Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Vrijheid is een abstract begrip. Zeker voor de meeste Nederlanders. We hebben nooit echt meegemaakt hoe het is om vrijheid te verliezen. Met het project ‘Vlaggen voor Vrijheid’ maken kunstencentrum RICK, Munttheater, Gemeentearchief / Museum W en museum Eynderhoof dit abstracte begrip tastbaar voor kinderen uit groep 7 en 8 van de basisschool. Door met vluchtelingen en met ouderen te praten. Door te kijken naar een voorstelling en een tentoonstelling over de oorlog. En door - als klap op de vuurpijl - al het geleerde te bundelen in raps en kunstwerken. Deze werken worden vervolgens weer aan de ouderen gepresenteerd.  Hoe kijken deelnemers terug op dit project?   

Geschreven door Iris van den Boezem

Lotte

leerling groep 8 van Brede School Moesel

“Het bezoek aan het asielzoekerscentrum vond ik bijzonder. Het was heel koud toen we er langs gingen. Toch liepen mensen daar op badslippers en in een korte broek. En ze woonden met veel mensen op een kleine kamer. Het was heel anders dan thuis. Als ik hier zou wonen, dan zou ik erg moeten wennen. Ook vertelde een mevrouw dat haar familie nog achtergebleven was in het land waar ze vandaan kwam. Dat vond ik heel erg.   

Bij het zorgcentrum hebben we een mevrouw geïnterviewd. Zij maakte als kind de oorlog mee. Ze vertelde dat ze eten moest smokkelen naar België. Dat vond ik spannend. Zou ik dat ook kunnen? Daarna waren er rapworkshops. Dat was leuk, maar ook moeilijk. Je moet goed nadenken over wat je gehoord hebt. Ik vond het een leuk project om aan mee te doen.”  

Vlaggen voor Vrijheid | Door: Tom Alblas

Elke van Rijswijk

senior medewerker ondersteuning, azc Budel

“Hier in het azc wonen kinderen die uit een oorlogsgebied komen, of uit een land waar ze niet veilig zijn. Op ons terrein zelf zijn ze ook niet helemaal vrij. Ze mogen niet zomaar weg. En hun ouders moeten zich twee keer per dag melden. Een groot deel van de deelnemende scholen is hier op bezoek geweest. Ook bezochten twee vluchtelingen de scholen. Kinderen mochten vragen stellen. Eén van de vrouwen vertelde dat ze haar gezin in haar land van herkomst achter had moeten laten. Toen was het wel even stil. Je zag gewoon dat het de kinderen in de klas ontroerde. Van de vluchtelingen zelf hoorde ik dat ze het als prettig hadden ervaren. Ondanks dat ze moesten wennen aan de directheid van de Nederlandse kinderen, hielp het praten over wat ze doormaken hen wel bij de verwerking. Ik hoop dat scholen vaker bij ons op bezoek komen. Dat kan namelijk gewoon. En het is belangrijk voor de maatschappelijke bewustwording. Wees welkom!”    

Toen was het wel even stil. Je zag gewoon dat het de kinderen in de klas ontroerde. Elke van Rijswijk

Griet Heijkers

Nu 86 jaar oud, was 6 toen de oorlog begon. Ze werd geïnterviewd door de leerlingen.

“Er kwamen vijf leerlingen langs met een leerkracht. Dat is heel fijn gegaan. Ik had toevallig net zelf een artikel geschreven over de oorlog. De kinderen stelden vragen over dagelijkse dingen. Wat gingen jullie eten? Hoe kwam je aan kleding? Ik liet foto’s zien van toen. Van de boerderij bijvoorbeeld. En ik heb ook verteld over de angsten die ik gekend heb. Steeds als er vliegtuigen overvlogen was ik bang. En ik vertelde ook over de onderduikers die we op de boerderij hadden. Toen de oorlog voorbij was, was ik tien. Ongeveer net zo oud als zij. Dat vonden ze bijzonder. En ook dat mensen die net over de grens wonen, ineens je vijanden zijn. Ik vond het heel prettig om hier aan mee te werken. Het is belangrijk om deze verhalen over te dragen. Zonder verleden is er geen heden.”  

Vlaggen voor Vrijheid interview | Door: Tom Alblas

Rob Vaessen 

leerkracht groep 8 Brede School Moesel

“Door zelf te ontdekken, erover te praten en dat te vertalen naar een rap, krijgen kinderen een beeld van hoe zo’n begrip als vrijheid ingevuld wordt. Dat was goed te merken tijdens de rapworkshop. Hoe deden kinderen dat in de Tweede Wereldoorlog, en hoe vergaat het kinderen nu? Die verbinding is belangrijk. Door langs te gaan bij een azc, lijfelijk te ervaren wat beperkte ruimte betekent, dat was een eye-opener. Normaal kom je daar niet zo snel. En ook het bezoek aan een zorgcentrum, en met ouderen praten over de oorlog, dat vergeten ze niet snel meer. Van dit project hebben ze veel geleerd. Daar hebben ze hun leven lang nog profijt van.”

