Meer dan de helft van de afgestudeerden aan een creatieve hbo/wo-opleiding in Brabant gaat na de opleiding buiten onze provincie werken. Dit blijkt uit de Waarde van cultuur 2024. Wij spraken Jaïr Franken, algemeen directeur van Stichting Nederlandse Breaking League (NBL), Jordie Rovers, visual artist uit Eindhoven en Sanne Nouws, artistiek leider van House of Nouws in Tilburg die juist bewust kozen om in Brabant te blijven.
“Voor mij waren en zijn er kansen genoeg in Eindhoven. We bouwen hier aan een netwerk en daardoor ken ik veel mensen in de hiphop-wereld. Het vestigingsklimaat voor de breaking scene is hier gewoon goed”, vertelt Jaïr Franken, algemeen directeur van Stichting Nederlandse Breaking League (NBL) in Eindhoven.
Geschreven door: Simone Vos
“Eigenlijk is het een continue keuze om niet weg te gaan. Op mijn veertiende kwam ik via vrienden in aanraking met breaking. Toen ik de 6-step deed, echt een basispas hoor, was ik meteen verliefd. Sindsdien is mijn liefde voor breaking verder ontwikkeld. Ik ben in Heeze opgegroeid en met een groep vrienden daar vormden we al snel een crew. We gingen naar Dynamo in Eindhoven, want daar was het te doen”, zegt Jaïr. “Na twee maanden deden we al mee aan battles en evenementen. Op mijn zestiende begon ik met lesgeven aan jongeren. Onze crew wilde trainen in een zaal, maar we hadden geen geld voor de huur. In ruil daarvoor gaven we les aan de jeugd. Toen zat er al een ondernemer in me.”
Foto: Jaïr Franken, gefotografeerd door Stijn Rompa
Thuisbasis
Inmiddels woont Jaïr ruim tien jaar in Eindhoven en is hij directeur van Stichting Nederlandse Breaking League (NBL) en Stichting Sample Culture. Zo organiseert hij met deze stichtingen evenementen en competities in de breaking wereld. “Eindhoven is een hele geschikte plek. Door mijn werk bij Dynamo ben ik met veel mensen in aanraking gekomen en heb ik mijn netwerk in Eindhoven weten op te bouwen. Die connectie met de community is heel belangrijk. In Eindhoven is de legacy voor hiphop sterk, er zijn hier veel evenementen en generaties lang is het al een populaire scene. Ik heb hier de kansen gezien en gepakt, hoewel de NBL door heel Nederland opereert, is Eindhoven de thuisbasis.”
Collectief vormen
Ook voor Jordie Rovers, visual artist, is Eindhoven de thuisbasis. Na zijn studie aan de Eindhovense school (nu SintLucas) en daarna aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag, kwam hij terug naar Noord-Brabant. In eerste instantie voor de muziek, hij speelde in twee bands, maar nu vooral als beeldend kunstenaar om bij te dragen aan de creativiteit die er leeft in de stad. “Het is belangrijk om een collectief te vormen in de stad, om te laten zien dat kunst en cultuur heel essentieel zijn. Als we met meerdere makers daarvoor gaan staan, bereiken we meer. Eindhoven zet als Brainport regio heel erg in op meer woningen, maar het is ook belangrijk om genoeg plekken te houden waar kunstenaars kunnen samenwerken. Daar sta ik voor.”
Foto: Jordie Rovers, gefotografeerd door Stijn Rompa
Netwerk opbouwen in Brabant
Daarnaast is Jordie onderdeel van de TalentHub Jump!, waarin beeldend kunstenaars uit heel Brabant samen in een talentontwikkelingstraject zitten. “Ik houd mijn ogen altijd open voor wat er speelt in de stad en zo stapte ik op een zondag bij Galerie Nasty Alice in Eindhoven binnen. Sebastiaan, de eigenaar, is een van de coaches binnen Jump! en hij vertelde over dit traject. Dat sprak me aan”, zegt Jordie. “Vanuit mijn studie in Den Haag had ik daar wel een netwerk opgebouwd, maar hier in de regio was dat nog minder groot. Ik kwam terug voor de muziek, maar ben daar een paar jaar geleden even mee gestopt. Ik wil me focussen op mijn beeldende werk en daarbij wil ik ook graag mijn netwerk uitbreiden. Die zichtbaarheid is heel belangrijk, ik heb veel nieuwe contacten opgedaan binnen Jump!. Zowel met andere makers als met expositieplekken en mijn coaches.”
Keuze voor Brabant
Voor Sanne Nouws, artistiek leider van jeugdtheatergezelschap House of Nouws in Tilburg, was de keuze om zich in Brabant te vestigen met haar gezelschap een weloverwogen keuze. Ze groeide op in Boxtel, studeerde in Eindhoven en Tilburg aan de Fontys Academy of the Arts - Docent Theater en deed daarna de regieopleiding in Amsterdam. Daar woont ze nu nog.
