Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

De energiecrisis raakt niet alleen particulieren hard, maar vormt ook een groot probleem voor de culturele sector. Hoe groot is de impact van de stijgende energiekosten bij Brabantse culturele instellingen, hoe proberen zij de sterk gestegen prijzen het hoofd te bieden?

Geschreven door: Andy Leenen

De cultuursector is herstellende van twee loodzware jaren die getekend werden door de coronacrisis. De culturele arbeidsmarkt is ontwricht, omdat veel zzp’ers zoals technici en productieleiders noodgedwongen moesten vertrekken uit de culturele sector. Ook het aantal bezoekers van culturele instellingen ligt nog ver onder het niveau van voor de coronacrisis. De reserves zijn op, maar inmiddels is er een nieuwe crisis die een donkere schaduw werpt over de toekomst van de cultuursector: de exorbitante stijging van de energieprijzen, waardoor diverse culturele instellingen geconfronteerd worden met een energierekening die meer dan 300% stijgt.

Duurzame doelstellingen

Met name voor musea is dit een enorm probleem, omdat hier niet zomaar de verwarming lager gezet kan worden: om de werken in de collecties in goede staat te houden, is klimaatbeheersing noodzakelijk. Hoewel er voor burgers en energie-intensieve bedrijven een regeling is om de gestegen prijzen te compenseren, ligt er voor de musea nog geen vergelijkbaar plan. Dat noopte de Museumvereniging om, namens de 470 musea in Nederland, een beroep te doen op de overheid om ook musea te compenseren voor de hoge energieprijzen.

Illustratie: Dymphie Huijssen
"Wij blijven vol vertrouwen en hopen dat deze problemen tijdelijk zijn. Als dit een structureel probleem blijkt, moeten wij onze activiteiten gaan beperken." Ruud van Meijel

Verviervoudiging van de kosten

Verschillende theaters zien hun energiekosten exorbitant stijgen. Zo verwacht het Chassé Theater in Breda per 1 januari een stijging van 750.000 euro, vertelt directeur Ruud van Meijel. Dat is een verviervoudiging van de energiekosten. “We proberen dit te compenseren via een panache van maatregelen, zoals bezuinigingen en prijsverhogingen.” Als mogelijke oplossingen voor dit probleem noemt hij verdere verduurzaming en regulering van de energiemarkt door de overheid. “Wij blijven vol vertrouwen en hopen dat deze problemen tijdelijk zijn. Als dit een structureel probleem blijkt, moeten wij onze activiteiten gaan beperken.”

Ook het Muziekgebouw in Eindhoven verwacht dat de energiekosten verviervoudigen. Dat is wrang: de instelling trekt recordaantallen bezoekers, maar die extra opbrengsten vloeien naar het energiebedrijf. Het contract van het Muziekgebouw liep al begin juli af, waardoor ze sinds het begin van het seizoen last hebben van de hoge energieprijzen. Om de kosten onder controle te krijgen richt de instelling zich onder meer op energieslurpers, en pakt het personeel de trap in plaats van de lift.

Theater de Schalm in Veldhoven lijkt vooralsnog te ontsnappen aan de gevolgen van de energiecrisis, verklaart directeur Sjoert Bossers: “We hebben een langlopende energieovereenkomst met vastgestelde maandbedragen. Wel voeren we al langer een beleid met ambitieuze doelstellingen op het gebied van duurzaamheid en CO2-reductie, waarmee we bewust proberen te besparen op energiekosten.”

17064
"Het stapeleffect van verschillende factoren brengt de continuïteit van de sector en de individuele instellingen serieus in gevaar." Sjoert Bossers

Dat betekent niet dat het momenteel geen moeilijke periode is voor Theater de Schalm, want er zijn naast de energiecrisis vele andere uitdagingen voor de instelling. “Dan denk ik aan de nasleep van corona, de krapte op de arbeidsmarkt, het wispelturig overheidsbeleid op cultuur en de sterk afnemende bestedingsruimte. Het stapeleffect van deze factoren brengt de continuïteit van de sector en de individuele instellingen serieus in gevaar. Als het tij niet keert, zal Theater de Schalm daar op lange termijn ook niet aan ontkomen.” 

