Cultuureducatie is op mbo-scholen nog erg onderbelicht. Terwijl er juist veel kansen zijn om met cultuureducatie bij te dragen aan de ontwikkeling van deze studenten. Op het Koning Willem I College in Den Bosch is Kunstloc Brabant daarom gestart met een pilotproject. “In verbinding met jezelf en de ander komen en zijn, daar is cultuureducatie perfect geschikt voor”.
Geschreven door Simone Vos
“Okay, here we go. Up! And then slowly down, down, down”. De stem van choreograaf en artistiek leider Guilherme Miotto klinkt door de zaal. Hij begeleidt een groep van acht jongeren van het Koning Willem I College samen met studenten van de opleiding Circus en Performance Art in Tilburg. Ze staan in een kring; eentje gaat langzaam de lucht in, steunend op de anderen. Langzaam zetten ze ‘m daarna neer. Applaus volgt. “En nu, de volgende groep!”, moedigt Guilherme de jongeren aan.
Lina Bencharif (17): “Ik had nooit gedacht dat ik me zou laten optillen, maar dat voelde vandaag toch goed. De eerste sessie was ongemakkelijk, maar al snel was het fijn. Als we iets niet wilden, dan deden we wat anders. De groep studenten van de Circusopleiding was echt heel leuk, ze maakten ons enthousiast.”
Ontmoeting tussen jongeren
Dit is de vierde sessie van Unpunished Youth, een participatieproject van Guilhermes dansgezelschap Corpo Máquina op het Koning Willem I College in Den Bosch. De kern van het project: ontmoeting stimuleren tussen jongeren die op een kunstvakopleiding zitten en jongeren die in hun dagelijkse leven niet of amper in aanraking komen met kunst. Het is de eerste keer dat dit project op een mbo-opleiding komt, onder schooltijd.
Het project is onderdeel van een pilottraject waarin cultuureducatie in het mbo in Brabant wordt onderzocht. Hoe kan het eruit zien? Wat hebben mbo-studenten nodig? En wat heeft het culturele veld nodig? Kunstloc Brabant onderzoekt deze behoeften en uitdagingen met scholen en culturele organisaties, omdat ze merkt dat cultuureducatie binnen het mbo in de afgelopen Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK)-periodes onderbelicht is geweest. Terwijl er juist veel kansen zijn om met cultuureducatie bij te dragen aan de ontwikkeling van mbo-studenten.
Foto: Romy Hurkmans
Grotere plek in het mbo
Vanuit Kunstloc Brabant werkt projectleider Deniz Fehmi Demirezen met Anke Koenraadt en Kesha Felipa samen om te bekijken hoe cultuureducatie een grotere plek in het mbo kan krijgen. Een belangrijk missie, volgens Deniz. “Studenten die van het vmbo afkomen, hebben structureel al een achterstand op het aantal uren ckv, in tegenstelling tot leeftijdsgenoten op het havo en vwo. Daarnaast is het vaak afwegen voor mbo-scholen: waar past cultuureducatie in het curriculum?”, zegt hij.
“Er is een vak ‘burgerschap’ en er is loopbaan oriëntatie, maar cultuureducatie is wel iets anders. Het curriculum is overvol, hoor ik op veel scholen. De prioriteit ligt er dus vaak niet. Terwijl het juist kan zorgen voor draagvlak voor weerbare studenten, het zorgt voor participatie in de maatschappij”, vertelt hij. “Binnen het culturele aanbod is meer aanbod beschikbaar voor het primair en voortgezet onderwijs, veel minder voor het mbo. Ik wens dat mbo-scholen echt een plek aan tafel hebben in de maatschappij. Met dit project hebben we scholen gevraagd: Wat liggen jullie behoeften als school en studenten? De ene school wil taalproblematiek aanpakken, de ander, zoals Koning Willem I College, zoekt meer verbinding onderling bij studenten.”
Unpunished Youth Foto: Romy Hurkmans
Uit je comfortzone
“Bij de eerste sessie schaamde ik me zo. Ik wist niet wat te verwachten, alleen dat we iets met dans zouden doen. We lachten ook vooral. Maar nu, na vier sessies, doen we allemaal volop mee”, vertelt leerling Ecrin Bulut (16). Normaal gesproken heeft ze in deze tijd drie uur vakpraktijk, veelal achter de computer. “Ik heb zelfs meer gedaan dan ik dacht te kunnen. Voel ook me vertrouwd in deze groep.”
