Van De Cultuur Loper tot Kunst uit het Vuistje tot de Culturele Ladekast: de programma’s voor cultuureducatie in het voortgezet onderwijs zijn talrijk. Maar wat past bij de richting die de scholen zelf uit willen? En waar vinden ze de juiste begeleiding? De nieuwe periode van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit die dit jaar startte, biedt vo-scholen de financiële ruimte om hun cultuureducatie naar een hoger plan te tillen. Robin Brugman, adviseur cultuureducatie voor het voortgezet onderwijs, en adviseur kunsteducatie Franny Meijer wijzen hen de weg.
Cultuureducatie met Kwaliteit
Kunstloc voert, in samenwerking met een aantal partners, de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) uit voor de provincie Noord-Brabant. Scholen kunnen hiermee hun cultuureducatie verbeteren en de positie ervan binnen het onderwijs versterken. Dit jaar ging de regeling zijn derde periode in. Waar in de vorige twee regelingen slechts 10% van het budget beschikbaar was voor het voortgezet onderwijs, is die bovengrens voor 2021-2024 losgelaten. “De afgelopen acht jaar zijn er 370 basisscholen aan de slag gegaan met CmK, dat is geweldig. We hopen dat we vanaf nu ook meer scholen in het voortgezet onderwijs kunnen inspireren zich hierbij aan te sluiten,” vertelt Franny. Er zijn diverse handvatten die scholen helpen hun cultuureducatie aan te laten sluiten bij de tijd van nu.
Lokale aanspreekpunt
De Brabantse infrastructuur voor cultuureducatie is uniek in Nederland. Lokale intermediairs, de schakel tussen de vragen vanuit het onderwijs en de culturele aanbieders in de omgeving, zijn georganiseerd in regionetwerken. Wanneer een school aan de slag wil met CmK, kunnen zij bij hun lokale intermediair aankloppen. Deze begeleidt de school op inhoudelijk en financieel vlak en geeft de kwaliteitsslag mee vorm. Franny: “Kunstloc maakt deel uit van deze provinciale infrastructuur en staat daardoor in nauw contact met de regionetwerken van intermediairs. Via hen halen wij op wat er speelt op scholen. Daarop sluiten wij vervolgens ons aanbod van scholing, training, (online) tools en tips aan.” Robin vult aan: “Het krachtige van onze aanpak binnen CmK is dat we kijken naar de culturele behoefte van de jongere. Het werkt van binnenuit: de focus ligt op wat de school zelf wil, het legt niets op”.
Inzicht
Om te weten hoe vo-scholen hun cultuureducatie voor de komende jaren vorm kunnen geven, is het goed inzicht te hebben in waar ze nu staan. De online tool Evi helpt daarbij: met een digitale vragenlijst verkennen cultuurcoördinatoren wat er al gedaan is en hoe de school verder wil. Robin: “Eén van de makers van Evi noemt het een ‘uithoudelijk’ instrument, als tegenhanger van inhoudelijk. Het schetst de kaders voor het cultuuronderwijs: wie betrek je binnen de school erbij, hoe organiseer je je financiën?” De uitkomsten van de meting dienen als input voor het inrichten van het verdere CmK-traject onder begeleiding van de lokale intermediair.
Gezamenlijk vocabulaire
De afgelopen jaren verschoof binnen het cultuuronderwijs de focus van individuele kunstvakken, zoals het leren schilderen en toneelspelen, naar het reflecteren van jongeren op cultuur en hun plek in de wereld. Maar hoe sluiten scholen met hun educatie aan op dat cultureel bewustzijn van scholieren? Met de online tool ‘Doorkijkjes in het cultureel bewustzijn van leerlingen in het voortgezet onderwijs’ biedt Kunstloc een handreiking om het gesprek tussen verschillende cultuurprofessionals aan te gaan over betekenisvol kunst- en cultuuronderwijs. Franny: “Dit platform presenteert een gezamenlijk vocabulaire, zodat docenten, culturele aanbieders en cultuurbemiddelaars, die vaak hun eigen jargon gebruiken, elkaar kunnen verstaan.”
Scholing
Gedegen cultuureducatie staat of valt met de mensen die het uitvoeren. De cultuurcoördinator, of docent met taakaccent cultuur, moet zowel de kar trekken als die vullen met voldoende inhoudelijke bagage om het programma uit te voeren én uit te dragen. De training voor cultuurcoördinatoren sterkt hem of haar bij het formuleren van een visie op de inhoud, het creëren van betrokkenheid bij het team en het praktisch uitrollen van de plannen. “Eén van de deelnemers aan deze training gaf aan dat hij altijd zijn directeur de financiën liet regelen voor cultuureducatie. Hij ontdekte dat hij meer zeggingskracht krijgt over de inhoud wanneer hij dit zelf oppakt,” vertelt Robin. Daarnaast geeft Kunstloc ook de training Frisse Peper, die cultuurcoördinatoren, samen met een collega of intermediair, helpt met het teweegbrengen van veranderingen in en rondom de school om zo de positie van cultuureducatie te verstevigen.
Netwerk
Om de wensen van de cultuurcoördinatoren in kaart te brengen, voerde Kunstloc een behoefteonderzoek uit. Daaruit kwam naar voren dat verstevigen en vergroten van het netwerk op één staat. Franny: “De scholen gaven aan graag meer contact te hebben onderling. Vaak zitten ze met dezelfde vragen: wat doen andere scholen op cultuurvlak? Hoe vliegen zij die projecten aan?” De jaarlijkse inspiratiedag die Kunstloc organiseert, biedt docenten(teams) naast een programma vol werksessies over kunst, cultuureducatie en de laatste onderwijsontwikkelingen, ook een moment om elkaar te leren kennen en ideeën uit te wisselen. De reacties van de deelnemers aan de laatste editie op 9 november bevestigen hoe waardevol het is om collega’s uit het veld op een inspirerende locatie live te ontmoeten.
Aan de slag met CmK?
Scholen die ook aan de slag willen om zo veel mogelijk jongeren te laten genieten van cultuuronderwijs dat aansluit bij henzelf en de tijd van nu, kunnen contact opnemen met hun lokale intermediair. Deze bespreekt met hen de mogelijkheden om met de CmK3-regeling cultuureducatie stevig te verankeren in het curriculum.
Meer weten over cultuureducatie in het voortgezet onderwijs?
Neem contact met ons op.
