Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Hoe sluiten we bij een museumbezoek beter aan bij de belevingswereld van vmbo-leerlingen? En hoe spreken we meer tot hun verbeelding? Met die vragen gaan Het Noordbrabants Museum, Design Museum Den Bosch en 3 andere Brabantse musea de komende tijd in een meerjarig educatieproject aan de slag. Leerlingen komen op een interactieve manier meedenken over het educatieve aanbod en geven hun mening over kunst, design en erfgoed. Op basis daarvan ontwikkelen de musea educatief lesmateriaal voor deze doelgroep.

Geschreven door: Simone Vos

Artistieke meting

“Ik vind kunst maar saai om naar te kijken. Pas als ik het verhaal erachter weet of ik zelf iets mag doen, is het interessant”, zegt Maja Kops (12) van het d’Oultremontcollege uit Drunen. Ze is met haar klasgenoten in het Design Museum om voor dit project hun ongezouten mening te geven over het museum en de exposities.

Haar klas is onderdeel van de zogenoemde A-meting. “We noemen het een A-meting, van ‘Artistieke meting’. Het is geen 0-meting, omdat we geen enquêtes uitdelen, maar echt met de leerlingen in gesprek gaan over kunst, design en erfgoed en wat voor hen belangrijk is”, vertelt Eline Zwart, Medewerker Publieksverbreding bij Het Noordbrabants Museum.

Leerlingen in het Design Museum Den Bosch | Door: Marloes Kemps | For Life Fotografie

Behoeftes van leerlingen

“Voor we beginnen met het ontwikkelen van nieuw materiaal, willen we weten waar leerlingen behoefte aan hebben. We zetten in op interactie en opdrachten, zodat de leerling centraal staat. Meestal sparren we met docenten en nu dus echt met de leerling. Welk aanbod eruit komt, weten wij ook nog niet”, zegt Eline. Het project start in de Bossche musea en in een volgende fase werken het Stedelijk Museum Breda, Van Abbemuseum Eindhoven en Museum Helmond met scholen samen om het aanbod passender te maken. Tussen 4 en 19 november bezochten vmbo-leerlingen van 5 scholen in de regio Het Noordbrabants Museum of het Design Museum Den Bosch.

'We zetten in op interactie en opdrachten, zodat de leerling centraal staat. Meestal sparren we met docenten en nu dus echt met de leerling' Eline Zwart, Medewerker Publieksverbreding bij Het Noordbrabants Museum

See, think, wonder

De leerlingen die er op 19 november zijn, krijgen een rondleiding door ‘GOTH - Designing Darkness’. Museumdocent Sabina Timmermans neemt de brugklassers mee naar de expo en blijft staan voor twee foto’s uit de serie Wilder mann van Charles Fréger. Alle kinderen moeten het kunstwerk goed kunnen zien, want ze doen hier de ‘See, think, wonder’- opdracht. “Allereerst wil ik van jullie weten wat je ziet. Steek je vinger maar op als je iets wilt noemen”, zegt Sabina. “Ik zie een voet”, zegt de ene leerling. “Ik zie blauwe bloemen op het kleed’, zegt de ander.

See, think, wonder

Leuk of niet?

‘En wat denk je bij dit werk?”, vraagt Sabina. Meteen schieten de vingers omhoog. “Ik denk dat het een mens is, verkleed als hert”, roept een leerling. “Ik denk dat een feestbeest is!”, zegt degene naast haar. Na de opdracht vertelt Sabina wat de foto écht betekent en mogen de leerlingen aangeven of ze vragen en opdrachten leuk vonden. Ze krijgen allemaal een pingpongbatje in hun handen en mogen aangeven of ze het ‘zwart’ vonden (leuk) of ‘rood’ (niet leuk).

Fantasie de vrije loop

Ook bij het gigantische werk Black Ice van Renie Spoelstra heeft de museumdocente een heel aantal vragen voor de kinderen. Ze zitten allemaal op de grond en hebben een vel papier om op te schrijven voor zich. ‘Doe alsof je ín dit schilderij staat. Alsof je een acteur in een film bent. Dan stel ik je vragen, die jij als de persoon in het landschap moet beantwoorden”, zegt Sabina. “‘Hou oud ben je? En hoe voel je je? Wat gebeurt er hierna?’”. De leerlingen schrijven driftig mee, maar giechelen ook wat onderling. Een paar kinderen lezen voor wat ze hebben geschreven. Eentje vertelt: “Ik ben -13 jaar, ik zie dikke, vette, grote stenen en ik hoop dat er een frietkraam langskomt.” Een ander zegt: “Ik woon in Spanje en het is hier saai en donker. Ik voel me alleen.”

