“Hoe gaan we met ons Brabantse landschap om? De inrichting, het gebruik en de beleving ervan, dat vraagstuk hangt boven ons allemaal. In de Landschapstriënnale in april 2021 hebben we dat verpakt in een festival, om de spotlights erop te zetten. Het is belangrijk om ook daarna in gesprek te blijven”, vertelt Netty van de Kamp, adviseur Kunst & Ruimte bij Kunstloc Brabant. Wat kan kunst hierbij betekenen? Tijdens de Landschapstriënnale heeft Kunstloc Brabant gezorgd dat kunst als een rode draad door de programmering liep. We blikken terug en vooruit met Netty; wat zijn de geleerde lessen na dit evenement?

“We kijken vanuit Kunstloc altijd waar we onze rol het beste kunnen pakken en hoe we impact kunnen maken. Hermelinde en ik willen betrokkenen laten nadenken over kwesties in het ruimtelijke domein”, gaat Netty verder. “Je ervaart kunst anders in de openbare ruimte dan tussen vier muren in een museum. De rol van kunst is buiten meer verbindend; het is een samenspel tussen alles wat er in het publieke domein is. Het water, het landschap en de gehele natuur; kunst maakt daar dan onderdeel van uit. Daar brengen we verbeelding in.”

"We kijken vanuit Kunstloc altijd waar we onze rol het beste kunnen pakken en hoe we impact kunnen maken." Netty van de Kamp

Landschapstriënnale 2021

Eén keer in de drie jaar strijkt de Landschapstriënnale neer in een regio in Nederland. De bedoeling was om in 2020 in Brabant uit te pakken, maar door corona schoof dat een jaar door. Architect Marco Vermeulen werd als curator aangewezen. Hij bedacht het thema ‘High Green – innovating the landscape’ en de tien landschapslaboratoria die eronder vallen. Verschillende regionale en landelijke partners gaven elk een laboratorium vorm door rondom het sub-thema vakinhoudelijke - en publieksactiviteiten te bedenken.

Kunst en design integreren

“Van meet af aan zijn Hermelinde en ik betrokken geweest bij alle laboratoria om kunst en design daarin mee te nemen”, vertelt Netty. “Marco vindt de kracht van verbeelding belangrijk, dus hij zag de waarde daarvan in. Samen met hem, beleidsmakers, experts en projectleiders hebben we een betaalbaar en logisch geheel opgezet. Vanaf het begin betrokken zijn bij het programma, is waardevol voor de inzet van kunst en design. Soms konden we aansluiten bij plannen en gebiedsopgaven die al in ontwikkeling waren, zoals de Groene Corridor tussen Oirschot en Eindhoven. Je hoeft niet alles opnieuw uit te vinden.”

"Marco vindt de kracht van verbeelding belangrijk, dus hij zag de waarde daarvan in." Netty van de Kamp

Rol aanpassen waar nodig

“Onze rol verschilde per lab. We waren lid van het kernteam en dachten zo mee over het programma. Ook brachten we ons eigen netwerk van kunstenaars en designers veel in. We adviseerden projectleiders op het gebied van kunst in hun programma; dan keken we mee bijvoorbeeld welke kunstenaars zouden passen. In sommige labs waren we onderdeel van het projectteam”, aldus Netty. “Bijvoorbeeld bij landschapslaboratorium Helend Landschap, dat als missie heeft om het maatschappelijk draagvlak voor het landschap als helende kracht voor de gezondheid van mens en natuur te vergroten.”

“Voor dit lab ontwikkelde onder meer Anne van Strien een audiotour over het landschap en haar helende kracht. Je kunt deze overal beluisteren, maar het liefst ergens waar je het landschap direct kunt ervaren”, zegt Netty. “Hermelinde deed de begeleiding en andere collega’s van Kunstloc, zoals Atty Bax, Liesbeth Jans en Anneke Moors werkten mee in het project. Ook hebben we in dit lab meegedacht over een fietsroute van 45 kilometer: ‘Helend Pad’. De route is ontwikkeld door boswachter Frans Kapteijns in het kader van Brabant Vertelt van Kunstloc met Nature For Health.”