Grillige markt

Naast de plekken waar cultuur te beleven is voor bezoekers, zoals musea en podia, bestaat de culturele sector ook voor een groot deel uit plekken waar cultuur en kunst gemaakt worden. Denk bijvoorbeeld aan repetitielokalen voor muziekverenigingen of ateliers voor kunstenaars, die ook verwarmd moeten worden in de winter. Bij de Brabantse Bond van Muziekverenigingen zijn vooralsnog geen alarmerende berichten binnengekomen met betrekking tot de huidige energiecrisis, vertelt directeur Martijne van Dijk. “Als koepel van 385 muziekverenigingen hebben we nog geen signalen gekregen van verenigingen die in de knel komen door de stijgende energiekosten.”

Voor ateliers ligt dat anders: hier worden op korte termijn problemen voorzien. De atelierstichting CLIB verhuurt 180 ateliers in 13 panden in Breda. Directeur Ageeth Boermans vertelt dat de stichting via een collectieve aanbieder gas en stroom inkoopt. “De afgelopen jaren hadden we een goedkoop vast contract. Vanwege de grilligheid van de markt was het lastig om een nieuw vast contract af te sluiten, maar dat is gelukt. Per 1 januari 2023 stijgen de prijzen en we verwachten dat de meeste huurders een verdubbeling van hun energiekosten zullen zien - maar binnen de geldende normen zitten we nog steeds redelijk goedkoop.” De stichting is in gesprek met de Gemeente Breda over een eventuele compensatie. “Als stichting hebben we helaas geen middelen om onze huurders tegemoet te komen. We kunnen voorlopig niet meer doen dan ze waarschuwen en aanraden om zuinig te zijn met hun energieverbruik: zo hebben we gratis radiatorfolie verstrekt aan huurders.” Op de lange termijn gaat de stichting nog beter kijken naar de staat van de panden die ze huren, met het oog op de energievoorzieningen. “Een aantal van onze panden wordt al verduurzaamd en we kijken naar de mogelijkheden om grote industriële ketels te vervangen door energiezuinige hoogrendement-ketels. Mogelijk gaan we op termijn minder tijdelijke sloopppanden huren, omdat deze niet meer rendabel zijn vanwege de hoge energiekosten.”

17065

Warme sokken

Ook de Stichting Ateliers Tilburg, die tien panden verspreid door Tilburg beheert, ondervond moeilijkheden bij het afsluiten van een nieuw contract vanwege de onzekere markt. Het vaste contract voor de tijdelijke panden loopt eind dit jaar af en de stichting is momenteel druk bezig met het aanvragen van nieuwe offertes. “We zitten midden in dit proces, dus het is lastig om te voorspellen wat het effect gaat zijn van de gestegen energieprijzen” vertelt directeur Floor Westerburgen. Op de korte termijn ligt de focus op besparing, bijvoorbeeld door het plaatsen van tochtstrippen en radiatorfolie, het isoleren van CV-leidingen en het lager instellen van de aanvoertemperatuur van CV-ketels om zo te besparen op gasverbruik. Ook worden de huurders opgeroepen om spaarzaam te zijn, door bijvoorbeeld deuren en tussendeuren dicht te houden, sluipverbruik van elektronische apparaten te vermijden, en warme sokken en een dikke trui aan te doen zodat de verwarming lager kan. Daarnaast is Stichting Ateliers Tilburg druk in overleg met andere atelierorganisaties om zo profijt te hebben van de gedeelde kennis en ideeën. Ook is er een brandbrief aan het kabinet in voorbereiding, om de politiek ervan te doordringen dat er hulp nodig is in deze crisis.

Illustratie: Dymphie Huijssen

Tip vanuit het LKCA

Goed dat er via overheden middelen beschikbaar worden gesteld om tegemoet te komen aan hoge energielasten. Ik adviseer cultuurinstellingen op tijd in kaart te brengen wat je energielasten voor 2023 betekenen voor je begroting en klop dan op tijd aan bij de gemeente.” 

Fayyad Jahangier - LKCA

Energiecrisis

Voor meer berichten over de energiecrisis, verwijzen we graag naar deze zoekopdracht op de Trends en Ontwikkelingen pagina van Kunstloc Brabant.

T&O - energiecrisis

Andy Leenen

tekstschrijver

Instellingen

Inspiratie-artikelen rondom actuele thema's uit de cultuursector

Kunstloc Brabant richt spotlight op Brabantse voorbeelden uit kunst- en cultuursector die tot de verbeelding spreken.

