Textiele materialen en technieken worden als media weer serieus genomen in de officiële kunstwereld. Hoera! Zouden we dan toch eindelijk eens de waarde van textiel in gaan zien en deze niet in een hokje “textielkunst” stoppen? Hoe komt dat toch dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben met elkaar?

Textiel en textiele technieken zoals breien, haken, quilten en naaien worden vooral door vrouwen beoefend en gewaardeerd. Textiel is overal in ons leven. Als we geboren worden krijgen we meteen kleding aan, we liggen we onder beddengoed en we doen de gordijnen dicht. Naast bescherming zoeken geef je via kleding uitdrukking aan je identiteit. Nog niet zo lang geleden werden vrouwen in Nederland onderricht in textiele technieken omdat dit noodzakelijk was voor een goed huishouden en simpelweg overleven.

‘Als je als vrouw met textiel aan de gang gaat, krijg je het zwaar te verduren’

Als je als vrouw kunst maakt, carrière wil maken en dan ook nog eens met textiel aan de gang gaat, krijg je het zwaar te verduren. Je moet de tijd echt mee hebben. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw werd textiel voor het eerst officieel gezien als medium voor beeldende kunst met als Nederlands voorbeeld Ria van Eyk. Zij heeft inmiddels een indrukwekkend oeuvre opgebouwd maar toch heeft ze haar hele leven moeten vechten om serieus genomen te worden in de kunstwereld omdat ze met een weefgetouw heeft gewerkt als medium. Anno 2019 is ze gelukkig opgenomen in de expositie Vrijheid waarin kernkunstwerken van de laatste 50 jaar met haar Woven Diary.

Teken van verandering

In de jaren ’80 tot, in mijn beleving, pakweg 2015 zette de textieltrend in de beeldende kunst niet door. Tot mijn oog viel op een expositie van Amish quilts in museum De Pont in Tilburg aangedragen door kunstenaar James Turrell. Ik zag dit als een teken van verandering.

In de officiële kunstwereld met museumcollecties en kunstbeurzen maken mannen maken nog steeds grotendeels de dienst uit. Al bevestigen uitzonderingen de regel. Louise Bourgeois is een goed voorbeeld dat beroemde kunst en textiel prima samengaan. Ze is pas op late leeftijd bekend geworden en maakte schitterende intieme sculpturen van stof. Al wordt als voorbeeld van haar werk toch vooral haar installaties en de levensgrote bronzen sculptuur de spin “Maman” getoond.

Trend onder jonge kunstenaars

Afgelopen jaar signaleerde Mr. Motley echter een trend onder jonge kunstenaars die opeens afstuderen met een kleed. Hoe valt dat te verklaren? Tijden veranderen en het gedachtengoed van de jaren ’70 is weer trendy. Feminisme mag weer, gendergelijkheid, diversiteit en inclusiviteit zijn momenteel onderwerpen waar we het over mogen hebben.

Onderzoek geeft aan dat vrouwen nog steeds niet gelijk beloond worden voor hetzelfde werk, en dat geldt vast ook voor de kunstwereld. Maar handwerken is prettig. Textiele materialen zijn dichtbij, tastbaar en toegankelijk. Veel mensen hebben nu nog wel een herinnering aan een oma die handwerkt.

Van grote betekenis

Het geeft je een goed gevoel en kan als medium voor kunst zeker ook van grote betekenis zijn. Het gaat er maar om wat je wil overbrengen. Er zijn voorbeelden genoeg maar zolang we de traditionele disciplines nog steeds voorrang geven en hoger waarderen is er nog een lange weg te gaan.

Ter voorbereiding van de expositie Soft Dedication die zaterdag 14 december in de LocHal opent met kunst in of met textiele materialen ging ik op zoek naar antwoorden op bovenstaande dilemma’s. Ik kwam een passage tegen in De Ambachtsman van Richard Sennet. Deze passage verbaasde me maar verklaarde voor mij ook een hoop. Het ging over vakmensen in de Middeleeuwen, dat waren vooral mannen. Vrouwen werden uitgesloten van gildes en moesten zich wenden tot naald en draad.

‘Eva was de verleidster die mannen van het werk hield’

“De vroege kerkdoctrine zag vrijheid in het algemeen als een verlokking, vrije tijd als een aansporing tot luidheid. Deze angst was vooral op vrouwen van toepassing. Eva was de verleidster die mannen van het werk hield. In de verbeelding van de kerkvaders waren vrouwen vooral als ze niets omhanden hadden geneigd tot seksuele losbandigheid. Dit vooroordeel bracht een gewoonte voort; vrouwelijke verleiding kon worden gepareerd door een specifieke bezigheid, die van de naald, of het nu met weven of borduurwerk was, de handen van de vrouw waren altijd bezig. “

Kortom, in een wereld waar vooral nog mannen regeren zal een medium dat vooral door vrouwen wordt gehanteerd niet snel serieus genomen worden. Ook de samenstellers van de expositie Soft Dedication, Cecile Verwaaijen en Marjan van der Heijden hadden moeite mannen te vinden die met textiel werken.

