Trends & ontwikkelingen

De evenementensector is van start gegaan met het opzetten van een zogenaamd fieldlab programma om bij te dragen aan een eventuele versoepeling van de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus. Het programma is een initiatief van de gehele sector, van zakelijke tot publieksevenementen en van cultuur tot sport. Zij zijn verenigd in het EventPlatform en de Alliantie van Evenementenbouwers. Het betreft diverse onderwerpen zoals luchtkwaliteit, consumentengedrag, vervoer, bezoekersaantallen per m2, etc. Het fieldlab programma is daarbij mede opgezet samen met wetenschappers en kennisinstellingen, de Topsectoren Creatieve Industrie en Live, Sciences & Health en CLICKNL. Daarbij wordt het programma ondersteund door de ministeries van VWS, OCW, EZK en JenV

Het advies van de Raad voor Cultuur aan minister van Engelshoven (OCW) voor de basissubsidie (BIS 2021-2024) aan Zuid-Hollandse culturele instellingen is uit balans. In een brandbrief van de provincie Zuid-Holland wordt gepleit voor een eerlijkere verdeling van gelden en meer financiële hulp van het Rijk. Aanleiding is ook de coronacrisis. Daardoor is het voor bijvoorbeeld dansgezelschappen culturele instellingen nog moeilijker geworden de eindjes financieel aan elkaar te kunnen knopen.

Vijftien gezelschappen en culturele organisaties uit Tilburg verkeren in zwaar weer omdat ze bij de verdeling van provinciale subsidies buiten de boot vallen. Voor het eerst zijn cultuursubsidie van de provincie Noord-Brabant en de vier grote Brabantse steden aan elkaar gekoppeld. Literair festival Tilt, kamerorkest Kamerata Zuid, De Souvenir, openluchtexpositie Lustwarande en dansgezelschap Corpo Máquina hopen op steun van de gemeente Tilburg om te voorkomen dat ze omvallen. Raadsleden Bas Verberk (D66) en Bea Mieris (PvdA) riepen het college op 29 juni op naar mogelijkheden te zoeken om de bedreigde instellingen en gezelschappen toch te steunen. Wethouder Esmah Lahlah, die waarnam voor college Marcelle Hendrickx, had slecht nieuws. ,,Het is ontzettend zuur dat deze organisaties buiten de boot vallen, maar het huidige cultuurbudget biedt geen ruimte meer voor extra ondersteuning. Dat zou namelijk 300.000 euro kosten. Na de zomer komen we met een nieuw cultuurplan. Ik kan u slechts adviseren om dit onderwerp dan onder de aandacht te brengen.”

Op 29 juni debatteerde de Tweede Kamer met minister van Engelshoven (OCW) over corona en de cultuur en BIS. ‘Lodewijk Asscher (PvdA) vroeg het kabinet ‘een herstelpakket te ontwikkelen voor de kunst- en cultuursector en de Kamer hierover uiterlijk op Prinsjesdag te informeren’ en de minister noemde dat ‘een steun in de rug’, schrijft de Volkskrant. En haar streven is nu: ‘Wat kunnen we maximaal doen om binnen de nieuwe ruimte (van anderhalve meter) een verdienmodel te ontwikkelen.’ In samenwerking met de Raad voor Cultuur heeft de minister een stappenplan opgezet om met ‘field labs’ in de zomer al uit te dokteren hoe culturele instellingen met beperkt bezoek zoveel mogelijk omzet kunnen draaien. Dat staat ook in haar antwoord op een brief van de Raad voor Cultuur van 18 mei, waarin ze schreef over een ‘’wendbare en weerbare sector’’. Het ongecorrigeerd stenogram van het debat.

