Een kind kan in een wip gemaakt zijn, maar opvoeden is in alle gevallen een langdurige uitdaging. In de voorstelling Ouderpardon stelt theatermaker Minou Bosua (MINOUX) een radicale vraag: wat als ouders een ouderschapsakte zouden moeten ondertekenen, zoals bij een huwelijk? Met muziektheater, opera, documentaire en cabaret onderzoekt Ouderpardon de complexiteit van ouderschap, geïnspireerd op internationale kinderrechten. MINOUX wil met deze voorstelling lokaal impact maken en ontwikkelde daarvoor een duidelijke werkwijze. Het verbindt diverse lokale gemeenschappen aan de voorstelling en vijf theaters werken rondom de productie nauw samen.
Geschreven door Elmay Claassen
Deze werkwijze ontstond na het succes van POW WOW, een eerdere voorstelling van MINOUX over de laatste levensfase van ouderen. Marieke Simons, verantwoordelijk voor partnerships en maatschappelijke impact bij MINOUX, licht toe: “We werkten intensief samen met lokale organisaties die zich bezighielden met dit thema. In Venlo speelde bijvoorbeeld een lokale ‘Bende van Alzheimer’ mee. Zo ontstond op elke speellocatie een toegewijde community. Dat zorgde voor extra betrokkenheid, trok een nieuw publiek aan en leidde er zelfs toe dat veel kaarten al vóór de voorstelling verkocht werden.” Deze succesvolle aanpak is doorontwikkeld voor Ouderpardon, waarbij in elke stad een ander kinderensemble meespeelt.
Samenwerking met vijf theaters
In het kader van deze voorstelling bundelden ook vijf zuidelijke theaters hun krachten: De Leest in Waalwijk, De Bussel in Oosterhout, Theater aan de Parade in Den Bosch, Blauwe Kei in Veghel en Maaspoort in Venlo. Dit vergroot de impact en brengt cultuur, publiek en maatschappelijke organisaties dichter bij elkaar. De theaters werken intensief samen aan het contextprogramma, de financiën, de productie en marketing, altijd in samenwerking met MINOUX. “In plaats van één project op één locatie dat na afloop stopt, werken we nu verder,” legt Marieke uit. “We stoppen niet na één voorstelling; er volgen er meer. We nemen de best practices mee naar de volgende steden en hebben zo inmiddels een sterke methodiek ontwikkeld.”
Gezamenlijke fondsenwerving is ook een belangrijk onderdeel van de samenwerking. Wieke Vrijhoef, programmeur bij Maaspoort Venlo, vertelt: “In plaats van dat elk theater apart subsidie aanvraagt, hebben we nu één gezamenlijke fondsenwerver voor het hele project. Dat alleen al is een enorme winst!”
Decorstukken Bas Kosters tijdens voorstelling Ouderpardon van MINOUX Foto: Karin Jonkers
Gemeenschappen betrekken
De kinderensembles worden in elke stad in samenwerking met scholen en lokale organisaties opgericht. Zo overstijgt Ouderpardon de grenzen van het theater. Kinderen uit de regio nemen actief deel aan de voorstelling en hun ouders, familie en vrienden worden automatisch betrokken. Miek Alkemade, coördinator bij Humanitas Den Bosch, was direct enthousiast over het idee: “Het onderwerp raakt direct aan ons werk. Bijna al onze projecten hebben wel iets te maken met ouderschap. Het is prachtig om dit via theater bespreekbaar te maken.”
Naast de voorstelling zelf is er een contextprogramma ontwikkeld, dat per stad samen met lokale organisatie wordt ingevuld. Dit programma bevat workshops, inleidingen en gesprekken met lokale experts op het gebied van opvoeding en ouderschap. In Venlo is er bijvoorbeeld de 'Maand van de Ouder', een periode vol activiteiten en gesprekken over ouderschap. “Die maand begint op Moederdag en eindigt op Vaderdag, met Ouderpardon als aftrap,” legt Wieke uit. Na elke voorstelling ontvangen ouders een aangepaste service-mail met informatie over waar zij terechtkunnen voor opvoedingsvragen in hun stad.
Kinderensemble voorstelling Ouderpardon van MINOUX Foto: Karin Jonkers
Je verhaal delen
Een belangrijk ingrediënt van het succes van Ouderpardon is de manier waarop MINOUX kinderen en jongeren bij het project betrekt. In de documentaire die tijdens de voorstelling wordt getoond vertellen jongeren over hun opvoeding en eventuele tekortkomingen van hun ouders. Miek: “Voor jongeren is het best kwetsbaar om hun verhaal te delen. MINOUX gaat daar op een respectvolle manier mee om en zorgt ervoor dat het delen van hun verhaal ook iets oplevert voor henzelf. Ze voelen zich écht gehoord. Dat maakt het verschil.”
