Trends & Ontwikkelingen

Om voor meer verjonging en vernieuwing binnen de erfgoedsector te zorgen, heeft de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de jaarlijkse aanmoedigingsprijs Monumententalent ingesteld. De prijs is bedoeld voor jonge professionals tot 32 jaar die betaald werken in de Nederlandse monumentensector. De winnaar van de prijs ontvangt een persoonlijk ontwikkeltraject ter waarde van €3.000. De overige twee finalisten krijgen ieder €1.500 voor ook een persoonlijk ontwikkeltraject.

Marc Kersten bracht een boek uit over de eerste generatie graffitiartiesten in Den Haag. De Volkskrant maakt met hem een rondje langs de muren en ziet hoe de wereld én de kunstvorm is veranderd. Wie begin jaren tachtig door Den Haag liep, zag een stad die he-le-maal onder de graffiti zat. 

Tegenwoordig maakt Kersten streetart. Het verschil met graffiti? ‘Streetart doe je met de anderen in gedachten. Dan kijk je: wat past bij deze buurt? Graffiti doe je echt voor jezelf.’ Kersten is blij dat de gemeente steeds vaker meedenkt over legale graffitimuren. Maar het mag wel wat ambitieuzer, vindt hij. 

Eva-Maria Westbroek stopt. Daarmee is een einde gekomen aan de meest succesvolle carrière van een Nederlandse operazanger in de 21ste eeuw tot op heden. Het nieuws werd verhuld aangekondigd in een persbericht van de stichting Grote Zangers, waarvoor Westbroek op 26 augustus een openbaar toegankelijke masterclass zal geven in het Amsterdamse Concertgebouw. In de mail werd gesproken over het ‘recente zangerspensioen’ van de sopraan met de gloeiende hoge noten die in meer dan duizend voorstellingen zong – en in zo’n beetje elk vermaard operahuis, van Bayreuth tot Parijs.

Op een basisschool in Coal Center, Pennsylvania, gebeurt iets bijzonders. Terwijl veel scholen worstelen met bezuinigingen op muziekonderwijs, rollen hier felgekleurde violen uit de 3D-printer. Ook in Nederland experimenteren makers met 3D-geprinte instrumenten. Stef Driessen van Printstruments in Groningen is uniek in Nederland met het ontwerpen en bouwen van complete strijkinstrumenten uit de 3D-printer.

Voor muziekonderwijs vormen de kosten van instrumenten vaak een drempel. De toekomst ligt waarschijnlijk niet in het volledig vervangen van traditionele instrumenten door 3D-geprinte varianten. Maar als opstap naar 'echte' instrumenten, als manier om muziekonderwijs toegankelijk te maken voor álle kinderen, hebben ze absoluut een plek.

De afgelopen 160 jaar verbeeldden veertien bronzen beelden op de fontein aan het Place Royale van Nantes de inwoners van de stad. Hoe zou de fontein op het Place Royale van Nantes eruitzien als deze vandaag de dag was ontworpen en gebouwd? Dat vroeg de Nederlandse kunstenaar Willem de Haan (1996) zich af tijdens een bezoek aan de Franse havenstad. Hij verving de veertien beelden die de acht industrieën en zes wateren van Nantes representeren door hyperrealistische sculpturen van bewoners die vandaag de dag op hun eigen manier bijdragen aan de stad.

De sculpturen blijven tot begin 2026 op de fontein staan. De originele beelden staan tijdelijk opgesteld aan de rand van het plein. ‘Op een bepaalde manier zijn ze ook in dialoog met elkaar’, zegt de kunstenaar. ‘Het oude erfgoed maakt plaats voor het nieuwe, zo zouden we wat vaker tegen de geschiedschrijving moeten aankijken.’

Het is absoluut geen wetenschappelijk onderzoek, benadrukt Mark Lawrence zelf. De schrijver van veel verkochte en bekroonde fantasywerken als The Broken Empire Trilogy is al een tijdje geïntrigeerd door de vraag waartoe AI in staat is. Kan kunstmatige intelligentie een goed verhaal neerpennen? Het antwoord is inmiddels ‘ja’, zo blijkt althans uit het eenvoudige experiment dat Lawrence deed. Geïnspireerd door de oorspronkelijke Turing-test, waarbij mensen moesten raden of ze met een computer of een mens in gesprek zijn, liet Lawrence vier gelauwerde fantasyschrijvers – samen goed voor ongeveer 15 miljoen verkochte boeken – én AI ultrakorte verhalen van 350 woorden schrijven. 