Initiatiefnemer: Design Challenge

“Bij één laboratorium hebben we de rol van initiatiefnemer op ons genomen. We kijken altijd naar de kracht van de verbeelding en zagen binnen het lab ‘Onze energie, ons landschap’, de mogelijkheid om een Design Challenge uit te schrijven”, zegt Netty. “Dit lab ging over de energietransitie en het klimaatakkoord en wat de invloed ervan is op het landschap. Wij willen in zo’n geval laten zien wat de impact van verbeelding is bij de verbetering van ruimtelijke kwaliteit, energieopwekking en natuurverbetering. En hoe het anders kan.”

Expo Design Challenge, fotograaf: Hermelinde van Xanten

De challenge ging over: ‘Hoe kunnen we een geluidswerend ontwerp maken, waarbij energieopwekking wordt gekoppeld aan de omringende natuur en ook de verbeelding wordt aangesproken?’”, gaat Netty verder. “Daar is een expositie uitgekomen van mooie, innovatieve plannen van zes multidisciplinaire ontwerpteams, die bij Natuurpoort De Plaetse bij Heeze te zien was. Nu willen we de ontwerpen breder presenteren aan relevante partijen zoals Rijkswaterstaat. Niet omdat ze die één-op-één moeten overnemen, maar om te laten zien: zo kan het ook. Op de Dutch Design Week komt een expositie van de ontwerpen en daar maken we een randprogrammering omheen.”

Kunst in de openbare ruimte

In het lab ‘High tech High Green’ kwam duidelijk aan bod dat kunst je op een andere manier naar de openbare ruimte kan laten kijken. Het landschapskunstwerk ‘Loopgraaf voor de Vrede’ dat Marco Vermeulen maakte, wil je het landschap op een andere wijze laten ervaren. Het ligt in een gebied van Defensie, aan de Groene Corridor. Het kunstwerk biedt beschutting voor de oefeningen van Defensie en als je er in staat, zie je de verschillende lagen van de aarde. Het heeft echt alles”, zegt Netty. “Die kracht van verbeelding is zo belangrijk. Het geeft je letterlijk een andere ervaring en spreekt al je zintuigen aan. Iedereen heeft een andere beleving van het kunstwerk en dat maakt het uniek.”

foto: Loopgraaf voor de vrede, Studio Marco Vermeulen

Kunst in de openbare ruimte

Meer labs, meer samenwerkingen

Ook in de landschapslaboratoria ‘Zuiderwaterlinie’, ‘Economische dragers’ en ‘Brabantse beken’, hebben Netty en Hermelinde een aanzienlijk aandeel gehad. Zo heeft Hermelinde de buitenexpo Landkunst op de Zuiderwaterlinie georganiseerd in het lab Zuiderwaterlinie. Daarnaast heeft Kunstloc met Waterschap De Dommel Satellietgroep een opdracht gegeven voor het ontwikkelen van het project Dommeltrommel binnen het lab Brabantse Beken.

“Het belangrijkste is dat we verschillende doelgroepen hebben betrokken bij deze projecten. Kunstenaars en designers, maatschappelijke organisaties, overheden, bewoners en andere geïnteresseerden”, zegt Netty. “Je kunt zo met kunst en design in aanraking komen, zonder direct naar een museum te gaan. Het is mooi hoe alle laboratoria die kunstelementen hebben verwerkt in hun projecten, zonder dat je meteen denkt aan kunst.”

Toekomstplannen

De samenwerking tussen Kunstloc Brabant en het Van Gogh Nationaal Park i.o (VGNP) en vijftig andere partners van het park is een vervolgstap op de triënnale. Ook hierin is de inzet van creativiteit als uitgangspunt om te werken aan het toekomstige Brabantse landschap van belang. In de aanloop naar de Landschapstriënnale 2021, heeft Kunstloc met verschillende partners van het Van Gogh Nationaal Park al ervaring opgedaan met het inzetten van kunst en creatieve denk- en ontwerp kracht bij maatschappelijke vraagstukken.

