Hoe kun je als cultuurprofessional in je cultuureducatie aansluiten op het cultureel bewustzijn van jongeren? Hoe werkt het cultureel bewustzijn van VO leerlingen eigenlijk en wat vraagt het om hierop in te spelen?

In het kader van het programma De Cultuur Loper heeft Kunstloc Brabant, samen met een aantal experts en cultuurprofessionals, de tool ‘doorkijkjes in het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs’ ontwikkeld. Een tool die bedoeld is om het gesprek tussen professionals – docenten, aanbieders, cultuurbemiddelaars – aan te gaan over betekenisvol kunst- en cultuuronderwijs voor jongeren in het voortgezet onderwijs.

Cultureel bewustzijn

Met De Cultuur Loper werken scholen aan een opbouw in hun cultuureducatieve programma. Maar hoe zorg je als school ervoor dat deze opbouw betekenisvol wordt en aansluit bij de doelgroep?

Met de doorkijkjes, gebaseerd op het ontwikkelen van kunst- en cultuuronderwijs vanuit een theorie van cultuur, richten we ons binnen De Cultuur Loper VO op het begrip ‘cultuur’ als het algemeen menselijke proces van reflectie, waarmee we vorm en betekenis geven aan onszelf in de wereld. Dit vermogen ontwikkelen leerlingen in een specifieke omgeving en bouwen daarmee aan hun ‘cultureel bewustzijn’.

De theorie van het cultureel bewustzijn laat dan ook zien wat cultuur is en wat cultuureducatie kan zijn. Om dit vervolgens in en met de school verder uit te bouwen, in het samenspel tussen leraar, leerling, intermediair en aanbieders.

Opbouw van de tool

Het doorkijkje neemt de onderwijs-/cultuurprofessional vanuit de vraag ‘wat is cultureel bewustzijn?’ mee in een basis over cultuurtheorie. En benoemt vier vaardigheden waarmee jongeren vorm en betekenis kunnen geven aan het verschil tussen wat ze in het hier en nu meemaken en wat ze zich herinneren. Vanuit die vaardigheden wordt globaal de ontwikkeling van het cultureel bewustzijn van jongeren in beeld gebracht. De tool eindigt met de vraag hoe docenten en aanbieders met deze gegevens zouden kunnen werken en samenwerken.

Praktijkvoorbeelden

De ontwikkeling van het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs wordt in de doorkijkjes steeds aangevuld met praktijkvoorbeelden. De doorkijkjes zijn dan ook voorgelegd en besproken met een klankbordgroep. In deze groep werd het gesprek gevoerd over betekenisvol kunst- en cultuuronderwijs en over het cultureel bewustzijn van jongeren. De voorbeelden die zij aandroegen, komen terug in deze tool.

Bekijk hier de doorkijkjes

Colofon

De ‘doorkijkjes in het cultureel bewustzijn van leerlingen in het Voortgezet Onderwijs’ is gemaakt door Emiel Copini en kwam tot stand in afstemming met Robin Brugman, Franny Meijer en Imke Donkers van Kunstloc Brabant.

Dit inkijkje in de ontwikkeling van het cultureel bewustzijn van jongeren is in grote lijnen gebaseerd op het proefschrift Tussen willen en weten (Copini, 2019), op Cultuur² (Van Heusden, Rass, Tans, 2019) en op Eén van hen (Copini, 2020).

De klankbordgroep bestond uit Jantine Hoekstra (educatie Parktheater Eindhoven), Celina van den Heuvel (docent Nederlands, CKV en Drama op het Van Maerlantlyceum in Eindhoven), Wouter Hädicke (docent Creatieve vakken, nieuwe media, digitale technieken op het Beatrixcollege in Tilburg) Thea Vuik (docent CKV en cultuurcoördinator op de Overlaat in Waalwijk) en Erica van de Kerkhof (Educatie Theater Artemis).

Meer weten over het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs?

Neem contact met mij op.

voortgezet onderwijs

Cultuureducatie is een vanzelfsprekend onderdeel op scholen in Noord-Brabant

De monitor Cultuureducatie met Kwaliteit in Brabant laat een solide verankering rondom visie, draagvlak, financiën en opgeleide cultuurcoördinatoren zien.