Fantasyfans konden op het blog van Lawrence niet alleen stemmen op het beste verhaal, ook konden ze aangeven of ze van een verhaal dachten dat het door een mens of door AI was geschreven. Maar het slechtste nieuws, aldus Lawrence, was de kwaliteitscheck: ‘AI scoorde beter dan wij. Niet alleen was het verhaal met de hoogste score door AI geschreven, de AI-verhalen scoorden gemiddeld ook nog eens hoger.’De doos van Pandora is geopend, zoveel is duidelijk voor Lawrence. 

De International Harp Contest in Israel gaat niet door. Dat heeft de organisatie op haar website bekend gemaakt. Het concours dat iedere drie jaar plaatsvindt, geldt als belangrijkste internationale wedstrijd voor harpisten. Het concours zou voor de 22e keer plaatsvinden. Als reden voor het opnieuw annuleren noemt de organisatie de instabiele situatie in de regio. 

De Israëlische krant Haaretz geeft meer duiding. Naar verluidt waren er maar twee aanmeldingen voor het concours. Dat staat in schril contrast met de 68 aanmeldingen voor de vorige editie. Ook Claudia Lucia Lamanna, de winnaar van de laatste editie, heeft na internationale druk besloten om niet naar Israël af te reizen.

In een sector die zoveel waarde hecht aan verbeeldingskracht en originaliteit, is het opvallend hoe lastig het is om digitale informatie over cultureel aanbod efficiënt te ordenen en te delen. Andere sectoren, zoals de boekenwereld met ISBN of de retail met EAN-codes, maken al decennia gebruik van gestandaardiseerde identificatiemiddelen. 

Het artikel “The Idea about Cultural IDs” pleit voor de introductie van unieke culturele ID’s voor voorstellingen, producties, makers en organisaties. Deze digitale vingerafdrukken kunnen fungeren als verbindende schakel tussen uiteenlopende systemen – van ticketing en planning tot publieksanalyse en beleidsmonitoring. 

Er is een petitie gestart om te voorkomen dat het middeleeuwse Tapijt van Bayeux, dat al jarenlang in het Bayeux Museum in Normandië hangt, wordt uitgeleend aan het British Museum in Londen. Het tapijt zou te kwetsbaar zijn voor een dergelijke uitwisseling. De petitie werd gelanceerd door kunsthistoricus Didier Rykner en heeft al meer dan 40.000 handtekeningen opgeleverd. "Het werk is al erg kwetsbaar. Er zitten scheuren en gaten in de stof. Elke beweging of trilling kan schade veroorzaken", vertelt Rykner aan persbureau Reuters.

Het museum in Londen mag het tapijt officieel tussen september 2026 en juli 2027 lenen. In die tijd wordt het Bayeux Museum ook gerenoveerd. De overeenkomst hiervoor is getekend door de Britse en Franse regeringen. Rykner is van mening dat "je een kwetsbaar kunstwerk niet kunt gebruiken voor diplomatie".

Vanaf 1 september kun je gebruikmaken van Fon$ie — de Bossche subsidie voor en door jongeren. Fon$ie is speciaal bedoeld voor Bossche jongeren tussen de 18 en 26 jaar die hun ideeën werkelijkheid willen maken. Denk aan een workshop, een cultureel event, een creatieve avond of iets totaal anders waarbij jongeren uit verschillende groepen, buurten of communities samenkomen. 

De leefwereld van jongeren verandert razendsnel, zeker online. Nieuwe trends, stijlen en jongerenculturen ontstaan in een oogwenk en verspreidden in de afgelopen tien jaar vooral via sociale media. Het is binnen het onderwijs soms lastig om bij te blijven waar jongeren zich mee bezighouden. Cultuureducatie biedt kansen om aan te sluiten op de leefwereld van jongeren. 

In de professionele leergemeenschap (PLG) Art & Fashion ging Kunstloc Brabant – samen met enkele professionals op het gebied cultuur, onderwijs en inclusie – op ontdekkingsreis in de wereld van mode en online jongerencultuur. Wat betekenen deze trends en hoe kun je ze inzetten om cultuureducatie eigentijdser en relevanter te maken?  