Een motie van de VVD ingebracht tijdens het debat over de BIS op 29 juni verzoekt de regering te onderzoeken of het initiatief, dat Next Nature Network (NNN) voor het Evoluon ontwikkelt, in samenhang met de initiatieven die in Eindhoven bestaan en in ontwikkeling zijn, te verbinden is aan Rijkssteun in het kader van het cultuurbeleid en over de uitkomst daarvan de Kamer voor de begrotingsbehandeling dit najaar te informeren. De motie wordt breed gedragen in de Tweede Kamer. Minister van Engelshoven (OCW) zei tijdens het debat : ,,Samen gaan we ervoor zorgen dat deze plannen niet teloor gaan.” De Eindhovense wethouder voor cultuur Monique List (VVD) is heel blij met de motie en de positieve reactie van de minister.

Op 29 juni debatteerde de Tweede Kamer met minister van Engelshoven (OCW) over corona en de cultuur en BIS. Minister van Engelshoven  gaf de Tweede Kamer een voorzet. Als er moties ingediend zouden worden waarin het kabinet wordt opgeroepen om Scapino Ballet en popfestival Eurosonic Noorderslag te redden, dan zou zij die opdracht uitvoeren. En dat gebeurde. De moties van het CDA (Scapino) en D’66 (ESNS) krijgen steun. De dekking komt uit het fonds waaruit musea nieuwe aankopen kunnen doen. Op 2 juli wordt erover gestemd. De grote vraag of er nog meer geld beschikbaar komt dan de 300 miljoen euro die het kabinet eerder vrijmaakte om de culturele sector door de coronacrisis heen te slepen, bleef onbeantwoord. Verslagen van NRC en Cultureel Persbureau. De ingediende moties.

Mkb-ondernemers,  in onder meer horeca, recreatie, evenementen, kermissen, podia en theaters,  die direct geraakt zijn door de diverse kabinetsmaatregelen om het coronavirus in te dammen, kunnen vanaf 30 juni 2020 de Tegemoetkoming Vaste Lasten mkb (TVL) aanvragen. Bedrijven krijgen afhankelijk van de omvang van het bedrijf, de hoogte van de vaste kosten en de mate van omzetderving een tegemoetkoming voor hun vaste lasten tot een maximum van 50.000 euro voor juni tot en met september 2020.

Door de coronacrisis staat het atelierbeleid in de Nederlandse steden onder grote druk. Veel kunstenaars en cultuurwerkers kunnen de huur niet meer opbrengen, atelierbeheerders kampen met een liquiditeitsprobleem en gemeenten kunnen of willen niet altijd bijspringen. Bovendien legt de crisis ook al langer bestaande weeffouten in het atelierbeleid bloot. Artikel van freelance onderzoeker Roel Griffioen, die momenteel werkt aan een onderzoek naar modellen voor atelierbeleid in opdracht van Stroom Den Haag.

Hanneke Koene verzet zich tegen het kinderboek als opvoedingsinstrument. Kinderboeken moeten goed gemaakt zijn en kinderen uitdagen om te lezen. Kinderen die lezen ontwikkelen zich beter, breder en socialer. Koene is het niet eens Reza Kartosen-Wong, die stelde dat kinderboeken met hoofdrolspelers van kleur een goed medicijn zijn tegen geracialiseerde vooroordelen.

Vijf jaar geleden ging de Koninklijk Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) op zoek naar de vijftig invloedrijkste literatuurklassiekers uit ons taalgebied, van Hendrik van Veldeke tot Hugo Claus. Het moest een “dynamische canon” worden, die niet “in steen staat gebeiteld”, én bruikbaar in het onderwijs. Op 26 juni lanceerde de Canoncommissie met experten en schrijvers, voorgezeten door auteur Erik Vlaminck, een update. Mét ongewijzigde criteria: ‘Nederlandstalige literaire werken van minstens 25 jaar oud van overleden auteurs.”

In september begint Design Academy Eindhoven in samenwerking met de Parade aan een programma waarin de anderhalve meter-maatregel voor de cultuursector verder wordt bestudeerd. Binnen een halfjaar moet er een plan zijn ontwikkeld voor de sector. Er komt in september een mini-Parade naar Eindhoven als vervanging voor de ‘echte’ die eigenlijk op 29 juni zou openen.