27 augustus 2024
Inspiratie-artikelen rondom actuele thema's uit de cultuursector

Theaters financieel toegankelijk houden voor iedereen

Succesvolle initiatieven in Brabant verlagen financiële drempels voor het bezoeken van theater.

4 juni 2024
Theaters financieel toegankelijk houden voor iedereen

De Nassaus komen weer tot leven in Breda

Stedelijk Museum Breda, de gemeente en Breda Marketing vertellen samen het verhaal van de familie (Oranje-)Nassau.

12 maart 2024
De Nassaus komen weer tot leven in Breda

Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

Club Zien laat alle vmbo-leerlingen in Brabant met educatief aanbod kennis maken met musea.

5 maart 2024
Club Zien laat vmbo-leerlingen ‘aan’ gaan in Brabantse musea.

Stemming: Het museum heeft een definitie gekregen, maar is deze ook haalbaar?

Over een nieuwe museumdefinitie in tijden van bezuinigingen en een veranderend politiek klimaat.

1 februari 2024
Stemming: Het museum heeft een definitie gekregen, maar is deze ook haalbaar?

Kunst brengt veiligheid en vrolijkheid in azc’s

Kijk mee met organisatie De Vrolijkheid, wat kunstworkshops betekenen voor kinderen en jongeren in een azc!

17 oktober 2023
Kunst brengt veiligheid en vrolijkheid in azc’s

Verminder je ecologische voetafdruk

Wil je jouw culturele organisatie verduurzamen? Met deze infographic kun je direct zien waar je kunt beginnen.

10 oktober 2023
Verminder je ecologische voetafdruk

Kosten reden tot zorg bij Brabantse poppodia, maar ambities blijven hoog

Hoe gaan Brabantse poppodia om met kostenstijgingen?

3 oktober 2023
Kosten reden tot zorg bij Brabantse poppodia, maar ambities blijven hoog

Blog: Vrije Vogels in een kerk in transitie

Marieke Wiegel, directeur van de Grote Kerk Breda, reflecteert op de nieuwe plek die de Grote Kerk Breda in het culturele landschap inneemt.

11 september 2023
Blog: Vrije Vogels in een kerk in transitie

Theater De Schalm: "Niet met data werken is geen optie meer".

Werken met publieksdata in de culturele sector kan best ingewikkeld zijn. Theater De Schalm deelt haar ervaring.

18 juli 2023
Theater De Schalm: "Niet met data werken is geen optie meer".

Fair Practice staat centraal bij Brabantse culturele instellingen

Binnen de Fair Practice Code staat de eerlijke vergoeding van kunstenaars en creatieven centraal: een onderwerp dat veel stof doet opwaaien.

11 juli 2023
Fair Practice staat centraal bij Brabantse culturele instellingen

Blog | Drempels voor cultuurdeelname

Evelien blogt over de drempels die ze zelf als 15-jarige voelde toen ze mee wilde doen aan een musical.

9 februari 2023
Blog | Drempels voor cultuurdeelname

Hall of Fame blijft rauwe plek waar mensen samen komen

De Hall of Fame in Tilburg is na een flinke verbouwing klaar voor de heropening.

20 december 2022
Hall of Fame blijft rauwe plek waar mensen samen komen

Energiecrisis in de Brabantse cultuursector

Hoe groot is de impact van de stijgende energiekosten bij Brabantse culturele instellingen, en op welke manier proberen zij de sterk gestegen prijzen het hoofd te bieden?

13 december 2022
Energiecrisis in de Brabantse cultuursector

Verkadefabriek wordt partner PLAN Brabant

PLAN Talentontwikkeling Brabant heeft er een nieuwe partner bij: De Verkadefabriek in Den Bosch.

8 december 2022
Verkadefabriek wordt partner PLAN Brabant

Stemming: Cultuurgebouwen: onmisbaar of een financiële last?

Documentalist Ton van der Linden schrijft over de onmisbare, maar financieel lastige positie van cultuurgebouwen.

6 december 2022
Stemming: Cultuurgebouwen: onmisbaar of een financiële last?

Drie bloeiende broedplaatsen in Brabant

In dit artikel lichten we drie bloeiende broedplaatsen in Brabant verder uit.

12 juli 2022
Drie bloeiende broedplaatsen in Brabant

"Een stad heeft ruimte voor onbestemdheid nodig"

Lector Bart de Zwart aan het woord over wat broedplaatsen zo bijzonder maken.