Van dit project hebben ze veel geleerd. Daar hebben ze hun leven lang nog profijt van. Rob Vaessen

Jan van Dongen

 hoofd Amateurkunst / Sociaal Domein bij RICK

“Vroeger was RICK vooral een centrum voor amateurkunst. Je kon bij ons lessen volgen, en dat was dat. Dat deden we buiten het onderwijs en binnen het onderwijs. Een aantal jaar geleden zijn we een innovatietraject ingegaan. Toen is de maatschappij aan onze werkgebieden toegevoegd. Kunst wordt daarbij als middel ingezet. Bijvoorbeeld om de verbinding in een wijk te verbeteren. Of - zoals bij Vlaggen voor Vrijheid - kinderen te helpen om grip te krijgen op een ingewikkeld thema als vrijheid. Kunst helpt daarbij. Het is een uitingsvorm, die kinderen aanzet om na te denken over wat ze weten en geleerd hebben over zo’n begrip.  

Ook de andere deelnemende culturele instellingen hebben die omslag in denken gemaakt. Hun bijdrage in het geheel maakt dat het begrip vrijheid van meer kanten onderzocht en ervaren wordt. De theatervoorstelling die de jeugd bezocht ging over bijzondere vriendschappen die in oorlogstijd kunnen opbloeien. De foto’s en materialen uit oorlogstijd maken het verhaal van ouderen concreet. Zo dragen de gezamenlijke culturele instellingen bij aan het besef van vrijheid. We zijn ervan overtuigd dat we mensen kunnen bewegen met kunst en cultuur. En daar is het project Vlaggen voor Vrijheid een ontzettend mooi voorbeeld van, wat mij betreft.” 

Community Art Cranendonck

Vanwege Corona kon een deel van het project helaas niet doorgaan. In plaats van kunstwerken worden ervaringen van de kinderen gebundeld in een boek en een aftermovie.   

Kunstloc is betrokken als ondersteuner en (mede)aanjager bij het programma Community Art Cranendonck. Een meerjarig programma waarin wordt samengewerkt tussen de gemeente, RICK, Cultuurcraan en diverse sociale partners zoals het AZC. Hierin wordt kunst ingezet om maatschappelijke vraagstukken op te pakken, de focus ligt daarbij op acceptatie en het stimuleren van wederzijds begrip. Vlaggen voor Vrijheid maakt onderdeel uit van dit programma en is mede mogelijk gemaakt door het VSBfonds en het SamenFonds0495. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in de innovatiegids ‘All Inclusive!’. In deze gids laat Kunstloc Brabant zien wat de kracht van kunst is bij belangrijke maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, leefbaarheid in de wijken en goede zorg en welzijn. Vraag een exemplaar op, bekijk de volledige gids online of haal een exemplaar op in de LocHal in Tilburg! 

Innovatiegids ‘All Inclusive!’

Iris van den Boezem

Freelance redacteur en tekstschrijver

Cultuureducatie

Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Theaterdocent Michel Verdaasdonk over het verbinden van theater met sociale vaardigheden en burgerschap.

11 juni 2025
Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Muziekonderwijs verdwijnt in veel gemeenten langzaam uit beeld als essentieel onderdeel van de ontwikkeling van kinderen.

5 juni 2025
Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Basisscholen in Land van Cuijk integreren kerndoelen wereldoriëntatie, cultuureducatie en burgerschap in lessen.

4 juni 2025
Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Cultuureducatie is op mbo-scholen nog erg onderbelicht. Het Koning Willem I College in Den Bosch is daarom gestart met een pilotproject.

26 mei 2025
Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Blog | Wollig taalgebruik

Adviseur Masha Meegdes blogt over wollige woorden en het belang van heldere communicatie.

21 mei 2025
Blog | Wollig taalgebruik

Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Stel je eens voor: je bent een jong kind en steeds weer merk je dat je niet mee kunt met leeftijdsgenootjes. Hoe is dat?

20 mei 2025
Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Hoe zit het mbo in elkaar?

Mbo studenten verschillen in leeftijd, opleidingsniveau, achtergrond en leerroute. Dat vraagt om maatwerk in culturele programma’s.

16 mei 2025
Hoe zit het mbo in elkaar?

Stimuleringsbudget co-creatie

Stimuleringsbudget voor scholen met een vraagstuk rondom cultuureducatie en burgerschap.

6 mei 2025
Stimuleringsbudget co-creatie

Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Theatermakers willen maatschappelijke thema’s aankaarten, maar stuiten ook vaak op weerstand van leerlingen, scholen en ouders.

29 april 2025
Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Hoe kunnen leerlingen van het gespecialiseerd onderwijs kunst en cultuur buiten school ontdekken? Pioniers delen hun succesmomenten.

11 maart 2025
Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Wat kan cultuureducatie betekenen voor het gespecialiseerd onderwijs (SO, VSO, SBO, PRO)? Welk aanbod is er?

6 maart 2025
Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie geborgd op De Boemerang

Op basisschool De Boemerang in Zevenbergen is cultuureducatie geen losse activiteit, maar een stevig verankerd onderdeel van het onderwijs.

6 maart 2025
Cultuureducatie geborgd op De Boemerang