Culturele instellingen in Rotterdam kunnen meer halen uit hun online aanbod, ook na coronatijd en nu de culturele sector weer meer publiek mag ontvangen. Het online aanbod is niet alleen een aanjager voor een fysiek bezoek aan een museum, van een evenement of het theater, maar voor zestigplussers ook een prima manier om van cultuur te genieten. Dat blijkt uit een onderzoek van Rotterdam Festivals onder ruim 2100 respondenten. Met het onderzoek wil Rotterdam Festivals meer inzicht krijgen in de houding en het vertrouwen van mensen met betrekking tot cultuurbezoek aan instellingen en evenementen in de stad ten tijde van de coronacrisis. Het onderzoek werd uitgevoerd in de periode van 4 tot 18 mei, toen de culturele instellingen nog op slot zaten.

Minister van Engelshoven (OCW) beantwoordt vragen van het Tweede Kamer lid Asscher, PvdA, over de anderhalve meter in de audiovisuele sector, naar aanleiding van het krantenbericht 'Films maken op afstand niet te doen; erken acteur als contactberoep'.

Er is in het kader van de WOB (Wet openbaarheid van bestuur ) een verzoek gedaan. Het verzoek betreft informatie over diversiteit uit subsidieaanvragen die zijn ingediend bij het ministerie van OCW om in aanmerking te komen voor de Culturele basisinfrastructuur (BIS) 2021- 2024 door 19 gezelschappen.

De culturele en creatieve sector heeft ruimte nodig om weerbaar en wendbaar uit de huidige crisis komen. Daarvoor zijn naast diverse steunmaatregelen ook innovaties nodig die de sector als geheel voorbereiden op verschillende scenario’s en de te verwachten economische terugslag. Dat schreef de Raad voor Cultuur op 18 mei in een brief aan minister van Engelshoven (OCW). Op 26 juni antwoordde de minister in een brief. Ze schrijft dat ze graag samen met de Raad en de gehele sector optrekt om met elkaar een beter inzicht te krijgen in de feitelijke situatie, de weerbaarheid van de sector in verschillende scenario’s en om samen te werken aan behoud van de culturele infrastructuur. Dat proces ziet er als volgt uit: 1. Verkenning (tot 15 juli). In overleg met OCW verkent de Raad de opzet en inrichting van de toekomstscenario’s en de aanpak, onderzoekt welke partijen moeten worden betrokken en stelt een definitieve planning op. 2. Ontwerp (15 juli tot september). De Raad inventariseert de initiatieven in de sector en betrekt hier in ieder geval de ondersteunende instellingen bij. 3. Reflectie (september). De Raad deelt de uitkomsten uit de uitwerking van de toekomstscenario’s en de fieldlabs van de evenementensector met in ieder geval een brede afvaardiging van de sector, bestuurlijke partners, de zes Rijksfondsen en private fondsen en vraagt een reflectie op deze uitkomsten. Ook het ministerie zal een reflectie geven. 4. Advies (oktober-november). De Raad stelt zijn advies op en doet op basis van de eerste uitkomsten en ervaringen concrete voorstellen voor de eventuele inrichting van een aantal aanvullende fieldlabs.

KNMO heeft een overzicht gemaakt van de versoepelingen per 1 juli die van invloed zijn op de amateur muzieksector.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap stelt via Cultuur+Ondernemen € 30 miljoen beschikbaar voor de Cultuur Opstart Lening. Deze lening maakt deel uit van het pakket van € 300 miljoen aanvullende ondersteuning voor cultuur van het ministerie van OCW. De lening stelt culturele en creatieve organisaties in staat te investeren in de opstart van het nieuwe seizoen. Aanvragen voor de lening kunnen vanaf 29 juni 12.00 uur worden ingediend bij Cultuur+Ondernemen.

Hoe je in 8 uur en 35 minuten 600.000 euro kunt verliezen? Vraag het directeur Dennis Elbers van Graphic Matters in Breda. Miscommunicatie kwam hem duur te staan. De aanvraag voor financiële ondersteuning kwam te laat aan bij de provinciale Adviescommissie BrabantStad. Elbers heeft inmiddels bezwaar aangetekend bij de provincie Noord-Brabant.

