16 wagenbouwersgroepen zijn aan de slag gegaan met het thema: Dichterbij Brabant. Dat verwijst zowel naar Brabantse dichters en gedichten als naar ‘het typisch Brabantse gevoel’.

Culturele hoogvliegers mogen best bijzondere mensen zijn, juist zij moeten kritisch gevolgd worden. Dat schrijft oud-bestuurder en adviseur voor de culturele sector Erik Akkermans. Hij richtte voor de sector het arbeidsmarktplatform ACCT op. Er gaat nog te veel mis in de sector cultuur en media. En het gaat ook mis in hoe daarmee wordt omgegaan. Na de kritische rapporten over toneelgezelschap Ita komt het accent te liggen op incidenten en excessen. Structurele oorzaken en remedies krijgen minder aandacht. Te vaak waren hun inhoudelijke verdiensten een vrijbrief om betrokkenen uit de wind te houden. 

Dit vraagt veel van bestuurders en toezichthouders. In de praktijk zijn dit nogal vaak bekende (oud-)politici, kopstukken uit bankwereld of bedrijfsleven dan wel Zuidas-­professionals. Dat zijn mensen van buiten de sector die eigen expertise en oprechte belangstelling inbrengen, maar die het vooral geweldig vinden mee te mogen surfen op de golven van roem en allure die de kunst­instelling en haar boegbeeld dragen. Het strenge oordeel dat deze toezichthouders in hun eigen werk makkelijk hanteren, blijft hier vaak achterwege. Maar juist de boegbeelden – de Van Hoves en de Van Nieuwkerks – hebben het recht op tegenspel en kritische reflectie. Ze hebben het ook nodig.

Vanaf 1 september is het weer mogelijk om een aanvraag in te dienen via Snelgeld van Cultuur Eindhoven. Vanaf 1 september t/m 30 september 17.00 uur 2024 is het ook weer mogelijk om een projectaanvraag te doen voor 2025. De adviezen voor de ronde Projecten 2024 - tranche 3 zijn gepubliceerd. 

Door lokale bezuinigingen op cultuur leren veel minder kinderen een instrument bespelen. Fanfares, harmonieorkesten en andere muziekverenigingen zien de instroom dalen. De gemeente Putten probeert sinds enkele jaren het tij te keren door te investeren in instrumentaal muziekonderwijs op de basisschool. Daarvoor is onder andere door TacT Muziek, dat muziekonderwijs in de regio verzorgt, het programma Klasse[n]orkest opgezet. 

De investeringen in muziekonderwijs zijn belangrijk, zegt wethouder Van Nieuwenhuizen. Niet alleen vanwege de broodnodige doorstroom naar de fanfare en de andere muziekverenigingen. ‘Het programma biedt kinderen ook een podium voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden als kritisch denken, probleemoplossend vermogen, zelfvertrouwen en samenwerken.’ Van Nieuwenhuizen noemt het goed bespelen van een instrument ‘slechts een bijeffect’: ‘Samenwerken en met de hele groep iets bereiken en jezelf presenteren staan voorop.’ Daarbij is de samenwerking tussen de partijen die het muziekonderwijs aanbieden en de lokale verenigingen van belang, zegt hij. 

Gemeenten bezuinigden in het verleden noodgedwongen op het muziekonderwijs, waardoor muziekscholen verdwijnen. Waar voorheen elke gemeente bij wijze van spreken haar eigen muziekschool had, zijn er nu nog maar een handjevol over, zegt Ryan Emmen. Hij is directeur van Cultuurconnectie, de brancheorganisatie voor onder meer cultuureducatie en -participatie. Emmen nuanceert overigens wel: veel muziekscholen zijn opgegaan in centra voor de kunsten. Steeds minder kinderen komen hierdoor in aanraking met een muziekinstrument. 

Het Huis Utrecht sluit eind dit jaar zijn deuren. Deze zomer werd bekend dat Het Huis vanaf 2025 zijn structurele gemeentesubsidie verliest. De werkplaats was met 50 procent eigen inkomsten daar grotendeels van afhankelijk. Bij de verdeling van de gemeentesubsidies voor de komende vier jaar kwam Het Huis deze zomer onder de zogenoemde ‘zaaglijn’ terecht. De subsidieaanvraag van de werkplaats kreeg een (grotendeels) positieve beoordeling, maar er zou niet voldoende budget zijn om de aanvraag ook effectief te honoreren.