Minister Bruins (OCW) geeft antwoord op Kamervragen over de stand van zaken in het toegezegde onafhankelijke sectorbrede onderzoek naar relevante (markt)ontwikkelingen in de Nederlandse audiovisuele sector. Het Tweede Kamerlid Mohandis (GroenLinks-PvdA) had de vragen gesteld. De minister laat onder andere weten dat in Q2 2026 de resultaten worden gepresenteerd van een onderzoek naar het financieringslandschap van de Nederlandse AV-sector en relevante ontwikkelingen daarbinnen.

In de eerste ronde van de Regeling Artistic & Design Research for Immersive Experiences – onderdeel van Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC) – zijn vijf consortia geselecteerd. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie kent elk consortium maximaal € 50.000 subsidie toe voor het ontwikkelen van een tweejarig activiteitenprogramma voor de ontwikkeling en toepassing van immersieve ervaringen, via artistiek en ontwerpend onderzoek.

De commissie is onder de indruk van de kwaliteit van de plannen die zijn ingediend en de kansen die gezien worden voor de ontwikkeling en vernieuwing van het Nederlandse IX-werkveld. Uit de aanvragen spreekt een grote ambitie voor het bundelen van krachten op het gebied van kennis en werkmethodes op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en presentatie. Ook de beoogde internationale samenwerkingen bleken in deze fase al van een hoog niveau.

Columnist Rinske Brand ziet een onbedaarlijke drang om de return on investment van maatschappelijke functies in gebiedsontwikkeling te meten, liefst in harde euro’s. Dat vindt zij merkwaardig.  Want ze heeft nog nooit iemand uit de vastgoedwereld horen vragen naar de return on investment (ROI) van wéér een koffiezaak, hotel, winkelketen of zelfs een extra pinautomaat. 

Opbrengsten zijn er volgens haar namelijk altijd, het ligt er alleen aan wat je meet. Zodra het gaat over een culturele voorziening, een buurthuis, een broedplaats of trapveldje moet de waarde worden aangetoond. Liefst in harde cijfers. Terwijl een museum, podium, atelier, buurthuis of sportplek een gebied betekenis geeft, waarde en relevantie voor iedereen die er woont, werkt, leeft, denkt, droomt of rondhangt.

Wat blijft je bij na een voorstelling? Wat doet een avond in het theater met je? Met het onderzoeksproject Beyond Applause is een nieuwe stap gezet in het meten van de impact van podiumkunsten. Chassé Theater (Breda), Parkstad Limburg Theaters (PLT - Heerlen, Kerkrade en Sittard) en Breda University of Applied Sciences (BUas) werkten een jaar lang samen aan een praktisch meetinstrument dat inzicht geeft in de betekenis van theater voor bezoekers. Het onderzoek laat zien dat impact meten geen ongrijpbaar iets hoeft te zijn. Integendeel: met een paar gerichte vragen kom je al dicht bij de kern.

Dr. Ramon Amaro is de nieuwe creatief directeur en bestuurslid van Design Academy Eindhoven. Amaro volgt Joseph Grima op, die deze functie acht jaar bekleedde.  Amaro treedt aan op een belangrijk moment: de Design Academy verlaat de komende jaren de Witte Dame in Eindhoven en verkast naar de Kanaaldijk-Zuid. 

De voorstelling ‘Opening’ van Saïdo Lehlouh en Bouzid ‘Zid’ Ait Atmane vormt de aftrap van festival Summer Dance Forever. Beiden zien dat hiphopdans nog steeds als aparte categorie wordt gezien, maar volgens hen is „hiphop integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. Werkend in het theater kwamen Lehlouh en Atmane in aanraking met een publiek dat niet bekend was met de cultuur van hiphop, de clubs en de dance battles. „Als choreograaf wil ik de waardering voor die verschillende culturen overbrengen”, zegt Lehlouh. Maar dat is een geleidelijk proces. 