Ter kennisneming aan Provinciale Staten de brandbrief van literaire organisaties TILT en Watershed om de aanvragen voor financiële ondersteuning te honoreren.

Het zal onmogelijk zijn elk midden- en kleinbedrijf dat getroffen is door de coronacrisis overeind te houden. Het is ook onmogelijk om elke culturele instelling die is getroffen te redden. Wie inzet op duurzaamheid en digitalisering heeft wel een streepje voor. Dat zei provinciebestuurder Martijn van Gruijthuijsen op 26 juni in een vergadering met Provinciale Staten over de economische gevolgen van de coronacrisis en wat de provincie Noord-Brabant kan doen om te helpen.

Het college van burgemeester en wethouders van Zwolle geeft een financiële impuls aan de culturele sector in Zwolle. Het geld, in totaal 250.000 euro, is bestemd voor Zwolse culturele initiatieven, cultuurmakers en culturele zelfstandigen. Met het extra bedrag wil de gemeente het culturele leven in Zwolle weer op gang krijgen, zodat zij ook na de crisis kan blijven bijdragen aan de veerkracht en vitaliteit van de stad. Net als veel andere sectoren in de stad is de gehele culturele sector in Zwolle hard getroffen door de coronacrisis. Deze financiële impuls is de tweede in een set van gemeentelijke steunmaatregelen voor de culturele sector. De gemeente en de provincie Overijssel willen ook bijdragen aan het Noodfonds van het ministerie van OCW, waar de grote  Zwolse culturele instellingen De Fundatie, Hedon, Zwolse Theaters en het Fraterhuis aanspraak op kunnen maken.

Van dichtbij zien accountants in de kunst- en cultuursector hoe de coronacrisis huishoudt in musea, schouwburgen, orkesten, dans- en theatergezelschappen en festivals. Van de een op de andere dag stopte de omzet uit tickets. "In de hele sector vraagt men zich af hoe ze de rekeningen moeten betalen en businessmodellen overeind kunnen houden", zegt Frank van der Noll van accountantskantoor Berghout + MAS. "Acute liquiditeit is nu de eerste zorg." Eind mei bedroeg het totale omzetverlies al bijna een miljard euro (969 miljoen), zo berekende een taskforce. De sector kan dit niet zelf opvangen, stelt Bastiaan Vinkenburg, sectorleider kunst & cultuur bij Berenschot. "We hebben pas onderzoek gedaan bij meer dan honderd podia. Die hebben een gezamenlijk vermogen van slechts twintig miljoen euro. Subsidies dekken alle kosten net af, maar risicokapitaal is er bijna niet." "Houd maar rekening met filmhuizen en theaters die nooit meer opengaan", zegt Vinkenburg. "Orkesten of theatergezelschappen krijgen de nodige subsidie, maar de podia, moeten het vooral hebben van ticketverkoop en horeca. Ik vrees dat een derde van de podia het niet zal redden."

Minister van Engelshoven   (OCW) vindt méér steun naar kunst en cultuur niet nodig. Kleinere podia, bioscopen en musea dreigen nu om te vallen, stellen drie fractievoorzitters in de Tweede Kamer, Lodewijk Asscher (PvdA), Jesse Klaver (GroenLinks) en Lilian Marijnissen (SP).

’ De PVV zal over het Afrikaans beginnen en Nederland overal boven willen hebben, en alle serieus te nemen partijen zullen samen, via moties, de vage lappendeken die de BIS nu al is geworden, nog vager maken. Komen de gevraagde (minstens 40) miljoenen er structureel bij? Ik denk het niet. Het zal bij wat incidentele goedmakertjes blijven. “ Wijbrand Schaap kijkt vooruit naar het Tweede Kamer debat op 29 juni over o.m. de BIS.

