BredaPhoto in de klas: “Foto’s dichter naar de leerlingen brengen”

“Lopen jullie allemaal met mij mee?”, vraagt Koos de Jongh, de gids van vandaag, aan het begin van zijn rondleiding. 26 brugklasleerlingen van het Stedelijk Gymnasium Breda hebben zich op festivalterrein ’t Zoet verzameld om in een uurtje kennis te maken met de mooiste werken van BredaPhoto. Koos vertelt: “Tijdens de rondleiding ga ik graag het gesprek aan met de scholieren, over zowel de keuzes van de fotograaf als over de thema’s die voorbij komen. Op die manier kunnen ze de foto’s op hun eigen manier beleven.”

Op school aan de slag

Hij voegt daaraan toe dat het veel scheelt als leerlingen voordat ze naar de rondleiding komen op school al bezig geweest zijn met fotografie. “Dan weten ze al beter wat voor keuzes er bij een foto komen kijken, en het wordt makkelijker voor ze om ergens op te reageren, doordat ze ook kunnen verwijzen naar hun eigen schoolwerk.”

Om die reden ontwikkelden docenten beeldende vorming Willy Duffhues (Stedelijk Gymnasium Breda) en Miranda van Bragt (Mgr. Frencken College) samen lesmateriaal bij BredaPhoto. Willy vertelt: “Wij waren zelf altijd al erg enthousiast over BredaPhoto. Samen met de organisatie hebben we educatiemateriaal ontwikkeld waarmee scholen ook in de klas aan de slag kunnen met fotografie en de thema’s. We hebben informatie en opdrachten over zes fotografen in een Padlet gezet waar zowel docenten als leerlingen gebruik van kunnen maken om zelf aan de slag te gaan. De opdrachten zijn bedoeld ter inspiratie en bieden veel ruimte om op een eigen manier in te vullen. Het materiaal leent zich daardoor ook uitstekend voor het vakoverstijgend werken.” 

Mens achter de foto’s

Elke opdracht wordt ingeleid door een filmpje waarin de betreffende fotograaf wordt geïnterviewd door twee leerlingen uit de zesde klas van het Stedelijk Gymnasium, Elsje Hakkaart en Linde Sikkenga. Voor en door leerlingen dus. Een van de opdrachten gaat bijvoorbeeld over het werk van fotograaf Mounir Raji. “Elsje en Linde zijn naar Mounir toegegaan om hem in zijn werkomgeving te interviewen en vragen goed door over zijn werkwijze, zodat leerlingen tips krijgen voor hun eigen werk en geïnspireerd worden om zelf aan de slag te gaan”, vertelt Willy. “In de video leren de scholieren Mounir ook kennen als mens achter de foto’s, waarbij ze zien dat hij ook wel eens aan dingen twijfelt. Daarmee breng je de foto’s dichter naar de leerlingen.”

Mounir Raji presenteert tijdens BredaPhoto zijn project Dreamland, een fotoserie over het Marokko van zijn dromen. “We hebben leerlingen gevraagd om een foto te kiezen van hun eigen droomland, bijvoorbeeld een vakantiefoto. Zo breng je fotografie dichter bij hun eigen belevingswereld. Vervolgens krijgen ze de opdracht om goed te kijken naar de kleuren, de compositie en sfeer. Met dit in hun hoofd gaan ze aan de slag om zelf een foto te maken die bij de eerste foto past om zo een tweeluik te vormen, op dezelfde manier als het werk van Mounir bij elkaar past”, zegt Willy.

Praten over fotografie

Ondertussen komen gids Koos en de leerlingen van Willy aan bij het werk van Mounir. Ook zij hebben op school al gewerkt aan de opdracht over Dreamland. Wanneer Koos vraagt welk land er op de foto’s te zien is, klinkt het al snel duidelijk dat dat Marokko is. Vervolgens begint er een gesprek over de foto’s. “Wat valt jullie op?”, vraagt Koos. “Ik vind de foto’s er heel blij uit zien”, zegt een van de leerlingen. “Ik zie veel natuur”, zegt een ander. Nog een leerling voegt toe: “Alle foto’s hebben dezelfde kleurtinten.” De leerlingen praten over de bewuste keuzes die de fotograaf gemaakt heeft.

Maatschappelijke thema’s

Naast het analyseren van fotografische keuzes, leveren de beelden ook gespreksstof op over maatschappelijke thema’s. “In deze beelden laat Mounir zijn reis door Marokko zien. Maar Journeys, het thema van BredaPhoto, kan natuurlijk breder zijn dan dat”, vertelt Koos. Hij vraagt de leerlingen waar zij aan denken als het gaat om reizen. Vakantie, schoolreis, enkele reis. De leerlingen lachen. Koos vult aan: “Maar je hebt ook een levensreis. Jullie schooltijd kun je bijvoorbeeld ook zien als een reis. Of mensen die moeten reizen doordat hun eigen woonplaats niet meer veilig is.”

Het gesprek gaat verder bij een foto gemaakt door Fariha Hossain. Op het beeld is een vrouw te zien op een zandvlakte, omringd door dikke stokken en rieten dakbedekking. De fotograaf heeft zelf een huis geïllustreerd en ook kaartenhuizen toegevoegd. Koos gaat erover in gesprek met de leerlingen. “Hier zie je dat er in het echt geen huis staat, maar wel getekend. Wat denken jullie dat de maker bedoeld heeft met het kaartenhuis?” Bij een van de leerlingen valt het kwartje: “Ik snap het! Het laat zien dat het huis net als een kaartenhuis niet stevig staat en dus zomaar weg kan gaan.” Hetzelfde gebeurt bij de foto’s van Omar Victor Diop, waar Koos en de leerlingen in gesprek gaan over de keuze voor zelfportretten, Westerse kleding en Afrikaanse geschiedenis.

Inspiratie voor jeugd

Tenslotte neem Koos de scholieren mee naar het werk van Joost Rutten. Joost is een jonge fotograaf die met een serie absurdistische foto’s vervreemding uitbeeldt. Koos ziet een kans om de scholieren te inspireren. Hij vertelt: “Deze fotograaf is pas 19 jaar. Hij is begonnen met fotograferen toen hij zich verveelde tijdens corona. En nu hangt hij gewoon hier! Hij is maar een paar jaar ouder dan jullie, dus wie weet wat er voor jullie mogelijk is tegen die tijd.”

Behalve deze groep leerlingen uit de onderbouw, zijn ook leerlingen uit de bovenbouw bezig met de opdrachten. Die zijn ongeveer net zo oud als Joost toen hij de foto’s maakte. Miranda van Bragt koppelt bijvoorbeeld bij haar klassen (5VWO) het kunstwerk Stille Strijd dat nu in Oosterhout staat aan de foto’s van Joost. “Dit kunstwerk brengt zelfdoding, doodsoorzaak nummer 1 onder jongeren, onder de aandacht. De leerlingen bekijken de foto’s van Joost en het beeld in Oosterhout en gaan vervolgens zelf aan de slag met het maken van een foto over isolatie of eenzaamheid. Zo worden de kunstwerken van BredaPhoto ook ingezet om belangrijke en vaak ook moeilijke onderwerpen, zoals isolement, eenzaamheid en depressie bespreekbaar te maken. En jongeren worden geïnspireerd dit zelf te verwerken in kunst.”