Theater als oplossing voor een moeilijke groepsdynamiek

Hij was al theaterdocent op een middelbare school in Breda, toen Michel Verdaasdonk via LinkedIn benaderd werd door Theek5 met de vraag of hij niet ook iets kon betekenen voor basisschool De Lage Weide in Made. “Ik kreeg te horen dat er moeite was met de sociale samenhang binnen de groepen 8 en dat er soms een gevoel van onveiligheid kon hangen. De interne cultuurcoördinator (ICC’er) en leraren zagen een kans in dramales om dit te verbeteren. Ik zei toen: ‘je moet niet verwachten dat ik een toverstok heb, maar ik denk wel dat ik iets kan betekenen.”

Michel gelooft in de kracht van theater om aan sociaal-emotionele vaardigheden, groepsdynamiek en burgerschap te werken. “Ik ben niet al mijn hele leven theaterdocent, ik heb hiervoor ook in de gezondheidszorg en als acteur in pretparken gewerkt. En ook daarin zie ik altijd: je moet kijken naar de ander en daarop reageren, dat gebruik ik als kern in mijn theaterlessen.”

Improviseren

Om die insteek toe te passen, koos Michel om met de scholieren te gaan improviseren. “Eigenlijk is het echte leven ook improviseren. Maar in zo’n les ga je dat doen volgens de regels van het improviseren. Die zijn vervolgens ook op je leven toe te passen. Een van die regels is bijvoorbeeld dat je ja leert zeggen op situaties. Improviseren met anderen werkt niet als je de acties of ideeën van een ander blokkeert, je moet erop reageren en ermee omgaan. Op die manier kom je spelenderwijs met elkaar in contact en leer je omgaan met nieuwe situaties.” 

Theater heeft zo echt een meerwaarde, volgens Michel. “Je leert om samen te spelen, en de ander te waarderen in wat die kan.” De leerlingen werkten aan een kerstvoorstelling. In kleine groepjes gingen ze aan de slag met het schrijven en spelen van een toneelstuk, een dans, of het maken van een filmpje. “Het is fijn voor de leerlingen als ze iets concreets hebben om naartoe te werken, maar ook de vrijheid hebben om te kijken waar zij zich fijn bij voelen. De groepjes onderling hebben veel contact met elkaar en kijken naar elkaars werk. Zo ontstaat die waardering voor elkaar.”

Kwetsbaar en veilig

En je leert elkaar kennen. “In een theaterspel zie je een nieuwe kant van elkaar. Iedereen denkt wel dat je iets heel anders bent, als je speelt. Maar je speelt altijd vanuit je eigen bron en ervaringen. Dus wat je doet of zegt, zegt ook veel over jezelf.” Daarnaast helpt het spelen voor het creëren van een diepere band. “Drama is heel kwetsbaar, je stelt je open voor de groep en kinderen vinden het vaak spannend. Maar doordat je dat met z’n allen meemaakt en dezelfde ervaring hebt en samen de spanning overwint, ontstaat er extra connectie. Aan de andere kant brengt theater juist ook veel veiligheid, omdat je in een verbeelde omgeving dingen kan uiten en proberen.”

De lessen werden goed ontvangen. “De docenten gaven aan dat alle leerlingen super enthousiast waren. Het is voor mij lastig in te schatten of de dynamiek in de klas echt veranderd is, ik ben er maar eventjes in een week. Maar ik zag wel hoe de groepen onderling met elkaar omgingen, en dat er tijdens de voorstellingen om elkaar gelachen werd, en niet uitgelachen.”

Co-teaching

Om ervoor te zorgen dat theater blijvend terug kan komen bij De Lage Weide, richtte Michel zich niet alleen op de leerlingen, ook de docenten nam hij mee in hoe je theaterlessen kunt geven. “We kozen voor een co-teachingtraject. Eerst gaf ik zelf de theaterlessen en konden de leraren meekijken, en later zijn zij zelf lessen gaan geven, waarbij ik meekeek en feedback en aansturen kon geven. Zo krijgen zij eigenaarschap in het toepassen en kunnen ze in de toekomst zelf ook aan de slag.”

Michel wilde tenslotte graag meegeven hoe de theaterregels te gebruiken zijn bij het lesgeven zelf en dus ook bij andere vakken. “Er was een meisje in de klas dat er niet veel zin in had en ze plakte haarzelf aan het eind van de les vast aan de grond. Dat was in de tijd dat er zoveel klimaatactivisten zich vastlijmden. Dan kan ik natuurlijk zeggen dat het niet de bedoeling is dat ze dat doet, maar ik dacht: ik moet meegaan met de situatie. Ik heb toen juist heel overdreven gereageerd, en ben met haar mee gaan spelen in de situatie. Ik heb de improvisatieregel toegepast om ‘ja’ te zeggen. Ik ben naar haar toe gelopen en deed alsof ik een oplosmiddel voor de lijm had en dat erop smeerde. Zij speelde toen mee en daar ontstond een leuke dynamiek, uiteindelijk is ze gewoon met de rest van de klas mee terug gelopen naar het lokaal. Waardoor een les goed tot zijn einde komt. Dat laat voor mij echt zien hoe theater op zoveel verschillende manieren oplossingen kan bieden.”