Daarna voerde de instelling nog hoopvol actie. Het startte een online petitie die 1.083 werd ondertekend. Op de site verschenen ’testimonials’ van makers, collega-instellingen en partners. En een aantal Utrechtse collega-instellingen schreven een pleidooi voor het behoud van ontwikkelinstellingen voor multidisciplinaire podiumkunsten. Het Huis laat weten in de achterliggende periode hard gewerkt te hebben ‘om te kijken wat er nog te redden viel’, maar geen reële alternatieven hebben kunnen vinden en dus genoodzaakt is definitief te sluiten.

Prix Europa geldt als het belangrijkste en grootste prijzenfestival voor televisie-, radio- en onlineproductie in Europa. Op 11 oktober worden in Berlijn de prijzen uitgereikt. Met vijftien nominaties behoort Nederland dit jaar tot de landen met de meeste kanshebbers. De meest opvallende titel in de lijst Nederlandse nominaties is De Joodse Raad, de EO-serie over de gelijknamige Joodse organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog het contact onderhield met de nazi-bezetter. De serie won eerder dit jaar al de Zilveren Nipkowschijf. Met vijftien nominaties scoort Nederland bijzonder goed – wat een pleister op de wonde mag zijn voor de publieke omroep die vermoedelijk zwaar zal worden gekort door het nieuwe kabinet.

Met de publicatie van de Film Facts & Figures van 2024 presenteert het Filmfonds de cijfers van de Nederlandse filmindustrie van het afgelopen jaar. Die cijfers laten onder andere zien dat de stijging in het bioscoopbezoek in 2023 doorzette. Er werden minder Nederlandse films uitgebracht terwijl het buitenlandse aanbod steeg vergeleken met het jaar ervoor. Het productievolume voor high-end series nam opnieuw flink toe.

De Film Facts & Figures geeft jaarlijks een overzicht van de Nederlandse filmindustrie, met cijfers over onder andere productievolume, gender en bioscoopbezoek. De nieuwe editie, die terugblikt op 2023, is nu te lezen. Enkele opvallende zaken: De totale omzet van de Nederlandse filmindustrie steeg met 16% naar € 1.489 miljoen. Door het Filmfonds gesteunde projecten werden voor 47,6% geproduceerd, 41,5% geregisseerd en 44% geschreven door vrouwen. Van de top 20 best bezochte Nederlandse bioscoopfilms werd 15% door vrouwen geregisseerd. Het productievolume van high-end series steeg met 29% van €61,9 miljoen naar €79,9 miljoen. In 2023 waren Nederlandse producties te zien op 315 internationale festivals. De Video On Demand-omzet groeide van € 1.005 miljoen naar € 1.139 miljoen met 13%.

Op een Open Call van de Limburg Biënnale volgden 1400 reacties, rijp en groen, van zowel professionals als amateurs, die bij elkaar 3000 werken inzonden. Daarop volgde een anonieme selectie, waar uiteindelijk ruim 300 inzenders met 500 werken zijn overgebleven. De muren van Marres en Odapark in Venray worden ermee volgehangen, van plint tot plafond.

De jury in de Limburg Biënnale bestaat uit achttien gevestigde professionele kunstenaars. Zij bepaalden de selectie en komen daar in de gids ook rond voor uit in korte pitches. Elk jurylid kreeg een ruimte toegewezen in Marres en Odapark in Venray, waar ze de door hen geselecteerde werken combineerden met één of meer eigen werken. 

Veel kunstenaars vrezen straks minder werk te hebben met de opkomst van kunstmatige intelligentie-tools, blijkt uit onderzoek van de Kunstenbond. Is die vrees gegrond? De zorgen omtrent concurrentie van AI verschillen per soort makersgroep, blijkt uit onderzoek dat de Kunstenbond deed onder haar leden. In vergelijking met stemacteurs (96 procent van de leden heeft zorgen om baanverlies) en audiovisuele makers en componisten (75 procent), maken autonome kunstenaars zich nog het minste zorgen (39 procent). 

Uit de enquête die de Kunstenbond hield onder haar leden, blijkt ook dat 94 procent zich zorgen maakt over de vraag of hun werk zonder hun toestemming of vergoeding wordt gebruikt als trainingsdata voor AI. Op dit moment zijn die datasets een black box waar maar weinig over bekend is. Cultuurprofessionals lijken over het algemeen sceptisch over de kansen en mogelijkheden van AI, concludeert de Kunstenbond in haar onderzoek. Belangenbehartiger De Kiefte maakt zich vooral zorgen om de toegepaste kunstenaars, zoals grafisch ontwerpers die voor hun inkomsten ook afhankelijk zijn van meer commercieel werk, en die moeten concurreren met handige AI-beeldgenerators.