Docent Marjolein Heemskerk geeft deze groep studenten normaal gesproken vakpraktijk in dit uur. “Ik zie zo’n andere kant van de jongeren. Een jongen zit in mijn les altijd stilletjes in een hoekje, en nu wordt hij door andere studenten opgetild en staat hij op de rug van een ander. Dat is zo mooi om te zien. Ook spreken ze onderling Engels, want de studenten van de Circusopleidingen spreken geen Nederlands. Dat gaat dus blijkbaar heel goed, dat wist ik niet eens.”
Verbinding
Die verbinding maken met elkaar, maar zeker ook met jezelf, daar was Florain Verheijen, cultuur-coördinator van Koning Willem I College naar op zoek in dit traject. Hij kende Corpo Máquina al langer en wist dat dit goed zou aansluiten bij de studenten. Toen Deniz hem vroeg welke behoeftes er leefden op school, kon hij dat makkelijk beantwoorden. “Er zijn wel activiteiten op school rondom cultuur, maar die zijn meer receptief. Ik was juist op zoek naar een project waarin de verbinding met je eigen lichaam en de ander aan bod komt. De interactie, uit je hoofd en weg van die telefoon en de laptop. Dat is essentieel. In contact komen en zélf ervaren, dat doet dit project zo duidelijk”, vertelt hij.
Unpunished Youth Foto: Romy Hurkmans
Gelijkwaardigheid
De vierde sessie wordt afgesloten. Guilherme en de jongeren zitten in een kring en voeren samen een gesprek. Het gaat over de opleiding die de jongeren volgen; welke vakken hebben ze? Wat willen ze hierna doen? De studenten van de Circusopleiding delen ook wat zij zoal op hun opleiding doen. Daar zit de kern van het project ook in voor Guilherme; in gelijkwaardigheid op de vloer en in gesprek. “Er is geen hiërarchie. Ik vertel niet wat zij moeten doen. Er is ook geen strak einddoel, van: je moet na vijf sessies iemand in de lucht kunnen tillen.”
“Nee, we onderzoeken wat iedereen wil en kan in deze klas. Erkennen dat er eerst ongemak is, natuurlijk. Dit zijn allemaal jongeren samen in een nieuwe setting. Dat ongemak is er, maar hoef je niet expliciet te benoemen. Vooral laten merken dat je ze ziet en hoort en dat niets gek is. Even ruimte creëren voor ze de vloer opgaan, met elkaar en de circusstudenten van Corpo Máquina. Dan komt de beweging daarna wel”, zegt hij.
Aya Bouharas (17): “In het begin dacht ik echt what the fack. Waarom bewegen die dansers zo? Daarna snapte ik het: het is hun passie, zo uiten zij hun gevoel. Toen vond ik het heel vet en wilde ik meedoen.”
In beweging
Voor Guilherme is dat heel belangrijk in dit project: gewoon gaan. “Samen uitvinden, zoek maar uit hoe je dat doet, elkaar optillen. Jullie doen dat samen. Fysieke veiligheid is daarbij heel belangrijk en dat gaat hier gewoon heel goed. Ik ben er niet voor skills, ik leer geen concrete stappen. Het gaat om engagement, met elkaar. Ik zie kunst ook veel meer als het praktiseren van je mens zijn. Jezelf en anderen als een bron benaderen, niet als functie”, zegt hij.
Florain sluit daarop aan: “Voor mij en voor de studenten zou het zo mooi zijn als dit project en cultuur in het algemeen echt een vast onderdeel in het curriculum zou krijgen. Daar moeten we de mbo-raad voor bewegen, dus er is nog een lange weg te gaan. Maar dit helpt al zo erg: laten zien dat dit project werkt, dat het meer in beweging zet. Letterlijke en figuurlijk.”
Cultuureducatie in het mbo
In het kader van Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK4) wil Kunstloc Brabant cultuureducatie versterken binnen het mbo. We voeren praktijkgericht onderzoek uit om de behoeften en uitdagingen rondom cultuureducatie in het mbo in kaart te brengen. Het onderzoek richt zich op het inventariseren van het huidige aanbod, het verkennen van bestaande initiatieven en het ontdekken van nieuwe mogelijkheden.
Ons doel is om samen met 4 mbo-instellingen - waaronder Het Koning Willem I College in Den Bosch - pilotprojecten te ontwikkelen die cultuureducatie een stevigere plek geven in het mbo.
Nieuwsgierig naar de verbinding tussen mbo en cultuureducatie?
Bekijk concrete voorbeelden van onze pilotprojecten op het mbo en inspiratie voor jouw school of gezelschap.
Lees meer over financiering voor cultuureducatie binnen het mbo .