Tot slot mogen de leerlingen een selfie maken met het gevoel dat ze hebben bij het werk. Dat zorgt voor een hoop gegiebel en gefluister. De meiden drommen bij elkaar, de jongens doen wat poses. Maar die selfies komen er.

Leerlingen maken opdrachten bij 'Black Ice' | Door: Marloes Kemps | For Life Fotografie

Verandering in aanpak

Ruim een meerderheid van de middelbare scholieren gaat naar het vmbo, maar veel van hen komen zelden tot nooit in een museum. Daar willen de musea verandering in brengen en die verandering trekken ze dus door naar andere musea in Brabantse steden. Uiteindelijk is het de bedoeling om ook andere Brabantse musea met vmbo-scholen in de regio te betrekken bij het project. In eerste instantie komt er nieuw lesaanbod voor Het Noordbrabants Museum, Design Museum Den Bosch en een gecombineerd programma voor beide musea samen.

Niet stil zijn in het museum

Om goed aan te sluiten op de beleving van de vmbo-leerlingen, krijgt de klas van het d’Oultremontcollege, nog een opdrachtenvel met vragen ter afsluiting van de ochtend. “We willen echt weten wat jullie vinden. Dus schrijf dat op”, benadrukt Sabina nog eens. “Ik vind het niet leuk dat we stil moeten zijn in een museum”, zegt Rivaya Alladin (12). “Kinderen willen alles aanraken en dat mag hier niet. We kunnen misschien één muur maken waarop je alles mag tekenen en schilderen wat je wilt.” Daar is haar klasgenootje Maja het mee eens. “Het zou leuk zijn als je bijvoorbeeld eerst op een trampoline moet springen om zo het kunstwerk te kunnen zien dat achter een muur hangt.”

Niet stil zijn in het museum

Basis gelegd

De ideeën en meningen van deze klas en van de vier andere scholen, zijn de basis voor vervolggesprekken met leerlingen, docenten en museumdocenten. In december volgt er een ‘denktank’ met twee leerlingen en een docent per school en op basis van die informatie, maken de musea de eerste prototypes van het aanbod. In februari komen de scholen terug om dat aanbod te testen en wederom hun mening te geven.

Over het project

Het meerjarige vmbo-project wordt mogelijk gemaakt door subsidies van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Provincie Noord-Brabant. De vijf vmbo-scholen De Bossche Vakschool, Sint-Janslyceum, Walewyc Mavo, Yuverta vmbo Den Bosch en d’Oultremontcollege nemen deel aan de pilot van het project.

Meer informatie

Simone Vos

Freelance journalist & schrijver
+31 6 22 15 14 30

Cultuureducatie

Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Theaterdocent Michel Verdaasdonk over het verbinden van theater met sociale vaardigheden en burgerschap.

11 juni 2025
Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Muziekonderwijs verdwijnt in veel gemeenten langzaam uit beeld als essentieel onderdeel van de ontwikkeling van kinderen.

5 juni 2025
Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Basisscholen in Land van Cuijk integreren kerndoelen wereldoriëntatie, cultuureducatie en burgerschap in lessen.

4 juni 2025
Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Cultuureducatie is op mbo-scholen nog erg onderbelicht. Het Koning Willem I College in Den Bosch is daarom gestart met een pilotproject.

26 mei 2025
Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Blog | Wollig taalgebruik

Adviseur Masha Meegdes blogt over wollige woorden en het belang van heldere communicatie.

21 mei 2025
Blog | Wollig taalgebruik

Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Stel je eens voor: je bent een jong kind en steeds weer merk je dat je niet mee kunt met leeftijdsgenootjes. Hoe is dat?

20 mei 2025
Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Hoe zit het mbo in elkaar?

Mbo studenten verschillen in leeftijd, opleidingsniveau, achtergrond en leerroute. Dat vraagt om maatwerk in culturele programma’s.

16 mei 2025
Hoe zit het mbo in elkaar?

Stimuleringsbudget co-creatie

Stimuleringsbudget voor scholen met een vraagstuk rondom cultuureducatie en burgerschap.

6 mei 2025
Stimuleringsbudget co-creatie

Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Theatermakers willen maatschappelijke thema’s aankaarten, maar stuiten ook vaak op weerstand van leerlingen, scholen en ouders.

29 april 2025
Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Hoe kunnen leerlingen van het gespecialiseerd onderwijs kunst en cultuur buiten school ontdekken? Pioniers delen hun succesmomenten.

11 maart 2025
Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Wat kan cultuureducatie betekenen voor het gespecialiseerd onderwijs (SO, VSO, SBO, PRO)? Welk aanbod is er?

6 maart 2025
Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie geborgd op De Boemerang

Op basisschool De Boemerang in Zevenbergen is cultuureducatie geen losse activiteit, maar een stevig verankerd onderdeel van het onderwijs.

6 maart 2025
Cultuureducatie geborgd op De Boemerang