Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Leren ontdekken wie je bent is óók goed onderwijs, vinden ze op basisschool De Toekomst in Oosterhout. Deze school neemt al een aantal jaar deel aan de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK). Cultuurcoördinator Janneke Vanhouten en intermediair Mirte Oostrom vertellen over de kansen die CmK biedt, het belang van cultuur en het in beeld brengen van de culturele ontwikkeling van kinderen.

Geschreven door: Elmay Claassen

Janneke is al meer dan tien jaar cultuurcoördinator, eerst bij basisschool de Torenschouw, nu bij de nieuwe fusiebasisschool De Toekomst. Vanuit die rol is ze constant op zoek naar kansen voor haar leerlingen. Janneke: “We zijn ooit met CmK gestart omdat we een project wilden organiseren over twee historische kasteeltorens in onze stad. Dat is ontzettend goed bevallen en zo zijn we door blijven gaan met het programma. We doen heel veel aan cultuur op onze school.” 

Twee keer per week werken de kinderen in de ateliers waar cultuur altijd een vast onderdeel van is. Daarnaast is er ook een vaste cultuurweek. “De bovenbouw maakt dan ook een uitstapje of we nodigen een gastspreker uit in de klas. Daarin blijven we steeds vernieuwen en aansluiten op de actualiteit,” zegt Janneke. Een belangrijk element op De Toekomst is het cultureel zelfportret. “Dit houden we voor elke leerling bij zodat we hun ontwikkeling op het gebied van cultuur inzichtelijk maken. Mirte ondersteunt ons als intermediair bij al deze onderdelen, die samenwerking is ontzettend fijn.”

Doorontwikkeling van onderwijs

Mirte is intermediair in de gemeenten Oosterhout, Geertruidenberg en Drimmelen. Vanuit die rol ondersteunt ze scholen bij het doorontwikkelen van het cultuuronderwijs. Waar sta je nu? Welke stappen wil je zetten en wat heb je daarvoor nodig? Dat soort vragen komen dan op tafel. Vervolgens biedt ze haar netwerk aan om bepaalde activiteiten mogelijk te kunnen maken. Mirte: “De Toekomst is heel actief bezig met cultuuronderwijs en de leraren maken zich dat echt eigen. Dat vind ik heel sterk.”

"Het integreren van cultuur kan alleen een succes worden als het door iedereen gedragen wordt." Janneke Vanhouten

De Toekomst is onlangs gefuseerd en nu bezig met een aangepaste visie op cultuur. “Het integreren van cultuur kan alleen een succes worden als het door iedereen gedragen wordt,” vertelt Janneke. “Daar helpt Mirte ons nu heel erg bij. Dat soort dingen kan ik niet in mijn eentje. Het is fijn om af en toe met elkaar te sparren en Mirte trapt af en toe ook op de rem, want soms wil ik te snel gaan. Daarnaast helpt ze ons ook aan waardevolle contacten en ideeën, want die kan ik niet zomaar allemaal uit de lucht plukken.”

Illustratie: Martine Beetz

Hulp van buitenaf

De druk op het onderwijs is groot en CmK kan daarbij een uitkomst bieden. Janneke: “CmK biedt ons een netwerk, coaching en ook gewoon de middelen om bepaalde dingen te kunnen bekostigen. Sommige kinderen gaan hierdoor voor de eerste keer naar een dans- of theatervoorstelling. Daarnaast zijn er ook bijeenkomsten met coördinatoren van andere scholen, waardoor je met elkaar in contact komt en van elkaar kunt leren. “

Ontdekken wie je bent

Janneke en Mirte hebben beiden een groot hart voor cultuur. “Ik vind het belangrijk dat kinderen niet alleen maar met rekenen en taal bezig zijn, maar ook ontdekken wie ze zijn. Dat is óók goed onderwijs,” aldus Janneke. “Wij als leerkrachten hebben de taak om dat goed voor te leven en kinderen enthousiast te maken voor kunst en cultuur. En het reikt zelfs verder dan dat, want ook ouders en andere familieleden worden enthousiast gemaakt door wat wij met de kinderen ondernemen. Het is altijd super druk als we iets organiseren waarbij de ouders mogen komen kijken. Ik hoop dat, wanneer ik op termijn met pensioen ga, het zo sterk is verweven binnen de visie van de school dat dit doorgezet wordt.”

"Cultuur is niet iets extra’s of alleen iets ‘leuks’, het is gewoon een onderdeel van goed onderwijs." Mirthe Oostrom

Cultuur vast onderdeel van goed onderwijs

Mirte is betrokken bij vele scholen in haar regio’s. De visie op cultuureducatie verschilt enorm per school. Mirte: “Er zijn scholen die een hele duidelijke keuze maken voor goed cultuuronderwijs en daar tijd in investeren, maar er zijn ook scholen die dat niet doen. Er ligt veel nadruk op de basisvaardigheden, maar onderwijs is meer dan dat. Binnen het onderwijs werk je aan een brede basis van kennis, aan socialisatie en persoonlijke ontwikkeling. Hoe kun je alles aan elkaar verbinden en ervoor zorgen dat het elkaar verrijkt? Volgens mij moeten we daar meer bij stilstaan. Cultuur is niet iets extra’s of alleen iets ‘leuks’, het is gewoon een onderdeel van goed onderwijs.”