30 juni 2022
"Een stad heeft ruimte voor onbestemdheid nodig"

Het publiek vindt langzaam haar weg terug naar de Brabantse theaters

De theaters kampen met een lagere bezetting dan vóór de pandemie. Geldt dat ook voor de theaters in Brabant? En hoe kijken zij naar de toekomst?

19 mei 2022
Het publiek vindt langzaam haar weg terug naar de Brabantse theaters

Hoe geven Brabantse instellingen jong talent een podium?

Hoe vinden jonge talenten de weg naar de spotlights? Het Noordbrabants Museum, Music Hub Brabant en Sarah Neutkens en Jesse Fischer aan het woord.

5 april 2022
Hoe geven Brabantse instellingen jong talent een podium?

Lessen van leiders in de cultuursector

LinC is een programma voor professionals in de cultuursector die willen groeien in hun zakelijk leiderschap. Drie deelnemers vertellen er meer over.

31 maart 2022
Lessen van leiders in de cultuursector

‘Om er voor iedereen te zijn, moeten we zelf ook iedereen zijn’

Willem Twee, poppodium 013, T*Agency en Schouwburg Concertzaal Tilburg over diversiteit en inclusie in de culturele sector. Hoe staat het ervoor?

15 maart 2022
‘Om er voor iedereen te zijn, moeten we zelf ook iedereen zijn’

Brabantse orkesten en koren en hun zoektocht naar jongeren

Brabantse orkesten en koren werken aan verjonging en vernieuwing. Brabant Koor, philharmonie zuidnederland en Kamerata Zuid delen hun ervaringen.

8 februari 2022
Brabantse orkesten en koren en hun zoektocht naar jongeren

De geheime werking van een Artist-in-Residence

Een Vlaamse schuur of een industriële locatie. Kunstenaars zijn altijd op zoek naar een inspirerende omgeving, die vinden ze in Artist-in-Residence.

1 december 2021
De geheime werking van een Artist-in-Residence

Ongezouten mening geven voor educatief aanbod Brabantse musea: vmbo-leerlingen aan zet

Het Noordbrabants Museum en Design Museum Den Bosch werken aan nieuw educatief aanbod voor vmbo-leerlingen. Leerlingen geven hun mening in de musea.

25 november 2021
Ongezouten mening geven voor educatief aanbod Brabantse musea: vmbo-leerlingen aan zet

Culturele broedplaatsen: onlosmakelijk verbonden met de stad en haar inwoners

Hoe behouden Brabantse steden hun culturele, creatieve broedplaatsen? Electron, Sectie-C en Willem Twee muziek en beeldende kunst over hun broedplek.

28 september 2021
Culturele broedplaatsen: onlosmakelijk verbonden met de stad en haar inwoners

Hoe houd je een mooie theaterbeleving op 1,5 meter afstand?

De magie van een theaterbezoek behouden én zorgen voor een veilige omgeving; voor die uitdaging staan theaters en andere culturele instellingen.

28 mei 2020
Hoe houd je een mooie theaterbeleving op 1,5 meter afstand?

'Muziek is het voegwerk tussen de stenen die cultuur zijn'

Er is een mooie traditie van koren en muziekverenigingen in Brabant, maar het voortbestaan hiervan is geen vanzelfsprekendheid.

16 april 2020
'Muziek is het voegwerk tussen de stenen die cultuur zijn'

Co-creatie: win-win voor basisscholen én musea

Bij co-creatie stellen culturele instellingen participatie centraal. Wat gebeurt als er musea (basis)scholen meer betrekken bij hun programma?

6 maart 2019
Co-creatie: win-win voor basisscholen én musea

De plannen van nieuwkomers in de subsidieregeling hedendaagse cultuur

Dit jaar kregen instellingen voor amateurkunst, naast instellingen in de professionele kunst, voor het eerst een provinciale subsidie voor 4 jaar, in plaats van per jaar. Negentien instellingen in de amateurkunst zagen hun subsidieverzoek gehonoreerd. Ook binnen de professionele kunsten zijn nieuwkomers te ontdekken in de subsidieregeling hedendaagse cultuur. Mestmag.nl vroeg naar de plannen van de nieuwkomers.