Een van de deelnemende jongeren deelt hoe de relatie met diens moeder soms ingewikkeld was. Miek: “Nu werken ze samen mee aan de voorstelling. Dat is echt bijzonder. Dit project laat zien dat ouderschap niet zwart-wit is en maakt een complex sociaal-maatschappelijk thema op een integere manier bespreekbaar.”
Voelbare impact
De impact van Ouderpardon is momenteel lastig in cijfers uit te drukken, want het impactonderzoek loopt nog. Toch is de invloed al duidelijk merkbaar in de gemeenschappen waar de voorstelling gespeeld heeft. Wieke: “Het maakt mijn werk zoveel leuker. Je betrekt niet alleen de lokale organisaties, maar ook de bewoners zelf.”
Marieke voegt toe: “Na afloop krijgen we berichten van ouders die zeggen dat hun kinderen een onvergetelijke ervaring hebben gehad, nieuwe vrienden hebben gemaakt en vragen of ze nog een keer mogen meedoen. De artistieke, inhoudelijke en verbindende aspecten van dit project komen daarin allemaal samen.” Ze benadrukt: “Ouderpardon is een autonome kunstvoorstelling, en dat maakt het soms spannend, omdat mensen er uiteraard verschillende meningen over kunnen hebben. Maar dat je theater kunt inzetten om verbinding te creëren rondom zo’n belangrijk thema, dat is precies waarom theater zo’n krachtig middel is.”
Kinderensemble voorstelling Ouderpardon van MINOUX Foto: Karin Jonkers
Doorbouwen
De samenwerking tussen de theaters was geen eenmalig experiment, maar vormt inmiddels een model voor toekomstige projecten. Wieke zegt: “We komen regelmatig samen om te kijken hoe we in de toekomst meer sociaal-maatschappelijke projecten kunnen oppakken.” Daarnaast zet dit aan tot nadenken over hoe 'community marketing' op een structurele manier kan worden ingebed. “Het gaat binnen dit soort projecten niet alleen om voorstellingsmarketing, maar ook om het onderhouden van contacten met de gemeenschap,” legt Wieke uit.
Dankzij deze gezamenlijke aanpak en sterke focus op lokale gemeenschappen, weet Ouderpardon zowel cultureel als sociaal een grote impact te maken. Wieke: “Uiteindelijk wil je als theater een huis voor de stad zijn. Dat is precies wat dit project doet.”
Ouderpardon is deze zomer en het najaar op verschillende plekken in onze provincie en de rest van Nederland te zien.
Daling aantal Brabantse theaters en zitplaatsen
De samenwerking tussen theaters om elkaar te versterken, zoals bij de voorstelling ‘Ouderpardon’, is sterk gezien de relatief zwakke positie van theaters in de Brabantse culturele infrastructuur. Het aantal organisaties met zalen voor professionele podiumkunsten (meestal ‘theaters’ genoemd) daalt in onze provincie. In 2023 telde het CBS 40 van deze organisaties, het laagste aantal sinds 2005. Brabant staat hiermee op een tiende plek in vergelijking met andere provincies.
Ook de publiekscapaciteit (het aantal zitplaatsen) van theaterzalen in Brabant neemt af en is op het laagste niveau sinds 2005. Dit is opvallend, want in vrijwel alle provincies is het aantal zitplaatsen gestegen. Net als bij het aantal theaters staat de publiekscapaciteit op de tiende plek in vergelijking met andere provincies.
Impact naast bezoek
Veel inwoners hebben na de corona-periode de weg naar het theater teruggevonden. Na een dieptepunt in 2021 zien we het bezoek aan theatervoorstellingen in Brabant aantrekken: in 2023 is het met meer dan 300% gestegen tot 151.000 bezoeken. Ondanks deze groei ligt het bezoekcijfer nog steeds aanzienlijk lager dat het recordjaar 2010, toen maar liefst 304.000 theaterbezoeken werden geteld in de provincie.
Het voorbeeld van MINOUX laat zien dat het zinvol is om verder te kijken dan enkel bezoekersaantallen. Zo zorgt het contextprogramma volgens Wieke Vrijhoef voor een merkbare invloed van de voorstelling op lokale gemeenschappen. Door dit te ondersteunen met een impactmeting kunnen de theaters en MINOUX nog beter laten zien wat het project teweeg brengt.