Kom kijken en genieten op zaterdag 14 december. Ik hoop vurig dat zowel meer jonge vrouwen als mannen in de kunst de draad weer oppakken. En dat er meer kunst in textiel gemaakt, getoond en serieus genomen wordt. Ook in de grote musea op deze wereld!

Meer weten over de exposities van Kunstloc?

Neem contact met mij op.

Atty blogt

Blog | Hoe kunst je houvast kan zijn in zware tijden

Adviseur Atty Bax blogt over de inspirerende voorbeelden die voorbijkwamen op de Conferentie Culture & Mental Health.

6 december 2022
Blog | Hoe kunst je houvast kan zijn in zware tijden

Blog | Muziek in de zorg: therapie of kunst?

Yrene Kerckhaert liep stage bij Kunstloc Brabant en blogt over haar bevindingen over het gebruik van live-muziek in de zorg.

21 juli 2022
Blog | Muziek in de zorg: therapie of kunst?

De kracht van kunst in 16 portretten

Kan kunst maken eenzaamheid verminderen? Jazeker. Met een expo en een magazine brengen wij het in beeld.

3 februari 2022
De kracht van kunst in 16 portretten

Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

In de derde korte docu over Muziek in de Zorg, laat Stichting MuzIC zien dat er b.v. minder sedatie nodig is door muziek op de ic.

20 januari 2022
Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

Blog | Mantelzorg en dementie: Laat je ego maar thuis

Atty Bax ziet dat kunstenaars hun ervaring als mantelzorger verwerken in hun werk en zo bijdragen aan het begrip rondom dementie.

20 september 2021
Blog | Mantelzorg en dementie: Laat je ego maar thuis

Blog | Blijvende indrukken na internationale conferentie over kunst en gezondheid

Adviseur Atty Bax blogt over hoogtepunten die haar bijbleven na de internationale conferentie Culture, Health and Wellbeing.

7 juli 2021
Blog | Blijvende indrukken na internationale conferentie over kunst en gezondheid

Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

Kijk mee naar de unieke aanpak van de Bossche kunstenaars Sjaak Langenberg en Rosé de Beer en ontdek hoe hun Kleinkijkacademie ontstond.

8 juni 2021
Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

In deze tweede korte film van een drieluik over Muziek in de Zorg, zie je hoe de inzet van muziek bijdraagt aan positieve gezondheid.

3 mei 2021
Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Er zijn drie korte films ontwikkeld met voorbeelden van samenwerking die de kracht van muziek voor onze gezondheid en welzijn tonen.

26 april 2021
Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Blog | Kunst kan het functionele iets menselijks geven

Adviseur Atty Bax belicht het werk van Brabantse kunstenaars Jenny Ymker, Gery Bouw en Jori van Boxtel. Zij maakten een werk voor ziekenhuizen.

11 februari 2021
Blog | Kunst kan het functionele iets menselijks geven

Sluit je aan bij de landelijke beweging Kunst is gezond

LKCA, Cultuur Oost en Kunstloc Brabant slaan de handen ineen om te werken aan meer draagvlak voor kunst in de zorg- en welzijnswereld.

25 januari 2021
Sluit je aan bij de landelijke beweging Kunst is gezond

Blog | Het leven is niet rechtvaardig

In dit blog schrijft adviseur Atty Bax over de rol van kunst in de geestelijke gezondheidszorg.

11 januari 2021
Blog | Het leven is niet rechtvaardig

Blog | Wil de Nederlandse Grayson Perry nu opstaan?

In dit blog schrijft adviseur Atty Bax over hoe kunstenaar Grayson Perry zijn landgenoten met elkaar verbindt via kunst.

21 december 2020
Blog | Wil de Nederlandse Grayson Perry nu opstaan?

Blog | Kunst bij geheugenproblemen

Adviseur Atty Bax schrijft in haar blog over Atelier Beeldkracht: een schilder- en tekenatelier voor mensen met geheugenproblemen.

17 november 2020
Blog | Kunst bij geheugenproblemen

Blog | Het gesprek rondom de dood

Wat kun je zelf doen in deze angstige tijden? Adviseur Atty Bax laat zich inspireren door Dirk de Wachter om het gesprek over de dood aan te gaan.

1 september 2020
Blog | Het gesprek rondom de dood

Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Vraag nu aan! ‘All Inclusive!': de inspiratiegids vol voorbeelden van Brabantse innovatieve kracht en creativiteit.

10 augustus 2020
Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Speciale aandacht voor het Brabantse kloosterleven

2021 wordt het jaar van het Brabantse kloosterleven, met verschillende activiteiten en een ontwerpopdracht.