Van de creatieve beroepsgroepen maken autonome kunstenaars zich het minst zorgen dat AI een bedreiging vormt voor de werkgelegenheid. Sommigen gaan er juist mee aan de slag om de schaduwzijden van AI te demystificeren. Ze laten ons nadenken over wat kunstmatige intelligentie wel of niet vermag bij het maken van kunst. Van wie is een werk, wat is authenticiteit, hoe gaan we met elkaar om in tijden van AI en wat betekent dat voor de kunst zelf? Met als stip op de horizon: een humanere vorm van kunstmatige intelligentie.

Psycholoog en oud-balletdanser Col Prevoo weet hoe complex het samenspel van factoren is dat ervoor zorgt dat grensoverschrijdend gedrag op het podium ontstaat, en kan blijven bestaan. Hij heeft zelf op hoog niveau gedanst, en daarna als psycholoog onder andere theater- en dansgezelschappen begeleid. De afgelopen jaren zijn meerdere zaken van grensoverschrijdend gedrag in de podiumkunsten blootgelegd. Zulke situaties hebben nooit maar één oorzaak, weet Col Prevoo. Daarom is het ook zo complex om een verziekte werkcultuur te verbeteren, vertelt hij. 

Het meest duurzame, en ook het meest eerlijke, vindt Prevoo, is om bij een cultuur van grensoverschrijdend gedrag met de organisatie als geheel aan de slag te gaan, niet om de verantwoordelijkheid bij twee of drie mensen te leggen. „De oude opleidingen leidden je op in het verleggen van grenzen.” De nieuwe generatie geeft haar grenzen aan en bijt van zich af. Die twee generaties ontmoeten elkaar op het podium. „Al die autoriteiten komen uit die oude school. En ze zijn zich daar waarschijnlijk te weinig bewust van geweest. Geen van hen heeft moedwillig die grenzen overschreden. Maar in die oude cultuur heeft dit dus kunnen woekeren.”

Na die constatering komt een tweede stap, zegt Prevoo: „Wij zijn vaak onze impulsen en onze gewoontes. Dus we vervallen altijd weer terug tot oud gedrag, hoe pijnlijk dat ook is. Dat gedrag is te veranderen, als je daar veel werk in stopt, tijd voor neemt en de noodzaak ziet. Er is vaak ook zo’n crisis als bij ITA nu voor nodig om mensen echt aan het werk te krijgen.”

Drie ketentafels van Platform ACCT hebben een belangrijk moment bereikt: zij hebben hun Fair Pay-voorstellen opengesteld ter consultatie voor alle werkenden. Afgelopen jaar hebben diverse gesprekstafels tussen werkenden en werkgevers plaatsgevonden met het doel om tot een concrete invulling te komen van het begrip Fair Pay. Nu is het moment om je als werkende uit te spreken over wat je van de voorstellen vindt.

Vanaf 2025 moeten instellingen of fondsen die van de Rijksoverheid cultuursubsidie ontvangen, Fair Pay doorvoeren voor werkenden. Het is cruciaal dat de komende tijd ook concrete invulling wordt gegeven aan wat een ‘eerlijke betaling’ inhoudt. De zogenoemde ketentafels moeten invulling geven aan die vraag. Deelnemers uit de sectoren Jazz, Cultuurmarktering en Archeologie hebben in het afgelopen jaar diverse gesprekken gevoerd over wat Fair Pay concreet betekent in hun beroepspraktijk. Voorafgaand aan deze gesprekken, hebben werkenden in samenwerking met De Creatieve Coalitie een meerdaagse onderhandelingstraining gevolgd van trainingsbureau &FLUENCE.

Drie van deze ketentafels presenteren nu hun voorlopige resultaat en stellen de resultaten open ter consultatie.

Het Bossche college van burgemeester en wethouders heeft nogal wat steken laten vallen rond de bouw van het nieuwe Theater aan de Parade. Dat oordeelt de Rekenkamer 's-Hertogenbosch en spreekt daarbij onder meer van een ‘verlammende’ voorgeschiedenis, geen uitgewerkte ambities en tekortschietend risicomanagement. De onafhankelijke Rekenkamer ’s-Hertogenbosch deed op verzoek van de gemeenteraad onderzoek naar de forse kostenoverschrijdingen bij de bouw van het Theater aan de Parade. Voor de bouw van het theater was een budget beschikbaar gesteld van 62,7 miljoen euro. Uiteindelijk kwamen de totale investeringskosten van het theater uit op 83 miljoen euro.