26 mei 2023
Cultuureducatie is een vanzelfsprekend onderdeel op scholen in Noord-Brabant

Meetinstrument Evi nu ook beschikbaar voor voortgezet onderwijs

Het instrument helpt vo-scholen gericht te werken aan steviger cultuuronderwijs.

7 december 2022
Meetinstrument Evi nu ook beschikbaar voor voortgezet onderwijs

Cultuureducatie met Kwaliteit 3 | Impact door samenwerking

Wat is de opbrengst na twee jaar samenwerking op de thema’s professionalisering, curriculumvernieuwing en kansengelijkheid?

17 oktober 2022
Cultuureducatie met Kwaliteit 3 | Impact door samenwerking

Hoe maak je van cultuur een vast onderdeel in het onderwijs?

Een training voor cultuurcoördinatoren biedt houvast.

3 juni 2022
Hoe maak je van cultuur een vast onderdeel in het onderwijs?

Uitkomsten behoefteonderzoek cultuuronderwijs VO

Wat zijn de wensen en waar valt er nog winst te behalen?

15 april 2022
Uitkomsten behoefteonderzoek cultuuronderwijs VO

Eerste stappen gezet naar verandering in het voortgezet onderwijs

Cultuurcoördinatoren werken samen met een collega aan veranderdoelen in het voortgezet onderwijs.

31 januari 2022
Eerste stappen gezet naar verandering in het voortgezet onderwijs

Kansen voor kunst in het onderwijs in onzekere tijden

Door corona staan sectoren op hun kop, dus ook de kunst- en cultuursector. Wat betekent dat voor onderwijs, culturele instellingen en beleidsmakers?

20 december 2021
Kansen voor kunst in het onderwijs in onzekere tijden

De kansen van Cultuureducatie met Kwaliteit voor het voortgezet onderwijs

De nieuwe periode van de CmK-regeling biedt vo-scholen financiële ruimte om hun cultuureducatie naar een hoger plan te tillen.

10 december 2021
De kansen van Cultuureducatie met Kwaliteit voor het voortgezet onderwijs

Blog | Cultuureducatie als zalf op sociale wonden

De term 'sociale pijn' bleef na de lezing van Karim Amghar nazingen in het hoofd van Esther Leenders. Ze ging op onderzoek uit.

9 december 2021
Blog | Cultuureducatie als zalf op sociale wonden

Open Call Collision

Kunstenaars met expertise technologie gezocht die jongeren wijzer willen maken.

16 augustus 2021
Open Call Collision

Call | Kunstvakdocenten gezocht voor ontwerponderzoek STEAM-onderwijs

Nieuwsgierig naar waar kunst en bèta elkaar ontmoeten en versterken? En hoe deze vakken aan elkaar verbonden kunnen worden?

20 juli 2021
Call | Kunstvakdocenten gezocht voor ontwerponderzoek STEAM-onderwijs

Doorkijkjes in het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs

Hoe kun je als cultuurprofessional in je cultuureducatie aansluiten op het cultureel bewustzijn van jongeren?

19 juli 2021
Doorkijkjes in het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs

Cultuureducatie als interventie binnen het Nationaal Programma Onderwijs

Het belang van cultuureducatie bij het herstel en de ontwikkeling van het onderwijs tijdens en na corona.

26 mei 2021
Cultuureducatie als interventie binnen het Nationaal Programma Onderwijs

Ontmoeten en kennisdelen met lokale intermediairs

Tijdens het NICE overleg informeren we lokale intermediairs over actuele ontwikkelingen rondom cultuureducatie.

6 mei 2021
Ontmoeten en kennisdelen met lokale intermediairs

Meer trainingen cultuureducatie voor Brabants onderwijs

20 inspirerende aanvragen om cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs te professionaliseren.

29 april 2021
Meer trainingen cultuureducatie voor Brabants onderwijs

Website De Cultuur Loper vernieuwd

De website biedt lokale intermediairs ondersteuning om samen met scholen hun ambitie voor cultuureducatie te realiseren.