De toekomst

“We willen eerst deze fusie goed voltooien, dat is de eerste stap. En daarna heb ik de wens om de ateliers uit te breiden en meer met kunstzinnige vorming te gaan doen,” vertelt Janneke als we het over de toekomst hebben. “Ook is diversiteit en inclusie een belangrijk punt op de agenda, want er zitten ontzettend veel nationaliteiten op onze school. Ik hoop ook dat we het cultureel zelfportret nog lang kunnen blijven gebruiken, want het is ontzettend waardevol om de ontwikkeling van leerlingen op die manier in beeld te brengen. Als je wilt dat cultuuronderwijs serieus genomen wordt, moet je aan kinderen en ouders laten zien dat je daar een leerlijn in hebt en de ontwikkeling echt kunt volgen. Alleen zo kun je zien wat leerlingen nodig hebben en hen zoveel mogelijk kansen bieden.”

Wat is Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK)?

In het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit werken scholen en culturele instellingen samen om kunst en cultuur een vast onderdeel van het lesprogramma te maken. Zo maken we goede cultuureducatie mogelijk voor alle leerlingen. Goede cultuureducatie geeft leerlingen plezier, brengt ze belangrijke vaardigheden bij en geeft ze de kans om hun talenten te ontdekken en ontwikkelen.

Binnenkort start de aanvraag voor de vierde periode Cultuureducatie met Kwaliteit (2025-2028). Lees meer over de laatste ontwikkelingen rondom CmK4 op de projectpagina

Reeks van 3 interviews

Dit artikel is onderdeel van een reeks van 3 artikelen waarbij we intermediairs en andere betrokkenen in Brabant aan het woord laten over het belang van cultuuronderwijs in het basis- en het voortgezet onderwijs. In deze reeks verschenen ook een interview over SBO Het Kompas in Etten-Leur en intermediair cultuureducatie Hanne Poos, en een interview over het Varendonck College en intermediair Aart van Stiphout.

Cultuureducatie met Kwaliteit

Cultuureducatie

Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Theaterdocent Michel Verdaasdonk over het verbinden van theater met sociale vaardigheden en burgerschap.

11 juni 2025
Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek: ‘om elkaar lachen in plaats van uitlachen’

Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Muziekonderwijs verdwijnt in veel gemeenten langzaam uit beeld als essentieel onderdeel van de ontwikkeling van kinderen.

5 juni 2025
Brabants muziekonderwijs klinkt steeds zachter

Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Basisscholen in Land van Cuijk integreren kerndoelen wereldoriëntatie, cultuureducatie en burgerschap in lessen.

4 juni 2025
Handvatten om cultuuronderwijs stevig te verbinden met andere vakken

Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Cultuureducatie is op mbo-scholen nog erg onderbelicht. Het Koning Willem I College in Den Bosch is daarom gestart met een pilotproject.

26 mei 2025
Cultuur op het mbo: verbinding met jezelf en elkaar

Blog | Wollig taalgebruik

Adviseur Masha Meegdes blogt over wollige woorden en het belang van heldere communicatie.

21 mei 2025
Blog | Wollig taalgebruik

Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Stel je eens voor: je bent een jong kind en steeds weer merk je dat je niet mee kunt met leeftijdsgenootjes. Hoe is dat?

20 mei 2025
Cultuureducatie op speciaal basisonderwijs: “Leerlingen ontdekken hun kracht”

Hoe zit het mbo in elkaar?

Mbo studenten verschillen in leeftijd, opleidingsniveau, achtergrond en leerroute. Dat vraagt om maatwerk in culturele programma’s.

16 mei 2025
Hoe zit het mbo in elkaar?

Stimuleringsbudget co-creatie

Stimuleringsbudget voor scholen met een vraagstuk rondom cultuureducatie en burgerschap.

6 mei 2025
Stimuleringsbudget co-creatie

Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Theatermakers willen maatschappelijke thema’s aankaarten, maar stuiten ook vaak op weerstand van leerlingen, scholen en ouders.

29 april 2025
Verruwing rondom jeugdtheater. Hoe is dat in Brabant?

Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Hoe kunnen leerlingen van het gespecialiseerd onderwijs kunst en cultuur buiten school ontdekken? Pioniers delen hun succesmomenten.

11 maart 2025
Pionieren in het gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Wat kan cultuureducatie betekenen voor het gespecialiseerd onderwijs (SO, VSO, SBO, PRO)? Welk aanbod is er?

6 maart 2025
Cultuureducatie en gespecialiseerd onderwijs

Cultuureducatie geborgd op De Boemerang

Op basisschool De Boemerang in Zevenbergen is cultuureducatie geen losse activiteit, maar een stevig verankerd onderdeel van het onderwijs.

6 maart 2025
Cultuureducatie geborgd op De Boemerang