In het rapport ‘Theater aan de Parade - Lessen voor de Bühne?’ doet de Rekenkamer een aantal conclusies. Zo heeft de voorgeschiedenis van de nieuwbouw van het theater volgens de onderzoekers verlammend gewerkt, waardoor een kritische beoordeling van de 'vernieuwbouw’ ontbrak. ,,Voor de ‘vernieuwbouwplannen’ was geen ambitie uitgewerkt en dus ook niet in de raad besproken. De doelen, verwachtingen en gewenste effecten van een nieuw theater waren onduidelijk en abstract. Zowel college als raad stuurden en controleerden het project voornamelijk vanuit de vraag ‘hoeveel theater kunnen we bouwen voor het beschikbare geld’. De vraag ‘wat levert een nieuw theater voor de stad op en wat is het belang voor de stad?’ kwam niet aan bod", schrijft de Rekenkamer 's-Hertogenbosch.

Op vrijdag 23 augustus jl. zijn drie archeologische voorwerpen officieel overgedragen aan Egypte. De drie archeologische voorwerpen, die onrechtmatig zijn uitgevoerd uit Egypte, konden worden overgedragen dankzij de gezamenlijke inspanningen van de Nederlandse politie, het Openbaar Ministerie, de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed, het ministerie van Buitenlandse Zaken en diverse Egyptische en Nederlandse experts. Alle voorwerpen zijn door hun houders vrijwillig afgestaan voor teruggave. 

Zijne Excellentie Hatem Elsayed Mohamed Kamaleldin, de ambassadeur van Egypte in Nederland, nam de cultuurgoederen in ontvangst van Laurens Schouten, hoofdinspecteur Erfgoed van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed en van Maurice Stevens, Portefeuillehouder kunst en erfgoed gerelateerde criminaliteit Nationale Politie. Bij de overdracht was Dewi van de Weerd, ambassadeur voor internationale culturele samenwerking van ministerie van Buitenlandse Zaken, aanwezig. Deze teruggave symboliseert de nauwe samenwerking tussen Nederlandse en Egyptische autoriteiten om cultureel erfgoed te beschermen en te behouden.

De app LEES, die de online Bibliotheek lanceerde om vmbo-leerlingen en mbo-studenten tot lezen te stimuleren, wordt met een jaar verlengd. De app werd in september 2023 als pilot geïntroduceerd en zou aanvankelijk 120 e-books en audioboeken een jaar lang gratis beschikbaar stellen. Omdat jongeren meer e-books en luisterboeken streamden dan verwacht, is na overleg met uitgevers besloten om LEES tot september 2025 te laten bestaan. 
    
Sinds de lancering van de app zijn er bijna 45.000 accounts aangemaakt, waarop ruim 89.000 titels werden geleend. “Het aantal uitleningen binnen de app scoorde daarmee veel beter dan we hadden verwacht”, vertelt Mariëlle van Tilburg, coördinator van de online Bibliotheek bij de KB. “Jongeren zijn, zoals bekend, een lastige doelgroep om de leeslust bij aan te wakkeren. We hoopten aanvankelijk dat we in het eerste jaar 50.000 gebruikers zouden krijgen die minimaal één titel zouden lezen of streamen. Dat we nu op twee keer zoveel uitleningen zitten, is natuurlijk geweldig.” 

De Nederlandse dirigent en klavecinist Ton Koopman heeft een belangrijke Franse onderscheiding gekregen. Hij mag zich nu Commandeur des Arts et des Lettres noemen. Dat gebeurde op een bijzondere plaats, namelijk in zijn eigen tuin in de Franse Dordogne. Hij organiseert daar al meer dan 23 jaar zijn eigen festival: het Itineraire Baroque Festival, dat al vanaf de start een succes was.

Commandeur des Arts et des lettres word je niet zomaar. Het is de hoogste onderscheiding voor kunstenaars in Frankrijk. Koopman plaatst zich in een illuster rijtje met bijvoorbeeld William Christie en Brigitte Bardot.

Pianist en medeoprichter van Ensemble Klang Saskia Lankhoorn is de nieuwe programmeur klassieke muziek en opera bij Amare, het podium voor muziek en dans in Den Haag. In dit genre is Lankhoornn geen onbekende: ze kent het klassiekemuziekleven in Den Haag goed. Ze is pianist en nam ook veel cd's op. Ook is ze mede-oprichter van Ensemble Klang – een gezelschap met een brede kijk op klassieke muziek. Als pianist speelde zij vaak met het DoelenEnsemble en Asko|Schönberg. Ze was ook twee jaar lang programmeur van Festival Dag in de Branding. 

Volgens Lankhoorn is het „een goed moment om in te stappen” bij Amare: „De opstartfase is voorbij, we kunnen vooruitkijken. Ik voel enorm veel energie en enthousiasme. Alle partners willen meedoen, het Residentie Orkest, NDT, het Koninklijk Conservatorium. Zoveel welwillendheid is niet vanzelfsprekend. Ik denk dat Den Haag de potentie heeft om een muziekstad met internationale allure te worden. En nu is het de tijd daarvoor.”