3 maart 2021
Website De Cultuur Loper vernieuwd

7,3 miljoen voor Brabantse cultuureducatie

De komende vier jaar komt er 7,3 miljoen beschikbaar voor cultuureducatie in Brabant.

4 februari 2021
7,3 miljoen voor Brabantse cultuureducatie

Unieke Brabantse samenwerking in cultuureducatie

De gezamenlijke aanpak zorgt de komende jaren voor 4,2 miljoen euro voor cultuuronderwijs.

17 november 2020
Unieke Brabantse samenwerking in cultuureducatie

Financiering en professionalisering cultuureducatie

Opheldering over beschikbare middelen en professionalisering cultuureducatie in het onderwijs.

16 november 2020
Financiering en professionalisering cultuureducatie

Hoe draagt cultuureducatie bij aan persoonsvorming?

Persoonsvorming als aanleiding voor betekenisvolle cultuureducatie.

13 november 2020
Hoe draagt cultuureducatie bij aan persoonsvorming?

Hoe de noodgedwongen digitalisering van het cultuuronderwijs ruimte schept voor bezinning

Over digitale ontmoetingen, écht gezien worden en de kracht van het niet weten.

9 november 2020
Hoe de noodgedwongen digitalisering van het cultuuronderwijs ruimte schept voor bezinning

Cultuureducatie voor íedereen. Onbereikbare utopie of haalbare uitdaging?

Over drempels in onze nieuwe werkelijkheid en een constructieve blik op de toekomst van cultuureducatie.

22 oktober 2020
Cultuureducatie voor íedereen. Onbereikbare utopie of haalbare uitdaging?

Gebruik de kracht van film in cultuureducatie

Het Netwerk Filmeducatie heeft een nieuwe visie gepubliceerd, en een doorlopende leerlijn filmeducatie voor primair en voortgezet onderwijs.

29 september 2020
Gebruik de kracht van film in cultuureducatie

Lang leve de vragenstellers

Cultuureducatie is essentieel voor de ontwikkeling van een nieuwsgierige houding bij kinderen en jongeren.

25 augustus 2020
Lang leve de vragenstellers

Brabantse gemeenten investeren fors in cultuureducatie

44 gemeenten nemen deel aan de Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024. Dat betekent een gezamenlijke investering van 9 ton.

14 juli 2020
Brabantse gemeenten investeren fors in cultuureducatie

Blog | Hedendaagse kunst resoneert nog onvoldoende in het onderwijs

Adviseur Marlijn Gelsing blogt over het doorvertalen van de meerwaarde van de professionele kunstwereld naar het onderwijs.

8 juni 2020
Blog | Hedendaagse kunst resoneert nog onvoldoende in het onderwijs

Blog | Hoe stimuleer je creatief thuisonderwijs?

Hadden we ooit verwacht dat zoveel leerlingen tegelijkertijd vanuit thuis onderwijs krijgen? In een week tijd zijn er nog nooit zoveel nieuwe leraren in ons land gestart. Maar lukt het hen ook om de creativiteit van de kinderen te stimuleren?

19 maart 2020
Blog | Hoe stimuleer je creatief thuisonderwijs?

Scouten van voorstellingen

De komende tijd staan verschillende presentatiedagen van landelijke impresariaten op het programma. Voor scholen en intermediairs hét moment om voorstellingen te scouten die aansluiten bij hun visie op cultuureducatie.

11 november 2019
Scouten van voorstellingen

Terugblik Inspiratiedag voortgezet onderwijs 2019

Het onderwijs is volop in beweging: de roep om vernieuwing klinkt vandaag de dag misschien wel harder dan voorheen. Maar hoe kunnen we nu écht iets veranderen?

4 november 2019
Terugblik Inspiratiedag voortgezet onderwijs 2019

'De Cultuur Loper is geen methode, maar een instrument dat je kunt bespelen’

Hoe krijg je een docent zo ver dat hij verder kijkt dan alleen zijn eigen vak? Deze en andere vragen kwamen aan bod tijdens de De Cultuur Loper-bijeenkomst voor het voortgezet onderwijs.

11 april 2017
'De Cultuur Loper is geen methode, maar een instrument dat je kunt bespelen’