De hardnekkige term ‘urban’ dans helpt daarbij niet mee, vinden de choreografen. „Ik hoop dat we die labels achterwege kunnen laten en wat we ‘urban’ noemen kunnen erkennen als integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. „We moeten wederzijds begrip en samenwerking voeden, met minder ego, zeker te midden van het huidige debat over cultuurpolitiek en de rol van de instituten. Hiphop, met name de jongere generatie, verdient een plaats aan tafel als het over de toekomst van de dans gaat.”

Vroeger bepaalden romans het publieke gesprek, nu podcasts en series, ziet Paul Sebes. de Nederlandse literaire roman en literaire non-fictie verliezen terrein: als kunstvorm, als autonome denkwereld, als plaats waar complexiteit en morele ambiguïteit worden getolereerd. Nederlanders leven massaal op sociale media en lezen steeds vaker alleen in het Engels, verhalen moeten bij voorkeur ‘echt gebeurd’ zijn.

Waar romans ooit het publieke gesprek voedden, is die rol nu overgenomen door podcasts, streamingseries en influencers op sociale media. Zij hebben één ding gemeen: snelheid. Ze leveren vaak kant-en-klare oordelen in minuten of seconden, afgestemd op algoritmen die bevestigen wat de luisteraar of kijker toch al denkt. Er is meestal geen ruimte voor omwegen of aarzelingen. De roman daarentegen dwingt tot vertraging, laat vragen open, confronteert met tegenstrijdigheden. De media wekken nogal eens de indruk dat nuance ruis is, en dus verliest de roman automatisch terrein. Een cultuur die stopt met lezen, stopt uiteindelijk ook met denken.

Met groot plezier kent de Nederlandse Toneeljury dit jaar de Proscenium-achter-de-schermen-prijs toe aan Simon van den Berg voor zijn werk in de theatersector op meerdere gebieden: als toneelcriticus, voor zijn inspanningen voor de Theatermaker en de Theaterkrant en voor zijn actieve rol in de totstandkoming van het digitale geheugen van de sector Podiumkunst.net.

Amsterdam Dance Event (ADE) pakt dit jaar ADE Lab groots aan en bouwt een zogeheten ADE Lab Village in het Westerpark. Van 22 tot 26 oktober 2025 transformeert het park tot een levendige creatieve hub, waar de volgende generatie artiesten, producers en andere muziekprofessionals kunnen netwerken en van elkaar kunnen leren. ‘It takes a village’ dacht de organisatie van ADE Lab als het gaat om het laten groeien van de volgende generatie muziekprofessionals. Met die gedachte in het achterhoofd, creëren ze dit jaar meer ruimte, verbinding en inspiratie. Geen straat, maar een heel dorp waar je omringd wordt door dé mensen die de volgende stappen binnen elektronische muziek bepalen.

Beeld & Geluid lanceert het Manifest Nieuwswijsheid: het eerste Nederlandse manifest dat pleit voor een gezamenlijke aanpak om de omgang met nieuws en informatie te verbeteren. Het document roept onderwijsinstellingen, journalisten, beleidsmakers, wetenschappers, maatschappelijke organisaties en techbedrijven op om samen te bouwen aan een nieuwswijzer Nederland. Het gaat om een samenwerking van Beeld & Geluid met het project DichterBijNieuws, een initiatief van Netwerk Mediawijsheid.

Aanleiding voor het manifest zijn toenemende zorgen over de staat van het Nederlandse medialandschap. Het vertrouwen in nieuws daalt (van 57% in 2023 naar 50% in 2025), jongeren tonen steeds minder interesse in actualiteit. Algoritmes en AI beïnvloeden in toenemende mate de informatie die we te zien krijgen, vaak zonder transparantie over het hoe en waarom

ARTnews, die regelmatig de ontwikkelingen op de kunstmarkt analyseert, meldt in een artikel dat de verkoop van ‘high-end kunst’ al langer stagneert, zelfs begint te krimpen. Het is voor veilinhuizen een reden om op zoek te gaan naar nieuwe inkomstenbronnen. Ze leunen veilinghuizen steeds meer op luxecategorieën. Volgens marktonderzoeksbureau ArtTactic daalde de verkoop van beeldende kunst bij Christie’s, Sotheby’s en Phillips in de eerste helft van 2025 met 44 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Dat is een gat van ongeveer 3 miljard dollar dat moet worden gedicht, wat veilinghuizen lijken te doen met de opbrengsten van luxe handtassen, sieraden, wijn, whisky en auto’s.