22 december 2017
De plannen van nieuwkomers in de subsidieregeling hedendaagse cultuur

“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Een zes meter hoge sculptuur van de wereldberoemde Anish Kapoor werd onthuld, ter ere van het 25-jarig jubileum van De Pont. Lees hoe dit ontstond.

19 september 2017
“Er is een Tilburg vóór en een Tilburg nà Anish Kapoor”

Het TextielMuseum schept de ideale wereld voor bezoekers

Maartje sprak Textielmuseumdirecteur Errol van de Werdt en marketeer Sophie Knottnerus over de in 2017 gewonnen Museumprijs.

20 juni 2017
Het TextielMuseum schept de ideale wereld voor bezoekers

Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

Een provinciaal museum en een groot landelijk museum gaan vijf jaar lang samenwerken. Het TextielMuseum in Tilburg en het Rijksmuseum in Amsterdam tekenden hiervoor.

14 maart 2017
Kunst verbindt de Randstad met het zuiden

De traditionele kunstkaders voorbij

In samenwerking met Steven ten Thije en Diana Franssen (curatoren van het Van Abbemuseum in Eindhoven) is de basis gelegd voor een innovatief kunstproject tussen het kunstenaarsinitiatief en kunstmusea: Club Solo.

23 februari 2017
De traditionele kunstkaders voorbij

ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Het Europees Keramisch Werkcentrum (EKWC) in Oisterwijk: een begrip onder kenners wereldwijd, een mythe voor het publiek.

3 november 2016
ekwc: een begrip onder kenners, een mythe voor publiek

Waarom De Pont zo'n goed museum is

Het gaat goed met museum De Pont. Al jaren. De waardering voor collectie en exposities is hoog, bij professionals en bezoekers, zowel nationaal als internationaal.

2 augustus 2016
Waarom De Pont zo'n goed museum is

Atelierbeheerstichtingen in Brabant

In september wordt de DMT-loods gesloopt het einde van een rauw en industrieel atelierpand in Den Bosch in beheer van ABS.

27 mei 2016
Atelierbeheerstichtingen in Brabant

Achter de schermen bij theater Artemis

Femme loopt een dag mee met Erica van de Kerkhof, werkzaam voor de afdeling educatie van theater Artemis.

15 december 2015
Achter de schermen bij theater Artemis

Biedt kennis uit het verleden garanties voor de toekomst?

Als ondernemend ontwerper neemt Naan de creatieve functies onder de loep en sprak met directeur Marianne Splint (Gemeentemuseum Helmond) en directeur Errol van de Werdt (Textielmuseum Tilburg).

18 november 2015
Biedt kennis uit het verleden garanties voor de toekomst?

Achter de schermen bij philharmonie zuidnederland

Femme loopt een dag mee met Marieke Bakker, hoofd Inspectie van philharmonie zuidnederland

13 oktober 2015
Achter de schermen bij philharmonie zuidnederland

Blog | 'Je geeft zomaar de helft van je bedrijf uit handen...'

Je geeft zomaar de helft van je bedrijf uit handen', sprak één van de twee directeuren uit, toen de ander voorstelde om een zakelijk leider aan te stellen.

11 juni 2015
Blog | 'Je geeft zomaar de helft van je bedrijf uit handen...'

Van industrieterrein naar culturele vrijplaats

Momenteel worden in Brabant verschillende (stedelijke) gebieden herontwikkeld.

10 maart 2015
Van industrieterrein naar culturele vrijplaats

Een schouderklopje en een aai over je bol

Hoe zit het met de Brabantse musea en hun afhankelijkheid van vrijwilligers?

26 februari 2015
Een schouderklopje en een aai over je bol

De Pont: meer smoel aan de straat

Museum De Pont gaat verbouwen: het museum krijgt meer smoel aan de straat, en er komt een nieuwe vleugel en een groter café.

23 oktober 2014
De Pont: meer smoel aan de straat

Haagse lessen voor Brabant

Paul Cornelissen gaat van Theater Dakota naar Cultureel Centrum Jan van Besouw in Goirle. Welke Haagse lessen gaat Cornelissen hier toepassen?

8 juli 2014
Haagse lessen voor Brabant

De Vikingen in de ballenbak

Hoe wist Eindhoven Museum een wereldspeler als IKEA te strikken voor VIKEA, een project over Scandinaviërs uit het verleden?

14 mei 2014
De Vikingen in de ballenbak