Over de Landschapstriënnale

De Landschapstriënnale is een manifestatie op basis van een flexibel format met exposities, debatten, excursies en andere bijeenkomsten, gericht op verleden, heden en toekomst van het Nederlandse landschap. Dit jaar was dat Van Gogh Nationaal Park i.o. in Brabant. In 2023 strijkt de Landschapstriënnale neer aan de Waddenkust.

Meer weten over wat kunst kan betekenen voor ons landschap?

Neem contact met ons op.

Verbeelding maakt het verschil bij de A67

Acht gemeenten van Metropoolregio Eindhoven ondertekenen het Manifest Klimaatcorridor A67 en onderstrepen het belang van verbeelding.

21 december 2022
Verbeelding maakt het verschil bij de A67

Drie kunstvouchers voor deelnemers Van Gogh Academie

Met de kunstvoucher kunnen kunstenaars ingezet worden om bij te dragen aan de ambities van het Van Gogh Nationaal Park.

19 december 2022
Drie kunstvouchers voor deelnemers Van Gogh Academie

Blog | Verkenning Kunst en Klimaat

Liesbeth Jans blogt over de onderzoeksresultaten van Op Verkenning - de klimaatcrisis.

30 november 2022
Blog | Verkenning Kunst en Klimaat

Blog | Bestemming onbekend

Charlotte Hopmans blogt over hoe we samen tot een duurzame toekomst kunnen komen.

19 oktober 2022
Blog | Bestemming onbekend

Blog | Een tijd van onthullingen

De komende tijd zijn er veel onthullingen van kunst in de openbare ruimte, waar onze adviseur Liesbeth Jans bij betrokken was.

23 juni 2022
Blog | Een tijd van onthullingen

Kansen voor erfgoed door inzet kunst

Hedendaagse kunst kan bijdragen aan het behoud van Brabants erfgoed door hier nieuwe belevingen aan toe te voegen.

26 januari 2022
Kansen voor erfgoed door inzet kunst

Creativiteit als uitgangspunt bij Van Gogh Nationaal Park

De komende jaren zet Kunstloc zich in om de omgevingskwaliteit van het park te versterken met verbeeldingskracht.

11 augustus 2021
Creativiteit als uitgangspunt bij Van Gogh Nationaal Park

Hoe de kracht van verbeelding kunst integreert in de Landschapstriënnale 2021

Tijdens de Landschapstriënnale liep kunst als een rode draad door de programmering. We blikken terug en vooruit: wat zijn de geleerde lessen?

4 augustus 2021
Hoe de kracht van verbeelding kunst integreert in de Landschapstriënnale 2021

Een nieuwe stap op Het Groene Lint

Afgelopen mei is het startpunt van Het Groene Lint gemarkeerd in de vorm van een kunstwerk van Marcel Smink.

11 juni 2021
Een nieuwe stap op Het Groene Lint

Beleef en beluister de helende kracht van het landschap

Ervaar de kracht van het landschap met de audiotour Helend Landschap van deep designer Anne van Strien.

1 juni 2021
Beleef en beluister de helende kracht van het landschap

Florentijn Hofman gekozen voor kunstwerk snelfietsroute F50

Bewoners van Meierijstad gezocht om model te staan voor uitvergrote fietsers in de beeldenserie 'Half Nul'.

17 mei 2021
Florentijn Hofman gekozen voor kunstwerk snelfietsroute F50

Verwonder de Dommel met de Dommeltrommel

Het team van kunstenaarscollectief Satellietgroep ging op veldonderzoek om te ontdekken welke perspectieven de Dommel biedt.

6 mei 2021
Verwonder de Dommel met de Dommeltrommel

Landschapstriënnale 2021 gaat in april digitaal

Een maand lang (digitaal) debat, kennisdeling en ‘echte’ bezoeken aan het Brabantse landschap.

29 maart 2021
Landschapstriënnale 2021 gaat in april digitaal

Teams design challenge Onze Energie, Ons Landschap bekend

Uit 27 inzendingen heeft de jury zes teams geselecteerd om deel te nemen aan de design Challenge ‘Onze Energie, Ons Landschap’.