Onlangs is er een nieuwe ronde van de Young Innovators van start gegaan. Met dit programma koppelt het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) jonge, talentvolle vakgenoten aan grote ruimtelijke opgaven, zoals waterveiligheid, duurzame energietransitie, mobiliteit en gebiedsontwikkeling. Het CRa heeft zes ontwerpbureaus geselecteerd, die de komende maanden aan de slag gaan met opgaven van Gemeente Almere, Gemeente Haarlem, Gemeente Rotterdam, Topsector Energie i.s.m. RVO & Provincie Limburg, Waterschap Vallei & Veluwe, Dienst Justitiële Inrichtingen i.s.m. Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksadviseurs staan de jonge ontwerpers bij in hun opdracht.

In volledige rust en in een kleine groep op je gemak naar kunst kijken. Op de tweede maandag van de maand kan dat in het Van Abbemuseum in Eindhoven bij Onvergetelijk Van Abbe. Speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers opent het museum de deuren voor een interactieve rondleiding. De tijd nemen en stilstaan- en zitten bij kunst, is altijd goed, maar bij Onvergetelijk Van Abbe is dat nog net iets meer aan de orde.

Het project draait al een heel wat jaren en vindt eens per maand plaats. We hebben het tijdens de rondleidingen niet over ziek zijn, het gaat echt over de kunst. Tijdens het programma ligt de focus op de creativiteit van mensen en niet op de ziekte. „We hebben het tijdens de rondleidingen eigenlijk niet over ziek zijn. Het gaat echt over de kunst. En we zeggen altijd: ‘Het hart wordt niet dement’”, deelt gastvrouw Mariëtte Vorwerk.

Het was een Boulevard met opnieuw zichtbaar meer jonk volk. Goed voor de gemiddelde leeftijd. Want ja, die lag volgens Dana Kibbelaar, een van de twee Boulevard-directeuren, lang boven de 50 jaar. Al een paar jaar is de inzet om een jonger publiek aan te trekken en dat begint nu zijn vruchten af te werpen. ,,Zonder dat het traditionele publiek wegblijft.’’ Sterker nog, de publieke activiteiten bij de populaire en prominente Tent Paars trekken jong én oud aan, dwars door elkaar heen. Kibbelaar: „We hebben het dit jaar nog structureler aangepakt, met specifieke programma’s zoals Tent Paars en Ik Maak Mee voor kinderen." 

John Boyne stond met zijn boek Earth op de longlist van de Polari Prize, een prijs voor LGBTQ+ literature uit het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Dat was tegen het zere been van enkele schrijvers, want Boyne wordt door deze schrijvers gezien als anti-trans. Boyne ligt onder vuur sinds zijn boek My Brother’s Name Is Jessica en zijn steun voor J.K. Rowling die als het ultieme kwaad wordt gezien op dit gebied. Hij noemt zichzelf in een stuk ter ere van haar ook een fellow Terf (trans-exclusionary radical feminist).

Steeds meer schrijvers, in eerste instantie van de Polari Prize voor debuten, maar later ook schrijvers van de gewone Polari Prize besloten om hun boek terug te trekken voor deze prijs. Inmiddels hebben 16 van de 24 auteurs zich teruggetrokken, evenals twee juryleden.

De prijs van tickets voor de grote meerdaagse popfestivals is de afgelopen jaren flink gestegen – sneller ook dan de algemene inflatie. Het Kenniscentrum Vereniging van Evenementen Makers (VVEM) verzamelt alle cijfers van de Nederlandse concert- en festivalmarkt en adviseert aan de branche. Eén van hun adviezen aan festivalorganisatoren is: verhoog de ticketprijs om de stijgende kosten te dekken. Best Kept Secret-directeur Maurits Westerik vergelijkt een festival met een klein dorp: „Er is onderhoud nodig, vervoer, eten en drinken, festivaltenten, vergunningen aanvragen, dan terrein huren. Die kosten zijn allemaal gestegen, geen enkele kostenpost is gelijk gebleven.” Ook duurzaamheid speelt een rol, zegt hij: „Je wil duurzame keuzes maken, innoveren en iets goed doen, maar die keuzes zijn kostbaarder.”  

