“Luisteren is voor mij een kunstvorm geworden. Want luisteren naar de verhalen van iemand anders, leert mij veel over mezelf en de wereld om me heen. In ieder geval als je bereid bent echt te luisteren.” Dit schrijft documentairemaker Yara Hannema op de voorzijde van de festivalkrant van documentairefestival Beholders; documentary dialogues. In een wereld waarin veel communicatie snel, vluchtig en visueel is, wordt écht luisteren wel eens vergeten. Luisteren naar het standpunt van de ander, kijken door zijn bril en samen het gesprek aangaan staan tijdens Beholders dan ook centraal.
Geschreven door: Maartje van Roessel
Écht contact maken
Beholders vindt dit jaar plaats van 13 t/m 17 oktober, op zestien locaties in Meierijstad (de Brabantse fusiegemeente die bestaat uit onder andere Veghel, Sint-Oedenrode en Schijndel). Tijdens het festival wordt alle tijd, ruimte en aandacht gegeven aan de dialoog. “Wij denken dat er juist in deze tijd behoefte is om écht contact met elkaar te maken”, vertelt Willem Wouters, één van de initiatiefnemers van het festival. “Daarom vindt er na iedere documentaire een gesprek plaats onder leiding van een moderator. Daarbij is vrijwel altijd een maker, hoofdpersoon en/of interessante gast aanwezig. De documentaire vormt zo aanleiding om onderwerpen bespreekbaar te maken.”
Beholders | Ontsnapt Aan Vernietiging | Door: Tom Keetels
Impact creëren
Het luisteren naar andermans gedachten en ideeën zorgt ervoor dat je je bewust wordt van je eigen realiteit. Het verrijkt en verdiept je eigen standpunt, en het zorgt voor verbinding tussen mensen. Dat onderschrijft ook documentairemaker Ruud Lenssen. Hij was vorig jaar al te gast op Beholders met zijn film Wei, een intiem portret van zijn vader met dementie. Na drie uitverkochte zalen in 2020, is hij dit jaar terug op het festival, opnieuw met Wei.
“Voor sommige filmmakers is een vertoning op tv het hoogst haalbare”, vertelt hij. “Daar denk ik totaal anders over: ik wil het liefst alle buurthuizen af om mijn film te vertonen, zodat we er met zoveel mogelijk mensen over in gesprek kunnen. Dat heb ik bij Wei gedaan. Ik merkte ook dat de mensen die op die avonden aanwezig waren, niet uitgepraat raakten over de film; het bracht zó veel teweeg. En dat is precies wat mijn drijfveer is: iets teweeg brengen, iets betekenen voor mensen. Dat doe je met een film, maar ook met het nagesprek. Juist met dat nagesprek kun je impact creëren.”
Luisteren naar elkaar in intieme setting
Die impact, dat is waar de filmmaker het uiteindelijk voor doet, vindt ook documentairemaker Esmée van Loon, die vorig jaar tijdens Beholders aanwezig was met haar film Dubbel Geluk. Deze documentaire volgt drie jongeren die opgroeiden met gay-ouders. “Een film als deze maak je om reacties op te roepen en het gesprek over dit onderwerp op gang te brengen. Dat is voor mij het belangrijkste. De meeste waarde van een documentairefestival zit dan ook in de tijd na afloop van de film. Ik heb inmiddels op een aantal grotere festivals gestaan. Maar bij kleine vertoningen, zoals in een bieb of buurthuis, ontstaan de mooiste gesprekken. Mensen dúrven daar te praten. En ze luisteren in zo’n intieme setting ook beter naar elkaar.”
In gesprek met de maker
Het faciliteren van de dialoog, het écht luisteren naar elkaar, is dus een belangrijke functie van het documentairefestival in het algemeen en het Brabantse festival Beholders in het bijzonder. Dat komt niet alleen tot uiting in de manier waarop er ruimte gemaakt wordt voor het gesprek, maar ook in de manier waarop het hele festival is opgezet. “Bij Beholders zetten we de maker centraal”, zegt Willem Wouters. “Waar hebben makers behoefte aan, wat vinden zij belangrijk en wat zijn hun drijfveren? En vooral: hoe kan Beholders hen daarbij helpen? Als organisatie vinden we het antwoord op die vragen heel belangrijk. We zijn dan ook constant met makers in gesprek. En we hebben ons festival daaromheen vormgegeven. Een bijkomend groot voordeel daarvan is, dat we als festival steeds blijven leren. Door te luisteren naar makers, kunnen we onszelf als festival blijven ontwikkelen.”
Kunst van het luisteren
Wie behoefte heeft aan een flinke dosis blikverruiming en het aangaan van een oprecht gesprek met mede-bezoekers, moderatoren, makers en (andere) gasten, kan half oktober dus terecht in Meierijstad. Maak jezelf daarbij vooral de kunst van het luisteren alvast een beetje eigen. Want, zoals Yara Hannema het verwoordt: alleen braaf knikken met hier en daar een ‘oh’ en ‘ah, wat vervelend’, terwijl je ondertussen de woorden van je gesprekspartner veroordeelt… dat is volgens haar niet luisteren. “Dat is oordelend wachten op je beurt. Luisteren, echt luisteren, is een kunst gebleken. Luisteren betekent dat als je een vraag hebt gesteld, je stil bent in je hoofd en hoort wat de ander zegt. Het betekent echt nieuwsgierig zijn naar de wereld om je heen. Luisteren, kijken voelen, zonder je eigen gedachten als afleiding, daar ligt de verbinding.”
Meer over het festival
Beholders; documentary dialogues vindt plaats van 13 t/m 17 oktober in Meierijstad. Welke documentaires zou jij graag willen zien?
Impulsgelden
Documentairefestival Beholders ontvangt een bijdrage uit de impulsgelden van Provincie Noord-Brabant voor het industrieprogramma dat voor filmmakers van toegevoegde waarde is op het reeds bestaande festivalprogramma.
Maartje van Roessel
Tekstschrijver bij Beholders