1 juli 2020
Speciale aandacht voor het Brabantse kloosterleven

Blog | Stalen zusters in tijden van een pandemie

Ken je de Zusters in Staal? Adviseur Atty Bax vertelt in haar blog meer over de symboliek van het kunstwerk van Judith Kuijpers.

19 juni 2020
Blog | Stalen zusters in tijden van een pandemie

Muziek in de zorg - een krachtig medicijn

Kunstloc brengt musici en professionals samen tijdens de bijeenkomst ‘Muziek in de zorg- een krachtig medicijn’.

20 februari 2020
Muziek in de zorg - een krachtig medicijn

Blog | Textiel en de Kunst

Textiele materialen en technieken worden eindelijk weer serieus genomen in de kunstwereld. In dit blog vraagt Atty Bax zich af hoe het komt dat textiel en kunst zo’n moeizame verhouding hebben.

5 december 2019
Blog | Textiel en de Kunst

Blog | Kunst als hulpmiddel

Je ziet kunstenaars overal werken. Atty Bax blogt over de bijdrage die kunstenaars leveren om de wereld te veranderen, te verfraaien en te innoveren.

4 september 2019
Blog | Kunst als hulpmiddel

Blog | Kunst is gezond!

Er is een nieuwe beweging aan het groeien die het huidige zorgsysteem drastisch wil veranderen. Een bredere opvatting over gezondheid, holistisch, in plaats van een gespecialiseerd systeem dat alleen kijkt naar het lichaam als machine of de mens als brein.

21 mei 2019
Blog | Kunst is gezond!

Opening Expositie Unmapped

Atty Bax, de curator van de Kunstloc exposities in de LocHal, opende de expo met deze speech: “Deze expositie gaat over een gebied dat nog niet in kaart is gebracht, over onze waarneming, onze verbeelding en ons perspectief."

11 maart 2019
Opening Expositie Unmapped

Een theaterabonnement of een pil?

Er is een kentering gaande in de gezondheidszorg. Wetenschapsjournalist Mark Mieras merkt dat in de medische wereld de interesse voor de zachte kant van gezondheid - via onder andere kunst en cultuur - groeit.

16 oktober 2018
Een theaterabonnement of een pil?

Who cares now? We care!

Op donderdag 23 augustus is de tweede editie van het zorgmagazine We Care! gelanceerd. In het magazine staan inspirerende resultaten van bijzondere projecten in de zorg- en welzijnssector. Henri Swinkels, Gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur van de provincie Noord-Brabant, heeft de eerste exemplaren uitgereikt aan Gon Mevis en Radjesh Manna.

23 augustus 2018
Who cares now? We care!

Blog | Tijd, omgeving, concentratie en verbinding

Wat is de artistieke noodzaak en urgentie van artist-in-residence's voor de kunstenwereld? Atty Bax schrijft een blog over waarom air’s zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van jonge makers.

29 maart 2018
Blog | Tijd, omgeving, concentratie en verbinding

Dokter-Ouder-Kind van Marleen van Bergeijk

Designer Marleen van Bergeijk viel op met haar afstudeerproject DOK tool, een middel dat de communicatie tussen arts en kind moet verbeteren.

2 februari 2018
Dokter-Ouder-Kind van Marleen van Bergeijk

Architecten ontwerpen poppenhuizen in relatie tot energiestofwisselingsziektes

Kunst kan veel betekenen voor zorg en gezondheid. Architect Peter Masselink vroeg 18 gerenommeerde architecten een poppenhuis te ontwerpen en bouwen voor kinderen, waarin het hebben van een energiestofwisselingsziekte tot uiting moest komen.

25 juni 2017
Architecten ontwerpen poppenhuizen in relatie tot energiestofwisselingsziektes

Blog | Who cares?

Kunst kan bijdragen aan een prettige, mooie en duurzame zorgomgeving. Atty Bax, adviseur kunst, zorg en gezondheid, vertelt hierover in haar blog.

4 januari 2017
Blog | Who cares?

Inspiratiemagazine 'Who Cares?' gelanceerd

Het eerste exemplaar van het inspiratiemagazine ‘Who Cares? | kunst & zorg’ werd donderdag 8 december in ontvangst genomen door Henri Swinkels, Gedeputeerde Leefbaarheid en Cultuur van de provincie Noord-Brabant. Dit magazine boordevol beelden en artikelen geeft een inspirerend beeld van mogelijkheden om vanuit kunst bij te dragen aan prettige, mooie en duurzame zorgomgeving. Een omgeving die ten goede komt aan de zorg en dus aan onze samenleving.

8 december 2016
Inspiratiemagazine 'Who Cares?' gelanceerd

Blog | Atelier murals van start

Waarom maken zorginstellingen en bedrijven toch niet méér gebruik van de toepassing van kunst? Atty Bax blogt over het spannender maken van inrichting en beleving van bedrijfspanden.

16 maart 2016
Blog | Atelier murals van start