21 januari 2021
Teams design challenge Onze Energie, Ons Landschap bekend

Blog | Helend landschap

Kunst kan de natuurervaring versterken, zorgen voor bewustwording of de weg wijzen. Adviseur Liesbeth Jans deelt inspirerende voorbeelden hiervan.

18 januari 2021
Blog | Helend landschap

Design challenge Onze Energie, Ons Landschap

Hoe maken we een geluidswerend ontwerp, waarbij energieopwekking wordt gekoppeld aan natuur en de verbeelding wordt aangesproken?

12 november 2020
Design challenge Onze Energie, Ons Landschap

Ontwerpers geven impuls aan debat over verdozing

Op 21 augustus presenteerden vier ontwerperteams van de design challenge ‘Out of the Box’ hun visies over verdozing.

22 september 2020
Ontwerpers geven impuls aan debat over verdozing

Expositie Design Challenge 'Out of the Box'

De vier ontwerpteams van de ontwerpwedstrijd Out of the Box tonen in augustus hun ontwerpen met een reizende expositie.

21 augustus 2020
Expositie Design Challenge 'Out of the Box'

Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Vraag nu aan! ‘All Inclusive!': de inspiratiegids vol voorbeelden van Brabantse innovatieve kracht en creativiteit.

10 augustus 2020
Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Blog | Hoe gaan we de post-corona samenleving inrichten?

Welke rol kunnen kunstenaars spelen bij het inrichten van de openbare ruimte? Adviseur Liesbeth Jans blogt over post-corona vraagstukken.

10 juni 2020
Blog | Hoe gaan we de post-corona samenleving inrichten?

Uitkomsten Design Challenge Out of the Box: De toekomst van ons logistiek landschap

We moeten nieuwe, kwalitatieve eisen stellen aan de logistieke complexen en bedrijventerreinen van Nederland. Hoe precies, dat is de grote vraag!

15 april 2020
Uitkomsten Design Challenge Out of the Box: De toekomst van ons logistiek landschap

Halve Zolenroute compleet met Het Koffijhuis van Marcel Smink

Een verdwenen station en Indische baten vormen de inspiratie voor Het Koffijhuis. Het laatste werk op de kunstroute door de gemeenten Geertruidenberg, Heusden en Waalwijk.

6 maart 2020
Halve Zolenroute compleet met Het Koffijhuis van Marcel Smink

Kunstloc benadrukt belang van inzet kunstenaars bij innovatie tijdens symposium AWTI

Kunstloc adviseur Netty van de Kamp over de onmisbare, innovatieve kracht van kunstenaars.

2 maart 2020
Kunstloc benadrukt belang van inzet kunstenaars bij innovatie tijdens symposium AWTI

Blog | De strijd om de ruimte

De laatste weken stort iedereen zich op de toekomst van ons landschap. Netty van de Kamp blogt over de strijd tussen infrastructuur, bebouwing, landbouw en natuur om de beperkte ruimte.

29 oktober 2019
Blog | De strijd om de ruimte

Terugblik afsluiting kunstproject PadenBanen

Een gemengd gezelschap wandelde langs de dreven van het kunstproject PadenBanen. Publicist Ed van Hinte was aanwezig om te luisteren en schreef een reflectie over natuurmakers.

19 juni 2019
Terugblik afsluiting kunstproject PadenBanen

Klik hier voor verbeelding #1: Brabants landschap

Het lijkt zo simpel… Eén klik in ruil voor verbeelding. Toch kan die ene klik heel wat teweeg brengen. Kijk – of beter gezegd klik – zelf maar.

17 juni 2019
Klik hier voor verbeelding #1: Brabants landschap

De kracht van kunst in het Brabantse landschap

Deze maand verscheen bij het culturele maandblad Zuiderlucht een door Kunstloc gemaakte special over bijzondere kunstprojecten in het Brabantse landschap.

6 juni 2019
De kracht van kunst in het Brabantse landschap

Blog | De identiteit van het landschap

Landkunst is iets anders dan zomaar een kunstwerk in het landschap plaatsen. Liesbeth Jans blogt over het zichtbaar maken van de identiteit van het landschap.

16 mei 2019
Blog | De identiteit van het landschap