Dit jaar konden kunstinstellingen voor het eerst een aanvraag indienen om een zogenoemde ontwikkelinstelling in de culturele basisinfrastructuur van het Rijk (BIS) te worden. De nieuwe functie is bedoeld voor instellingen die werken aan de ontwikkeling van talent en het verdiepen of verder ontwikkelen van een discipline of genre. De minister stelde 15 ontwikkelplekken in, waarvoor 69 subsidieaanvragen binnenkwamen. Op 4 juni bracht de Raad voor Cultuur haar advies over deze aanvragen uit. In een brief aan minister Van Engelshoven (OCW) en de Raad voor Cultuur uiten een veertigtal ontwikkelinstellingen hun kritiek op het subsidieadvies dat de Raad onlangs over hen uitbracht. ‘Tijdsdruk en een te laag budget lijken tot een advies te hebben geleid dat niet overal op even transparante wijze tot stand is gekomen en dat onzorgvuldigheden en onduidelijkheden bevat.’

Het regent dezer dagen brandbrieven vanuit culturele hoek. De coronacrisis raakt de kunsten fors en op 29 juni debatteert de Tweede Kamer over de eerder gegeven noodsteun van 300 miljoen euro. Volgens de cultuursector is dit veel te weinig. Maar er is nóg een reden waarom de politiek met klachten wordt bestookt: op de agenda staat ook het recente advies van de Raad voor Cultuur over de culturele basisinfrastructuur 2021-2024, de zogeheten ‘Bis’. Daarin worden zwaarwegende aanbevelingen gedaan over welke instellingen de komende vier jaar rechtstreeks subsidie van het Rijk moeten krijgen. De Volkskrant over de belangrijkste kwesties, de festivals, het Holland Festival, Scapino Ballet en de ontwikkelinstellingen.

Minister van Engelshoven (OCW) informeert op 24 juni middels een brief de Tweede Kamer over de uitvoering van de aangenomen moties over cultuur. Daarbij gaat zij in op maatregelen voor de culturele en creatieve sector in verband met de gevolgen van de coronacrisis.

De popmuziek is eindelijk doorgedrongen tot het hart van de kunstsubsidies. Toch roept dat in de popwereld meer vragen dan vreugde op. Want waarom deed maar één band een aanvraag voor de BIS en wordt het internationaal aangeschreven Eurosonic Noorderslag negatief  beoordeeld? Alex Burghoorn sprak met betrokkenen over het subsidiëren van de popmuzieksector.

De Zaak Nu constateert dat een groot aantal van de aanvragers werd beoordeeld met een ‘ja, mits’ of een ‘nee, tenzij’. De belangenvereniging vraagt zich af of het systeem en/of proces voldoende transparant is geweest en of de gestelde criteria duidelijk genoeg waren. Zo zijn de extra, geoormerkte gelden voor verbreding van het publieksbereik bij presentatie-instellingen niet beoordeeld en moeten de aanvragers, binnen een zeer korte termijn, opnieuw de aanvraag procedure doorlopen. Daarnaast merkt De Zaak Nu op dat adviezen en aanvragen niet altijd op elkaar aansluiten. De individuele adviezen bevatten onduidelijkheden en verschillende discrepanties. Bij de adviezen met betrekking tot de regeling Ontwikkelinstellingen wordt vrijwel alleen ingegaan op talentonwikkeling, educatie en participatie maar niet op de voorwaarden verdieping en/of verdere ontwikkeling van een discipline of genre binnen die discipline aan de hand van onderzoek. De Zaak Nu wil wat betreft de ontwikkelinstellingen graag lering trekken uit deze eerste ronde, het groot aantal aanvragen toont de behoefte aan de regeling maar het laag aantal beeldende kunst gerelateerde positieve adviezen noopt de vereniging zich de vraag te stellen wat er in een volgende ronde beter kan worden gedaan zodat de positie van de beeldende kunst in de BIS verstevigd wordt. Uit de reactie van De Zaak NU, belangenvereniging van de presentatie-instellingen op het advies van de Raad voor Cultuur