“Door mijn studies had ik een netwerk opgebouwd in de omgeving van Amsterdam, maar ook in Brabant”, vertelt ze. “Toen ik net was afgestudeerd (2013), werkte ik op zeventien verschillende plekken. Van Oerol tot aan STIP theaterproducties, Festival Cement en Theater Artemis. Regisseur Jetse Batelaan van Theater Artemis zat in de afstudeercommissie van mijn opleiding. Via hem kreeg ik de kans om als regisseur te werken. Dat was zo’n waardevolle tijd. Ik leerde daar dat ik graag theater maak voor kinderen, publiek dat echt interacteert.”
Netwerken
“Tilburg had nog geen jeugdtheatergezelschap en mijn netwerk in Brabant is goed. Zo kende ik de voormalige directeur van De Nieuwe Vorst en gaf zij aan de premières van House of Nouws te willen programmeren. Ook kende ik via Fontys mensen en werkte ik samen met Jetse. En het Brabant Menu, de samenwerking tussen vijf jeugdtheatergezelschappen in Brabant, is heel belangrijk voor ons. Op die manier bundelen we ons aanbod; zo spelen we honderden keren onze voorstelling en bereiken we veel kinderen”, zegt ze.
Via de nieuwe makersregeling die ze in 2016 met Festival Cement en STIP theaterproducties aanvroeg, besloot Sanne om haar eigen gezelschap op te zetten en zich in Tilburg te vestigen. “Ik werk met een Tilburgs team, maar ook met een aantal vaste mensen uit Amsterdam. Nederland is best klein, ik ben er nog niet uit of ik in Amsterdam blijf wonen of toch naar Brabant verhuis. De band met Tilburg is in ieder geval veel sterker geworden sinds ik er werk.”
Brabant: wat kan er beter?
Wat heeft onze provincie nodig om een nog geschiktere vestigingsplek te zijn voor makers?
Jordie: “Meer ruimte voor kunst en cultuur. Letterlijk én in de hoofden van beleidsmakers. Zonder kunst en cultuur hebben we een rampscenario en de landelijke politiek is minder gefocust op die waarde. Juist lokale beleidsmakers hebben daar dus een rol in, ik hoop dat ze daarop blijven inzetten.”
Jaïr: “Meer begrip voor de behoeften in de hiphop scene. Bijvoorbeeld bij de subsidieaanvragen of het beleid; het is soms lastig om onder woorden te brengen hoe wij maatschappelijk betrokken zijn. Het zit in ons DNA, dus we weten niet beter. Het zou fijner zijn om in gesprek te gaan en om te vertellen wat we doen en waarom, zonder daar KPI’s aan te hangen.”
Sanne besluit: “Er mag landelijk meer bekendheid komen voor de kunsten in Noord-Brabant en de sector mag zich professioneler opstellen. Daarbij helpt het als er meer geld vrijkomt voor cultuureducatie, dat er gedegen voorstellingen op scholen zijn met goed educatiemateriaal en niet alleen de ‘clown in de klas’. Daar begint het namelijk, bij kinderen, hen kennis laten maken met kunst. Dat is essentieel.”
Hoger opgeleiden verlaten Brabant vaker voor creatieve banen
Is Noord-Brabant een aantrekkelijke provincie voor mensen met een creatieve opleiding? Om op die vraag in te kunnen gaan heeft Hans Mariën van IVA Onderwijs onderzoek gedaan naar culturele loopbanen in Brabant. Hij bekeek waar mensen die in Brabant een creatieve opleiding volgden nu werken. Zijn ze in de creatieve sector gaan werken? En blijven ze in Brabant? Ook werd bekeken waar de mensen die nu in de Brabantse creatieve sector werken hun opleiding hebben gevolgd. Daaruit blijkt dat creatief middelbaar opgeleiden (mbo) na het afronden van hun studie in vaker in Brabant blijven werken dan hoger opgeleiden. Hoger opgeleiden (hbo & wo) gaan juist meer in de creatieve industrie aan de slag, en verlaten daarvoor eerder onze provincie. Bekijk het volledige onderzoek op Waarde van cultuur.
In de Waarde van cultuur wordt de Brabantse culture sector onder de loep genomen en worden ontwikkelingen in beeld gebracht. Na drie papieren edities is de Waarde van cultuur nu volledig online. Samen met de Boekmanstichting ontwikkelden we de Landelijke en Regionale Cultuurmonitor door naar een dashboard waarin we ook cijfers kunnen aanbieden die uitgesplitst zijn naar Brabantse gemeenten. Op de nieuwe website vind je alle cijfers van het onderzoek, een beschrijving van het onderzoek en de resultaten. Waarde van cultuur 2024 is een initiatief van Kunstloc Brabant, Het PON & Telos, Pyrrhula Research Consultants en Boekmanstichting in opdracht van BrabantStad.
Verhalen achter de data
Dit verhaal is een van de verhalen in het magazine Waarde van cultuur. In dit magazine laten we de mensen uit de Brabantse culturele sector zelf aan het woord.
In verschillende verhalen lichten we de meest opvallende data uit dit onderzoek toe met verhalen uit de praktijk. Naast dit verhaal over gemeentelijke cultuurbeleid, zijn er verhalen over het belang van een netwerk in Brabant, het werken als zzp’er en de noodzaak van samenwerken in de regio.
Vragen over de Waarde van cultuur 2024?
Neem contact met mij op:
Cultuurbeleid
Simone Vos
Freelance journalist & schrijver+31 6 22 15 14 30