Volgens VVEM-secretaris Westermann is de grootste kostenpost voor festivals de personeelskosten: „Die zijn over de gehele branche met 46 procent gestegen ten opzichte van 2019.” Ook Bente Bollmann, hoofd marketing van MOJO – eigenaar van Lowlands, Pinkpop en Down The Rabbit Hole – noemt de stijgende personeelskosten als reden. Bollmann ziet daarnaast dat artiesten duurder geworden zijn: „Als je het economisch bekijkt is een artiest het schaarse goed en een artiest kan maar op één plek tegelijk zijn. De festivalcultuur is enorm aan het groeien, vooral in Azië en Amerika. De concurrentie wordt steeds heviger en dat heeft effect op de gages van artiesten.”

Op Decibel Outdoor werd dit weekend niet alleen maar gefeest. Het festival is ook het decor van testen naar circulaire wateroplossingen. Zo wordt water waar mee gedoucht is gebruikt om de wc’s door te spoelen en krijgt zelfs de urine nog een tweede bestemming. „Daar maken we uiteindelijk meststof van”, zegt Dennis Warmelink van Nijhuis Saur Industries. Dat is aan de bezoekerszijde van het festival. Maar ook backstage is te zien welke innovaties rondom waterbesparing, hergebruik en zuivering worden ingezet. Zoals een pilot van het zogeheten ‘grijs-water-systeem’. 

Het gebeuren is een collectief van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, de provincie Noord-Brabant, Brabant Water, waterschappen De Dommel en Brabantse Delta, Green Deal Circular Festivals, Decibel Outdoor en Awakenings. De samenwerking rondom circulaire waterketens begon vorig jaar op de Zwart Cross en krijgt na Decibel navolging bij onder meer SAIL in Amsterdam en festival DGTL.

Het is een zomertraditie op zichzelf: concerten in openluchttheaters. Nederland kent zo’n veertig van dit soort podia, veelal in een bosrijke omgeving. Zoals het 77 jaar oude Caprera in Bloemendaal. „Er werd zand weggehaald voor de wederopbouw. Die kuil is nu het theater.”

Concerten in openluchttheaters zijn ’s zomers populair, zowel bij bezoekers als bij artiesten. Artiesten vinden het aantrekkelijk omdat ze er iets anders kunnen doen dan in een popzaal. Sinds enkele jaren zijn de bostheaters zo geliefd bij artiesten dat ze er zelfs tournees langs maken, bijvoorbeeld langs Ommen, Lochem, Valkenburg, Amstelveen. 

I-Meet dreigt aan het einde van het jaar te verdwijnen. Het jeugd- en jongerencentrum organiseert activiteiten voor kinderen in Heeswijk-Dinther. Maar een tekort aan vrijwilligers lijkt, als er in de tussentijd niets verandert, daar een einde aan te maken. De huidige vrijwilligers van I-Meet stoppen aan het einde van het jaar. Daardoor zijn er vooralsnog te weinig vrijwilligers om de jeugdactiviteiten in het cultureel centrum Servaes aan het Raadhuisplein door te laten gaan. Denk aan onder meer knutselen, bingo en keramiek verven.

 Jaarlijks kent Stichting KLEIO uit Breda het Stipendium 01 toe aan een kunstenaar die op bijzondere wijze actief is in de stad. Het Stipendium, dat bestaat uit een geldbedrag en een kunstwerk, wordt sinds 2022 elk jaar uitgereikt. Dit jaar neemt kunstenaar Iris Bouwmeester het stokje over van Bo Stokkermans, die vorig jaar de prijs won. Op 12 september 2025 neemt Bouwmeester het Stipendium in ontvangst tijdens de opening van haar tentoonstelling A Spell for Creation in Stedelijk Museum Breda. Het Stipendium bestaat uit een geldbedrag van € 5.000,00 en een sculptuur van de Bredase beeldhouwer Felix van Breugel. 

Het is een landelijk bekend fenomeen: muzikanten die optreden op poppodia houden onderaan de streep te weinig over. Tegelijkertijd zuchten de poppodia onder stijgende kosten, waardoor het ook moeilijker wordt om die faire vergoeding te betalen. Unisono luiden ze de alarmbel. En allebei hebben ze via hun belangengroep ook laten uitrekenen hoe precair hun situatie precies is.