Op 25 juni is de Compensatieregeling Coronacrisis Musea > 100.000 bezoekers van het Mondriaan Fonds gepubliceerd. Musea die voor deze regeling in aanmerking komen kunnen vanaf nu een aanvraag indienen; de deadline is 10 juli om 17:00 uur. Het Mondriaan Fonds biedt met deze regeling tijdelijk aanvullende ondersteuning aan regionale musea met een landelijke uitstraling die financiële problemen hebben als gevolg van covid-19. Hiermee geeft het Mondriaan Fonds uitvoering aan de Regeling aanvullende ondersteuning culturele en creatieve sector covid-19 van de minister van OCW. Dit is de uitwerking van het steunpakket van 300 miljoen. Doel van de compensatieregeling is om musea als vitale onderdelen in de culturele infrastructuur in stand te houden en de werkgelegenheid in de sector zoveel mogelijk te waarborgen. Hiervoor is een budget van 16 miljoen beschikbaar. De regeling is bedoeld als een gelijkwaardige matching op de aanvullende middelen die gemeenten en provincies hebben gekregen om culturele instellingen te ondersteunen in deze crisis. Voor musea met 40.000 – 100.000 betalende bezoekers per jaar wordt op dit moment een aanvullende compensatieregeling ontwikkeld vanuit de eigen middelen van het Mondriaan Fonds.

In een brief aan de Tweede Kamer betoogt Kunsten ’92 dat de basisinfrastructuur (BIS) een belangrijk onderdeel is van een veel breder cultureel en creatief ecosysteem. Het BIS-advies van de Raad voor Cultuur kan niet los worden gezien van de schade die de coronacrisis toebrengt aan dit ecosysteem. Deze crisis heeft aangetoond dat de culturele en creatieve sector geen ornament is, maar net als de zorg en het onderwijs een fundament van de samenleving. Tegelijkertijd blijkt de grote afhankelijkheid van een sterke economie deze sector extra kwetsbaar te maken. Het is één van de zwaarst en meest langdurig getroffen sectoren in de crisis. De kwetsbaarheid schuilt ook in de arbeidsmarkt van de sector, met veel onderling afhankelijke, vooral kleine instellingen, bedrijven en freelancers. Ook de SER wijst daar opnieuw op. De crisisschade in het brede cultuurveld vraagt, zeker in de komende jaren van herstel, om een sterkere basisinfrastructuur en sterkere fondsen. Op 29 juni debatteert de Tweede Kamer over het advies van de Raad voor Cultuur en de coronacrisis en de culturele sector. In de brief wijst Kunsten ’92 op 8 gaten in het bestel.

Twee jaar geleden ontwikkelde Janita Tabak een simulatiespel voor raden van toezicht over een #metoo kwestie. Toen ze de werkvorm bij een zelfevaluatie gebruikte, zei een toezichthouder dat het er in de realiteit vast een stuk minder extreem aan toe zou gaan. Zijn ongelijk werd helaas bevestigd door de recente situatie bij Toneelgroep Oostpool. In dit artikel wil Tabak zonder enige kennis van de interne stukken, op basis van het beeld dat is ontstaan door de publicaties, een paar vragen stellen over de wijze waarop de raad van toezicht de crisis heeft aangepakt.

De Alliantie van Evenementenbouwers, waar de VVEM onderdeel van is, is blij met de door de overheid aangekondigde versoepelingen voor samenkomst van groepen, maar is nog niet tevreden. Doordat er nu weer meer mensen mogen samenkomen, kunnen evenementen zoals muziekfestivals en voetbalwedstrijden wel weer voorzichtig een serieuze herstart voorbereiden.  De alliantie roept de overheid op om voort te maken met een aantal aandachtspunten. 1. De 1,5 m blijft een pijnpunt. 2. Er mist een routekaart waarop wordt aangegeven onder welke voorwaarden de 1,5m-regels versoepeld zullen worden, waardoor men in de evenementensector weer echt aan het werk kan. 3. De urgentie blijft dat de 1,5m regels komen te vervallen en worden vervangen door triage en testen, zodat men terug kan groeien naar zaal-, stadion- en veldbezettingen waarbij kosten weer gedekt kunnen worden. 4. Verlenging van de generieke maatregelen (NOW en TVL) zijn essentieel voor de sector tot het moment dat weer op de normale manier gewerkt kan worden (vanwege de lange voorbereidingstijden die in onze sector van toepassing zijn).